Đồng Tháp xác định việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, là sự nghiệp toàn dân, nhân dân là chủ thể phát triển văn hóa và xây dựng con người, góp phần làm lành mạnh dần môi trường văn hóa, tăng cường khối đoàn kết toàn dân, trở thành nhân tố kích thích sự phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.

Một tiết mục văn nghệ quần chúng huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp

10 năm qua, việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước được các cấp uỷ, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân trong tỉnh quan tâm thực hiện. Các mục tiêu, nhiệm vụ về xây dựng và phát triển văn hóa, con người đạt nhiều kết quả tích cực. Hệ thống thiết chế văn hóa từng bước được quan tâm đầu tư, xây dựng môi trường văn hóa được xem trọng. Giá trị văn hoá truyền thống của gia đình được quan tâm gìn giữ, phát huy, với nhiều cách làm thiết thực, hiệu quả. Các hình thức tôn vinh phẩm chất tốt đẹp của con người Đồng Tháp được duy trì, mở rộng, lan tỏa. Các di sản văn hóa, di tích lịch sử được đầu tư bảo tồn, nghiên cứu, quảng bá; các lễ hội dân gian được phục hồi, quản lý và phát triển

Tiếp thu Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước (Nghị quyết số 33-NQ/TW), Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đồng Tháp ban hành Chương trình hành động (số 199-CTr/TU thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW) và ban hành nhiều văn bản có liên quan; đồng thời, lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức học tập, quán triệt Nghị quyết đến cán bộ chủ chốt cấp tỉnh và triển khai sâu rộng đến cán bộ, đảng viên, tuyên truyền trong nhân dân; các cấp uỷ, chính quyền, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội trong tỉnh tổ chức quán triệt thông suốt trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức thuộc địa phương, đơn vị. Các cơ quan thông tin đại chúng tích cực tuyên truyền bằng nhiều hình thức, tạo sự chuyển biến trong nhận thức, hành động của cấp uỷ, chính quyền, cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân đối với vai trò và mục đích, ý nghĩa của việc xây dựng văn hóa, con người.

Đặc biệt, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TU (ngày 31/12/2021) về xây dựng văn hóa và con người Đồng Tháp nghĩa tình, năng động, sáng tạo; tổ chức triển khai quán triệt đến tất cả cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, tổ chức học tập Chuyên đề năm 2022 "Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong xây dựng văn hóa và con người Đồng Tháp nghĩa tình, năng động, sáng tạo" trong toàn hệ thống chính trị của tỉnh.

Việc xây dựng con người Đồng Tháp phát triển toàn diện, nhất là thế hệ trẻ, với các phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam được các cấp uỷ quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện. Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong tỉnh triển khai xây dựng nhiều mô hình thực hiện; ngành Giáo dục và Đào tạo xây dựng đồng bộ ba môi trường văn hóa: Gia đình - Nhà trường - Xã hội; thực hiện Đề án "Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2019 - 2025" trên địa bàn tỉnh, với mục tiêu thay đổi nhận thức về ứng xử văn hóa của cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, học viên để phát triển năng lực, hoàn hiện nhân cách, lối sống văn hóa; xây dựng văn hoá trường học lành mạnh, thân thiện; nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Điển hình như: Triển khai thực hiện Chương trình "Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống và khơi dậy khát vọng cống hiến cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng giai đoạn 2021 - 2030"; triển khai thực hiện Đề án "Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021 - 2030" trên địa bàn tỉnh; tỉnh Đồng Tháp có thành phố Sa Đéc và thành phố Cao Lãnh được UNESCO công nhận là thành viên Mạng lưới các thành phố học tập toàn cầu...

Các cấp uỷ, chính quyền đã ban hành nhiều chủ trương xây dựng nhiều mô hình để xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, làm cơ sở phát triển văn hóa gắn với phát triển kinh tế, phát triển văn hóa trong Đảng, văn hóa trong doanh nhân, doanh nghiệp, văn hóa công sở, khu dân cư, gia đình; làm cho những giá trị văn hóa lành mạnh thẩm thấu vào mỗi người dân, phát huy được đặc trưng văn hóa, tính cách của con người Đồng Tháp luôn nghĩa tình, năng động, sáng tạo, đi đầu, dám chấp nhận thử thách, khó khăn.

Các hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, văn nghệ, văn học, nghệ thuật luôn bảo đảm đúng định hướng, phát huy dân chủ, tạo không khí cởi mở, điều kiện thuận lợi cho hoạt động sáng tác và thẩm định các tác phẩm; chú trọng đổi mới đề tài, nội dung, phương pháp thể hiện đối với tác phẩm văn học, âm nhạc, mỹ thuật, nhiếp ảnh… Nổi bật là khuyến khích văn nghệ sĩ khai thác đề tài về vùng đất - con người Đồng Tháp, sự nghiệp đổi mới của đất nước, địa phương, khẳng định những nhân tố tích cực, đấu tranh, phê phán tiêu cực, lạc hậu; qua đó, phát hiện, cổ vũ những tác phẩm có giá trị về tư tưởng và nghệ thuật, kịp thời uốn nắn, phê phán những biểu hiện lệch lạc trong hoạt động sáng tác, trình diễn, hướng người đọc, người xem tới những giá trị "chân, thiện, mỹ".

Các cháu thiếu nhi biểu diễn múa chào mừng đại biểu dự Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc ở khu dân cư

Không chỉ đúng định hướng, các hoạt động văn hóa, văn nghệ diễn ra với nhiều hình thức phong phú, đa dạng như: Triển lãm tranh, ảnh, thư pháp, thư họa; chương trình biểu diễn nghệ thuật chào mừng các sự kiện chính trị, các ngày lễ lớn thường xuyên được tổ chức, góp phần tích cực trong việc quảng bá, giới thiệu hình ảnh, con người, thiên nhiên và sắc thái văn hoá đặc trưng của Đồng Tháp, thu hút sự tham gia đông đảo của người dân.

Về công tác hợp tác và giao lưu văn hóa, hằng năm, Ban Thường vụ Tỉnh ủy lãnh đạo Ban cán sự đảng UBND tỉnh chỉ đạo tổ chức nhiều hoạt động, sự kiện văn hoá đa dạng, đặc sắc nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn gắn kết với ngoại giao chính trị và ngoại giao kinh tế. Tổ chức biểu diễn các chương trình nghệ thuật giao lưu với các đoàn công tác nước ngoài như: Hàn Quốc, Ấn Độ, Lào, Cam-pu-chia,… sang thăm và làm việc tại tỉnh (năm 2023, tỉnh phối hợp tổ chức Tuần Văn hóa Cam-pu-chia tại tỉnh Đồng Tháp, đây là một trong các chương trình giao lưu văn hóa khu vực biên giới giữa Việt Nam và Cam-pu-chia do Bộ VHTTDL phối hợp tổ chức. Tổ chức Hội nghị hợp tác đầu tư và thương mại giữa tỉnh Đồng Tháp và doanh nghiệp Nhật Bản tại Thành phố Hồ Chí Minh). Qua đó, giới thiệu những tinh hoa văn hóa, du lịch, quảng bá về thành tựu kinh tế, xã hội của địa phương, góp phần nâng cao hình ảnh, uy tín, vị thế của tỉnh nói riêng và Việt Nam nói chung trên trường quốc tế. Đồng thời, bảo tồn, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của con người Việt Nam nói chung, đặc trưng văn hóa và con người Đồng Tháp nói riêng.

Việc xây dựng các tiêu chí danh hiệu văn hóa trong phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" gắn với xây dựng Nông thôn mới luôn được các cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm, nhất là trong xây dựng Gia đình văn hóa. Từ năm 2014 - 2023, tỷ lệ Gia đình văn hóa bình quân đạt 91,68%. Năm 2023, toàn tỉnh có 402.925/424.839 gia đình được công nhận là "Gia đình văn hóa", đạt tỷ lệ 94,84% (năm 2014 đạt 87,38%). Đến năm 2023, toàn tỉnh có 569/572 ấp được công nhận "Ấp văn hóa nông thôn mới", đạt tỷ lệ 99,48%; 124/126 khóm được công nhận "Khóm đô thị văn minh", đạt tỷ lệ 98,41%.

Đồng Tháp cũng rất quan tâm đến việc nâng cao văn hóa công sở, xây dựng môi trường làm việc văn minh tại cơ quan, đơn vị, hình thành văn hóa ứng xử, lề lối làm việc chuẩn mực của đội ngũ cán bộ, công chức, người lao động, bảo đảm tính chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động, sáng tạo, hiệu quả trong thực thi công vụ, đáp ứng yêu cầu phục vụ nhân dân và xã hội.

Việc xây dựng và phát huy lối sống văn hóa theo phương châm "Mỗi người vì mọi người, mọi người vì mỗi người"; giáo dục lòng yêu nước, yêu chế độ xã hội chủ nghĩa, bồi dưỡng tình cảm cách mạng, tình yêu quê hương, đất nước của mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức được triển khai qua nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Việc biểu dương, khen thưởng, giới thiệu, nhân rộng các mô hình hay, cách làm hiệu quả; các tập thể, cá nhân tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh được cấp uỷ quan tâm (có 7.085 tập thể, cá nhân được biểu dương, khen thưởng có thành tích tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh).

Công tác thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên về đấu tranh phòng, chống các biểu hiện suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trên lĩnh vực văn hóa, văn nghệ, báo chí, xuất bản, nhất là trên mạng Internet được các cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương, các cơ quan báo chí thực hiện hiệu quả.

Những kết quả khả quan trên do nhận thức về văn hóa của cấp uỷ, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân được nâng cao, nhất là về vai trò quan trọng của văn hóa trong sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, xây dựng hệ thống chính trị và xây dựng con người. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống được phát huy, giá trị văn hóa mới đang được hình thành, dân chủ trên các lĩnh vực của đời sống xã hội được mở rộng. Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá" đã tác động đến nhiều lĩnh vực đời sống xã hội, góp phần làm lành mạnh dần môi trường văn hóa, tăng cường khối đoàn kết toàn dân, trở thành nhân tố kích thích sự phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.

Xây dựng các chuẩn mực giá trị văn hóa trong chính trị, kinh tế, xã hội giữ vai trò điều chỉnh chuẩn mực của cá nhân và cộng đồng để phát triển về nhân cách, đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo của con người Đồng Tháp. Xây dựng chuẩn mực con người Đồng Tháp phát triển toàn diện, "nghĩa tình, năng động, sáng tạo", hướng đến "chân, thiện, mỹ" với các chuẩn mực đặc trưng của con người Việt Nam. Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa độc đáo của dân tộc và tỉnh Đồng Tháp. Trong thời gian tới, Đồng Tháp tập trung thực hiện một số giải pháp trọng tâm, trong đó, tăng cường nguồn lực cho lĩnh vực văn hóa và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa. Đầu tư các chương trình văn hóa đối ngoại, thông tin đối ngoại; hỗ trợ sáng tác và quảng bá các tác phẩm văn học nghệ thuật; một số sản phẩm, loại hình nghệ thuật truyền thống và văn hóa phi vật thể cần bảo tồn, phát huy. Khuyến khích hình thành các quỹ đào tạo, khuyến học, phát triển nhân tài; bảo tồn, phát huy các giá trị tốt đẹp, giá trị di sản văn hóa, di tích lịch sử, văn hóa, giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ, Hò Đồng Tháp để phát triển du lịch, nâng cao hình ảnh tỉnh Đồng Tháp; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao tính chuyên nghiệp của Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Tỉnh. Có cơ chế khuyến khích đông đảo văn nghệ sĩ tham gia sáng tác, sáng tạo nhiều tác phẩm có giá trị về tư tưởng, nghệ thuật, xây dựng nhân cách, lối sống văn hóa con người Đồng Tháp. Nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật và giải thưởng Văn học Nghệ thuật Nguyễn Quang Diêu. Giới thiệu, quảng bá rộng rãi các tác phẩm văn học, nghệ thuật có chất lượng, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa, văn nghệ ngày càng cao của nhân dân. Phát triển sâu rộng văn học, nghệ thuật quần chúng. Đẩy mạnh xã hội hóa, đa dạng hóa các hình thức đầu tư cho hoạt động văn hóa, nghệ thuật, các công trình văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí. Có cơ chế, chính sách phù hợp để đầu tư cơ sở hạ tầng, thiết chế văn hóa, đào tạo nguồn nhân lực, quảng bá văn hóa, nghệ thuật, thương hiệu văn hóa và con người Đồng Tháp. Khuyến khích phát triển các thiết chế văn hóa cơ sở ngoài công lập; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ hoạt động văn hóa, quản lý văn hóa và cán bộ làm công tác tham mưu trong lĩnh vực văn hóa. Đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức lối sống, ý thức chấp hành pháp luật của Nhà nước đối với đội ngũ cán bộ văn hóa.

TRẦN THẮNG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 576, tháng 7-2024