Công tác tư tưởng là bộ phận trọng yếu của công tác xây dựng Đảng, quyết định vận mệnh của Đảng và sự thành bại của cách mạng. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến công tác lãnh đạo tư tưởng, vì theo Người “Tư tưởng không đúng đắn thì công tác ắt sai lầm” và Người nhấn mạnh “Trong Đảng và ngoài Đảng có nhận rõ tình hình mới, hiểu rõ nhiệm vụ mới thì tư tưởng mới thống nhất, tư tưởng thống nhất thì hành động mới thống nhất”, “Giáo dục tư tưởng và lãnh đạo tư tưởng là việc quan trọng nhất của Đảng”.

Công tác tư tưởng phải đi trước một bước

Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng là bộ phận đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng, công tác trọng yếu, hàng đầu của công tác Đảng, công tác chính trị, luôn song hành với việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của tổ chức đảng, đảng viên. Đây được xem là công tác “Đi trước mở đường, đi sau tổng kết” luôn được quan tâm đặc biệt trong xây dựng Đảng, nhất là ở những thời điểm có tính bước ngoặt của cách mạng hoặc với những nhiệm vụ khó khăn, phức tạp.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Chính trị là linh hồn, chuyên môn là cái xác; có chuyên môn mà không có chính trị thì chỉ còn cái xác không hồn, phải có chính trị trước rồi có chuyên môn. Người không hiểu biết chính trị, chỉ phất phơ cốt làm sao cho hết ngày, hết giờ thôi. Do đó, giáo dục chính trị, tư tưởng là điều rất quan trọng”. Đồng thời, Người nêu rõ: “Phải hiểu tư tưởng của mỗi cán bộ để giúp đỡ thiết thực trong công tác; vì tư tưởng thông suốt thì làm tốt, tư tưởng nhùng nhằng thì làm không được việc” (1). Ngược lại, “Nếu đảng viên tư tưởng và hành động không nhất trí, thì khác nào một mớ cắt rời, “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”; như vậy, thì không thể lãnh đạo quần chúng, không thể làm cách mạng” (2). Do đó, “Phải làm cho tư tưởng xã hội chủ nghĩa hoàn toàn thắng, tư tưởng cá nhân hoàn toàn thất bại” (3); mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng nâng cao trình độ chính trị, tư tưởng và năng lực công tác của mình.

Ngay từ khi mới ra đời, Đảng ta đã ý thức sâu sắc về vai trò đặc biệt quan trọng của tư tưởng chính trị đối với cán bộ, đảng viên của Đảng và của toàn xã hội đối với sự phát triển của cách mạng Việt Nam.

Thấm nhuần và vận dụng sáng tạo quan điểm của Hồ Chí Minh, Đảng ta luôn chú trọng công tác tư tưởng và lãnh đạo công tác tư tưởng qua các giai đoạn cách mạng, để khơi dậy và phát huy sức mạnh tinh thần trong các nhiệm vụ chính trị của đất nước. Thông qua công tác tư tưởng nhằm khẳng định, lan tỏa giá trị của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; cương lĩnh, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; cung cấp thế giới quan, phương pháp luận khoa học; vun bồi, củng cố lập trường, bản lĩnh chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân qua từng thời kỳ cách mạng.

Hơn 37 năm đổi mới, phát triển và hội nhập, đất nước ta đã đạt được nhiều kết quả, thành tích rất tốt đẹp; mang đến nhiều cơ hội, song, cũng đối mặt với không ít thách thức mới, các thế lực thù địch không ngừng chống phá Đảng. Do vậy, càng đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên phải nâng cao nhận thức chính trị, củng cố lập trường, quan điểm, bồi dưỡng và phát triển phẩm chất tốt đẹp; chủ động ngăn ngừa sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, góp phần bảo đảm cho sự phát triển toàn diện và bền vững của đất nước, nêu cao khát vọng phát triển Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.

Công tác tư tưởng kịp thời giải đáp đúng và trúng những vấn đề dư luận đặt ra

Thời gian qua, công tác tư tưởng đã có nhiều đổi mới về nội dung và phương thức. Nắm chắc, dự báo đúng đắn, kịp thời các vấn đề tư tưởng trong Đảng, trong xã hội. Công tác tuyên truyền được thực hiện thường xuyên thông qua nhiều hình thức tuyên truyền đa dạng, phong phú, có chiều sâu và dần đi vào thực chất. Chú trọng nắm bắt, định hướng dư luận xã hội; kịp thời cung cấp thông tin thời sự, định hướng thông tin đúng đắn trước những vấn đề, vụ việc nhạy cảm, xử lý những vấn đề “nổi cộm”; chỉ đạo, định hướng chính trị, tư tưởng, hoạt động văn hóa, văn nghệ và thông tin trên báo chí, xuất bản bảo đảm kịp thời, hiệu quả. Công tác giáo dục lý luận chính trị được chú trọng, nâng cao. Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận. Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Gần đây, Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị Trung ương lần thứ Năm (khóa XIII) đề ra nhiệm vụ: “Đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đảng viên… tăng cường trách nhiệm của đảng viên trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch”. Vì vậy, cán bộ, đảng viên là đối tượng rất được quan tâm trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nhằm tạo nên lực lượng cốt cán để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Đảng ta cũng chỉ rõ công tác tư tưởng thời gian qua vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra; thẳng thắn nhìn nhận bức tường thành vẫn chưa đủ vững chắc và thanh kiếm chính trị, tư tưởng vẫn chưa đủ sắc bén. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng qua các chương trình đào tạo, bồi dưỡng vẫn còn thiếu sức thu hút, hiệu quả chưa cao. Công tác tư tưởng, lý luận, tuyên truyền, báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ, báo cáo viên, tuyên truyền miệng, dư luận xã hội có lúc, có nơi chưa theo sát và đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Một số tổ chức đảng, đảng viên còn hạn chế trong nhận thức, lơ là, mất cảnh giác, lúng túng trong công tác tuyên truyền, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, nhận diện và đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá XIII) nhấn mạnh: Tình trạng cán bộ, đảng viên “phai nhạt lý tưởng, thiếu bản lĩnh chính trị, suy thoái”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và chỉ ra nguyên nhân phần nhiều là do các “tổ chức cơ sở đảng buông lỏng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, chưa nắm chắc diễn biến tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của đảng viên”.

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng khẳng định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tư tưởng theo hướng chủ động, thiết thực, kịp thời và hiệu quả; nâng cao tính chiến đấu, tính giáo dục, tính thuyết phục trong tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước”.

Trong bối cảnh mới, đất nước ta vừa có nhiều thuận lợi, thời cơ, vừa phải đối mặt với những khó khăn, thách thức, “bốn nguy cơ mà Đảng đã chỉ ra vẫn đang hiện hữu, có mặt còn gay gắt hơn; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” còn diễn biến phức tạp”.

Ban Tuyên giáo T.Ư trao bằng khen cho 20 Ban Tuyên giáo tỉnh/thành ủy có thành tích xuất sắc, thực hiện tốt Cuộc thi tìm hiểu truyền thống ngành Tuyên giáo năm 2020 - Ảnh: Hồng Quân

Giải pháp đổi mới, nâng cao chất lượng công tác chính trị, tư tưởng

Để đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng trong tình hình mới, cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp về công tác chính trị, tư tưởng; nêu cao ý thức trách nhiệm, đề cao vai trò nêu gương của người đứng đầu.

Sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp có ý nghĩa quyết định trực tiếp đến việc nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Trọng tâm là việc thực hiện Kết luận số 01-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, Kết luận số 21-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XIII) về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị và các quy định về nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu.

Hai là, đẩy mạnh tuyên truyền qua hình thức nêu gương, “lấy cái đẹp, dẹp cái xấu”; đấu tranh với những những biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng, vi phạm những chuẩn mực đạo đức, lối sống.

Tăng cường công tác tuyên truyền nêu gương Người tốt, việc tốt, “lấy cái tích cực đẩy lùi cái tiêu cực” qua các kênh chính thức như báo chí, trang thông tin điện tử ngành, bản tin sinh hoạt chi bộ, các cuộc họp giao ban, họp chi bộ,… với nhiều bài viết, hình ảnh phản ánh những nhân tố mới, điển hình tiên tiến, hoạt động xã hội của cán bộ, đảng viên, tạo hiệu ứng tích cực và lan tỏa trong cộng đồng.

Người đứng đầu đơn vị tiên phong, gương mẫu thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, giữ gìn tư cách, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, gần gũi, chủ động nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, đảng viên, kịp thời thông tin, giải đáp những nhu cầu chính đáng của họ. Đồng thời, phê phán, đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng, vô trách nhiệm, vụ lợi cá nhân, vi phạm những chuẩn mực đạo đức, lối sống.

Ba là, đổi mới công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên.

Đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, tư duy lý luận và thực tiễn. Đẩy mạnh học tập lý luận chính trị và cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp, khắc phục tình trạng lười học, ngại học lý luận chính trị trong cán bộ, đảng viên hiện nay. Hoàn thiện các quy định về quy trình xét tặng và tiêu chí khen thưởng cho cán bộ, đảng viên, đảm bảo việc khen thưởng khách quan, chính xác, kịp thời.

Bốn là, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình để mỗi tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên “tự soi, tự sửa”.

Đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng, đòi hỏi mỗi tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên phải thường xuyên tự phê bình và phê bình. Đây là nguyên tắc, là quy luật phát triển của Đảng, là vũ khí sắc bén để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Tự phê bình và phê bình như “chiếc gương” để mỗi tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên “tự soi, tự sửa” và không ngừng tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng; đồng thời, thể hiện sự quyết tâm của Đảng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phòng chống những biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, tạo thêm niềm tin trong nhân dân.

Năm là, đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành tư tưởng, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác giáo dục chính trị, tư tưởng.

Đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác này phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, tâm huyết, biết nêu gương, chủ động, nhạy bén, sáng tạo; tinh thông nghiệp vụ, sắc sảo về chuyên môn; biết cách chuyển tải đường lối, nghị quyết của Đảng tới cán bộ, đảng viên và nhân dân bằng nội dung đúng đắn, phong phú, có sức truyền cảm, lan tỏa; phải có kỹ năng nói hay và đúng, viết thạo, am hiểu lý luận và thực tiễn, lời nói đi đôi với việc làm. Đây là vấn đề có tính chất quyết định hiệu quả của việc thu hút, tập hợp và giáo dục cán bộ, đảng viên.

Sáu là, kết hợp chặt chẽ công tác chính trị, tư tưởng với tổ chức, chính sách, xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh.

Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, xây dựng cấp ủy, tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh là yêu cầu hàng đầu trong nâng cao chất lượng công tác tư tưởng chính trị trong đơn vị. Cấp ủy, tổ chức đảng cần quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của trên để triển khai toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, vững chắc trong công tác xây dựng Đảng. Duy trì nghiêm nề nếp, chế độ sinh hoạt Đảng, nâng cao chất lượng quán triệt, tổ chức thực hiện nghị quyết, giữ vững nguyên tắc tổ chức, lãnh đạo của Đảng, đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát, bảo vệ chính trị nội bộ, giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, tạo nền tảng vững chắc để nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng.

Bảy là, giáo dục chính trị, tư tưởng gắn với bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị; đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, giới thiệu các tác phẩm có giá trị cao về lý luận và thực tiễn; phát động giảng viên, sinh viên các trường đại học, cao đẳng, học viên các trường chính trị, trung tâm chính trị đọc, nghiên cứu, học tập sách lý luận chính trị.

Triển khai đồng bộ, hiệu quả công tác tuyên truyền, cổ động, báo chí, xuất bản, giáo dục chính trị, tư tưởng trong tình hình mới, cần chú trọng đến nội dung giáo dục bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

_______________

1. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 2011, t.9, tr. 309.

2, 3. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.11, tr. 606, 590.

NGUYỄN MINH TÂM

Nguồn: Tạp chí VHNT số 540, tháng 7-2023