Nghệ thuật > Văn học

Thiên nhiên tự bao đời đã trở thành mạch nguồn trong sáng tác của văn học dân tộc, nhưng cảm thức và sự thể hiện thiên nhiên không hoàn toàn giống nhau qua các thời kỳ. Thời trung đại, thiên nhiên được phản ánh trong cảm quan vũ trụ rộng lớn; giai đoạn Thơ Mới, thiên nhiên mang đậm màu sắc trữ tình của cái tôi lãng mạn. Trong truyện ngắn của nữ văn sĩ Việt Nam từ 1986 đến nay, thiên nhiên cũng trở thành đề tài cuốn hút các nữ văn sĩ. Không thiếu trong truyện ngắn của các tác giả nữ những bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ, nên thơ của tạo hóa, làm nên bối cảnh sống, không gian sống của các nhân vật nữ. Nhưng ở đây, chúng tôi quan tâm đến những nội dung ẩn tiềm đằng sau những bức tranh thơ ấy. Các nữ văn sĩ đã sử dụng thiên nhiên như một ký hiệu để biểu đạt những điều rất riêng của giới nữ.

Trong thế giới hình tượng nghệ thuật của truyện ngắn cách mạng Việt Nam những năm chiến tranh, bên cạnh những con người anh dũng kiên cường trong lao động và chiến đấu, không thể không đề cập tới hình tượng thiên nhiên với tư cách là một trong những yếu tố cấu thành nên nét đặc biệt riêng của thể loại này ở giai đoạn 30 năm sau Cách mạng Tháng Tám. Bài viết phân tích, làm rõ những ý nghĩa của hình tượng thiên nhiên trong truyện ngắn cách mạng giai đoạn 30 năm chiến tranh, từ đó chỉ ra ý đồ của nhà văn khi xây dựng biểu tượng và cách xử lý chất liệu để xây dựng các biểu tượng đó.

Vốn là một trang nữ lưu tài sắc, Bà Huyện Thanh Quan xứng đáng là một trong những thi sĩ làm thơ Nôm Đường luật hay nhất trong lịch sử văn chương Việt Nam. Với vẻ đài các, trang nhã của thể Đường luật, kết hợp với cách diễn tả thâm trầm, điềm đạm, bà đã đưa được vào thơ cái hồn, cái chất riêng của mình. Thơ bà là những bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp nhưng lại mang một tâm trạng cô đơn, lẻ loi trước thời gian, cảnh vật. Bà mượn thơ để ký thác nỗi niềm tâm sự của mình. Ta tưởng chừng trong thơ bà như hiện lên một người đa cảm, đa sầu, tâm hồn dễ rung động trước ngoại cảnh, nhưng lại được thể hiện một cách rất nhẹ nhàng, kín đáo bởi lời thơ thanh thoát, lời văn khuê các, đoan trang.

Cùng với lễ vinh danh nữ sĩ Hồ Xuân Hương nhân kỷ niệm 250 năm năm sinh (1772-2022), 200 năm năm mất (1822-2022), Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Nữ sĩ Hồ Xuân Hương - Danh nhân văn hóa và giá trị di sản” vừa diễn ra tại TP Vinh ngày 3-12-2022, do UBND tỉnh Nghệ An phối hợp với Bộ VHTTDL, Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam tổ chức. Hơn 100 tham luận, bài nghiên cứu được gửi về, tìm hiểu nhiều phương diện đặc sắc, độc đáo… cho thấy giá trị trường tồn của một di sản.

Tính tới nay, quan niệm nghệ thuật về con người trong thơ ca hiện đại Việt Nam nói chung hay trong thơ Trần Nhuận Minh nói riêng đã có sự chuyển mình mạnh mẽ xuôi theo dòng chảy của thời gian. Từ con người sử thi, trọng tâm đã chuyển dần về con người đời thường của cuộc sống phức tạp. Đó là do sự thay đổi về nhận thức của nhà thơ. Từ con người sử thi, ông hướng tới những ngóc ngách đời thường, sử dụng ngòi bút để “áp tải sự thật”, dũng cảm vạch ra những mặt tối, khuất lấp đang tồn tại trong con người hiện nay. Việc nghiên cứu sự vận động trong quan niệm nghệ thuật về con người trong thơ Trần Nhuận Minh qua hai giai đoạn sáng tác giúp chúng ta hiểu rõ hơn về con người nhà thơ cũng như những điều mà ông muốn gửi gắm tới người đọc.

Truyện Kiều là tập đại thành của văn học dân tộc, mặc dù ra đời đã gần 300 năm nhưng những giá trị của Truyện Kiều vẫn còn luôn để ngỏ với nhiều bí ẩn trong câu chữ, trong hình tượng dẫn đến ý nghĩa của tác phẩm luôn như một dòng chảy không bao giờ vơi cạn. Bài viết tìm hiểu nghệ thuật xây dựng nhân vật trong Truyện Kiều, góp phần lý giải cơ sở tạo nên sức hấp dẫn của tác phẩm.