Hệ thống thư viện của tỉnh Bắc Giang đang tập trung đẩy nhanh tiến độ chuyển đổi số theo hướng xây dựng mô hình thư viện thông minh. Theo đó, hệ thống thư viện toàn tỉnh triển khai theo kế hoạch số 4631/KH-UBND về việc triển khai thực hiện “Chương trình chuyển đổi số ngành Thư viện đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.

Phát triển thư viện số là nhiệm vụ trọng tâm

Thực hiện Quyết định số 206/QĐ-TTg ngày 11/02/2021 của Thủ tướng Chính phủ  về “Chương trình chuyển đổi số ngành Thư viện đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, các thư viện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đang tập trung đẩy nhanh tốc độ chuyển đổi số.

Thư viện tỉnh Bắc Giang hiện có gần 165 nghìn bản sách, tài liệu và hơn 30 nghìn đầu sách luân chuyển ở các huyện và thành phố thuộc tỉnh. Trong 5 năm gần đây, mỗi năm Thư viện tỉnh Bắc Giang đã số hóa từ 8 - 10 nghìn trang tài liệu địa chí, dịch thuật tài liệu từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt; biên soạn 10 - 12 thư mục tài liệu liên quan đến tỉnh Bắc Giang trên báo chí trung ương.

Ông Nguyễn Đắc Hồng, Giám đốc Thư viện tỉnh Bắc Giang chia sẻ, đơn vị này thường xuyên cử nhân viên tham gia các lớp tập huấn về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số do tỉnh Bắc Giang và trung ương tổ chức. Đồng thời, mời các chuyên gia có uy tín về bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ số hóa cho cán bộ làm công tác thư viện.

“Nhờ chủ động trong triển khai kế hoạch chuyển đổi số hoạt động thư viện, riêng trong năm 2022, số lượt bạn đọc truy cập tài liệu điện tử và tra cứu mục lục trực tuyến trong trang Thư viện tỉnh Bắc Giang đạt gần 20 nghìn lượt, tăng 24% so với năm 2021”, ông Nguyễn Đắc Hồng bày tỏ.

Để cụ thể hóa quyết định của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành Kế hoạch số 4631/KH-UBND về việc triển khai thực hiện “Chương trình chuyển đổi số ngành Thư viện đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Trong đó xác định một số mục tiêu chủ yếu đến năm 2025, tập trung đầu tư cho thư viện cấp tỉnh hoàn thiện và phát triển hạ tầng số, dữ liệu số, triển khai liên thông, chia sẻ tài nguyên và sản phẩm thông tin thư viện theo chức năng, nhiệm vụ; đảm bảo Thư viện tỉnh, Thư viện đại học có trang thông tin điện tử, cung cấp dịch vụ công trực tuyến, tích hợp với thành phần dữ liệu mở cửa hệ tri thức Việt số hóa.

Đặc biệt, kế hoạch yêu cầu số hóa dữ liệu đạt từ 70% tài liệu cổ, quý hiếm và bộ sưu tập tài liệu có giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa, khoa học do Thư viện tỉnh thu thập và quản lý được số hóa; từ “70 % các công trình nghiên cứu khoa học do Thư viện đại học thu thập và quản lý được số hóa”; 100% hệ thống Thư viện huyện được hiện đại hóa và sử dụng phần mềm thư viện; 100% người làm công tác thư viện (cán bộ Thư viện tỉnh và cán bộ Thư viện cấp huyện) được đào tạo và đào tạo lại, cập nhật các kiến thức, kỹ năng vận hành thư viện hiện đại, thư viện số; 60% số thư viện huyện được kiểm tra, quản lý thông qua hệ thống quản lý thông tin của cơ quan quản lý.

Định hướng đến năm 2030 tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển thư viện thông minh dựa trên nền tảng trí tuệ nhân tạo AI, thực hiện liên thông ở mọi loại hình thư viện, bảo đảm cung ứng hiệu quả dịch vụ cho người sử dụng thư viện mọi nơi, mọi lúc.

Tập trung xây dựng nguồn dữ liệu số phong phú

Kế hoạch số 4631/KH-UBND của UBND tỉnh Bắc Giang nêu rõ mục tiêu đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin, nhất là công nghệ số nhằm nâng cao năng lực hoạt động của các thư viện và hình thành mạng lưới thư viện hiện đại; bảo đảm cung ứng dịch vụ đáp ứng nhu cầu của người sử dụng; thu hút người dân quan tâm, sử dụng dịch vụ thư viện, góp phần nâng cao dân trí, xây dựng xã hội học tập trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, tạo ra nguồn tài nguyên thông tin số phong phú cho tỉnh để xây dựng hệ thống thư viện hiện đại, cung cấp đa dạng các dịch vụ thư viện, đáp ứng yêu cầu người sử dụng, đảm bảo an ninh, an toàn, công bằng xã hội trong cung cấp thông tin và tri thức phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu, giải trí của các tầng lớp nhân dân.

Kế hoạch của UBND tỉnh cũng yêu cầu đến năm 2030, ngành Thư viện tỉnh phải trang bị mới các phần mềm chuyên dụng, thiết bị phần cứng cho các thư viện công cộng, thư viện thuộc cơ sở giáo dục, đào tạo; thư viện thuộc lực lượng vũ trang trên địa bàn tỉnh, đảm bảo thực hiện hiệu quả các chỉ tiêu của chương trình số hóa đến năm 2030. Số hóa 100% tài liệu có giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa, khoa học do Thư viện tỉnh sưu tầm. 100% viên chức Thư viện tỉnh được đào tạo và đào tạo lại, cập nhật các kiến thức, kỹ năng vận hành thư viện hiện đại nhằm nâng cao năng lực hoạt động của Thư viện. Phấn đấu 80% Thư viện công cộng cấp huyện được trang bị phần mềm quản lý Thư viện điện tử, phần mềm thư viện số tập trung có liên kết với phần mềm của Thư viện tỉnh; thực hiện việc liên kết, chia sẻ và khai thác tài nguyên thông tin dùng chung giữa các thư viện; 80% người làm công tác thư viện cấp huyện được đào tạo và đào tạo lại, cập nhật các kiến thức, kỹ năng vận hành thư viện hiện đại.

Trong giai đoạn 2022 - 2025, Sở VHTTDL tỉnh Bắc Giang tiếp tục ưu tiên hiện đại hóa hệ thống hạ tầng CNTT, thực hiện chuyển đổi số qua hệ thống phần mềm và số hóa dữ liệu, xây dựng kho tri thức số. Cùng đó, đào tạo nhân lực phục vụ vận hành hệ thống, đầu tư nâng cấp hạ tầng CNTT.

Đến năm 2025, hoàn thiện và phát triển hạ tầng số, dữ liệu số, triển khai liên thông, chia sẻ tài nguyên và sản phẩm thông tin thư viện theo chức năng, nhiệm vụ; đảm bảo Thư viện tỉnh, Thư viện đại học có trang thông tin điện tử, cung cấp dịch vụ công trực tuyến, tích hợp với thành phần dữ liệu mở của hệ tri thức Việt số hóa; đạt từ 70% tài liệu cổ, quý hiếm và bộ sưu tập tài liệu có giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa, khoa học do Thư viện tỉnh thu thập và quản lý được số hóa; từ “70 % các công trình nghiên cứu khoa học do Thư viện đại học thu thập và quản lý được số hóa”; 100% hệ thống Thư viện huyện được hiện đại hóa và sử dụng phần mềm thư viện; 100% người làm công tác thư viện (cán bộ Thư viện tỉnh và cán bộ Thư viện cấp huyện) được đào tạo và đào tạo lại, cập nhật các kiến thức, kỹ năng vận hành thư viện hiện đại, thư viện số; 60% số Thư viện huyện được kiểm tra, quản lý thông qua hệ thống quản lý thông tin của cơ quan quản lý.

Ông Nguyễn Sĩ Cầm, Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Bắc Giang cho biết, thực hiện kế hoạch của UBND tỉnh Bắc Giang, Sở đã chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị liên quan tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, nâng cấp trang thiết bị, tiện ích thư viện thông minh trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại. Xây dựng nguồn tài nguyên thông tin số, chủ động khai thác các nguồn tài liệu số mở, liên kết, chia sẻ nguồn tài liệu số với các thư viện và cơ quan thông tin trong nước. Đồng thời, cụ thể hóa vào nhiệm vụ phát triển sự nghiệp thư viện hằng năm; bồi dưỡng nâng cao chất lượng nhân lực, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số ngành thư viện.

Song song với đó, Sở VHTTDL tỉnh Bắc Giang chủ động phối hợp với ngành giáo dục và đào tạo, một số Thư viện trường học bước đầu áp dụng công nghệ thông tin nhằm từng bước hiện đại hóa công tác thông tin, thư viện. Cụ thể, như: trang bị máy tính, xây dựng cơ sở dữ liệu để tra cứu trên mạng Internet, duy trì, áp dụng phần mềm; xây dựng trang thông tin điện tử, số hóa tài liệu. Đồng thời, cập nhật tin tức, tra cứu hoạt động nghiệp vụ trên trang tin điện tử, ông Nguyễn Sĩ Cầm chia sẻ thêm.

Để thực hiện có hiệu quả chương trình chuyển đổi số ngành thư viện tỉnh Bắc Giang, thời gian tới, các cấp, ngành, đơn vị liên quan cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hoàn thiện cơ chế, chính sách và các quy định của pháp luật. Xây dựng nguồn tài nguyên thông tin số, chủ động khai thác các nguồn tài liệu số mở, tích hợp, kết nối liên thông, chia sẻ dữ liệu, trao đổi tài nguyên thông tin giữa các thư viện trong nước và quốc tế. Phát triển các ứng dụng trên thiết bị di động thông minh. Tăng cường đào tạo, tập huấn, nâng cao trình độ, chuyên môn, kỹ năng chuyển đổi số cho cán bộ quản lý, người làm công tác thư viện.

NGÔ XUÂN LỘC

Nguồn: Tạp chí VHNT số 540, tháng 7-2023