LTS: Trong những năm qua, tỉnh Nghệ An luôn quan tâm đầu tư chính sách, nguồn lực cho văn hóa nói chung, văn hóa cơ sở nói riêng. Năm 2022, Bộ VHTTDL phối hợp với UBND tỉnh Nghệ An tổ chức Lễ phát động chủ đề năm công tác của ngành VHTTDL: “Xây dựng môi trường văn hóa cơ sở và công tác tổ chức cán bộ”. Trong số này, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật giới thiệu một số mô hình điểm về văn hóa cơ sở tại Nghệ An do phóng viên thực hiện.

  Nhà văn hóa xóm 8, xã Nghi Đồng
 

Xóm 8, xã Nghi Đồng, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An được sáp nhập từ xóm 8 và xóm 9 theo Nghị quyết số 16/NQ-HĐND ngày 25-9-2019 của HĐND tỉnh Nghệ An về việc sáp nhập, đổi tên xóm, khối, bản ở các xã, phường, thị trấn thuộc các huyện, thị xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Xóm 8 phía Bắc, phía Đông giáp xóm 1-2 và xóm Tam Đa, xã Nghi Hưng. Phía Nam là dãy núi Khê. Xóm sau sáp nhập có 258 hộ và 977 nhân khẩu, diện tích tự nhiên toàn xóm là 86,7ha; trong đó diện tích đất ở là 7,5ha; đất nông nghiệp là 66,1ha (trồng lúa là 48,1ha, trồng ngô màu là 18ha); đất rừng là 13,1ha; địa bàn dân cư sinh sống trải dài trên 4km ven dãy núi Khê, người dân nơi đây chủ yếu vẫn phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp là chính, ngoài ra một bộ phận dân trong xóm đi làm ở khu công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, buôn bán nhỏ...

Thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" ở khu dân cư, thời gian qua, các cấp chính quyền và bà con nhân dân xóm 8 đã nỗ lực, đoàn kết, chấp hành tốt chủ trương - đường lối của Đảng, chính sách - pháp luật của Nhà nước. Xóm đã giữ vững danh hiệu “Làng văn hóa” liên tục từ năm 2000 đến nay và thực sự trở thành điểm sáng thực hiện tốt việc xây dựng mô hình "Làng văn hóa tiêu biểu” gắn với phong trào “Toàn dân chung sức xây dựng Nông thôn mới" trên địa bàn huyện Nghi Lộc. Xóm 8 là một xóm thuần nông, có vị trí địa lý nằm gần UBND xã và có đường N5 đi qua với diện tích đất canh tác là 66,1ha, điều kiện sản xuất khó khăn “chưa mưa đã lụt, chưa nắng đã hạn”. Tuy nhiên, trong những năm qua, người dân trong xóm không ngừng nỗ lực, đoàn kết, chịu thương chịu khó phát huy thế mạnh về trồng trọt, chăn nuôi và tiểu thủ công nghiệp vượt khó đi lên. Để có được thành tích như ngày hôm nay chính là sự quyết tâm của toàn bộ hệ thống chính trị, sự đồng lòng, nhất trí của nhân dân trong xóm khi thực hiện các nội dung của phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, đặc biệt là việc tích cực xây dựng thành công mô hình Làng văn hóa tiêu biểu cấp tỉnh năm 2019.

Hiệu quả từ việc thực hiện phong trào xây dựng “Làng văn hóa” và mô hình “Làng văn hóa tiêu biểu” đã tác động tích cực đến việc phát triển kinh tế, từng bước giảm nghèo. Nổi bật trong nông nghiệp, diện tích gieo trồng được mở rộng, cơ cấu cây trồng vật nuôi luôn đa dạng. Bên cạnh đó, nhiều hộ ở xóm 8 cũng đẩy mạnh việc phát triển kinh tế, đa dạng các ngành nghề thương mại dịch vụ, xuất khẩu lao động, phát triển tiểu thủ công nghiệp. Năm 2010, thu nhập bình quân mới đạt 19 triệu đồng/người/năm thì đến nay sau hơn 10 năm toàn xóm đã đạt mức thu nhập hơn gấp ba lần với 61,4 triệu đồng/người/năm. An ninh chính trị luôn ổn định, nhiều năm liền là lá cờ đầu của toàn xã, đời sống vật chất tinh thần của người dân được nâng lên rõ rệt, bộ mặt nông thôn ngày càng đổi mới. Tính từ năm 2016 đến nay, toàn xóm đã huy động được tổng số tiền gần 3 tỷ đồng, trong đó ngân sách cấp trên đầu tư hơn 600 triệu đồng, số còn lại là dân đóng góp và nguồn xã hội hóa để xây dựng hệ thống đường giao thông nông thôn và các thiết chế văn hóa.

Đến nay, hệ thống giao thông trên địa bàn xóm đã hoàn thiện các trục đường, cứng hóa bê tông được 3,5km đường trục chính cấp A và 6,1km đường cấp B đạt 100%. Đời sống văn hóa tinh thần có nhiều đổi thay, 100% hộ dân có phương tiện nghe nhìn, đường làng ngõ xóm được mở rộng, là xóm đi đầu huyện thực hiện “sáng hóa" đường làng, ngõ xóm. Để làm được điều đó, chính là sự đồng tâm nhất trí cùng nhau vượt khó vươn lên của chính quyền xã, thôn, xóm và đặc biệt là sự đồng lòng của nhân dân, như: Quy hoạch khu đất hơn 2.500m² xây dựng Nhà văn hóa xóm có diện tích 180m² với 120 chỗ ngồi phục vụ sinh hoạt cộng đồng của xóm, trị giá 620 triệu đồng. Xây tường bao quanh Nhà văn hóa dài 400m, đổ 500m³ đất tổng trị giá 215 triệu đồng; huy động vật liệu và nhân công đổ 450m² sân bê tông làm 2 sân bóng chuyền đạt tiêu chuẩn và 1 sân bóng đá tổng trị giá 118 triệu để nhân dân tổ chức giao lưu hoạt động thể dục - thể thao hằng ngày. Tập trung xây dựng và sửa chữa cổng làng, cổng Nhà văn hóa, mua sắm cơ sở vật chất thiết chế nhà văn hóa như bàn ghế, phông màn, bục nổi, bục tượng Bác, tủ sách, ghế đá... tổng trị giá 121 triệu. Xây dựng tủ sách báo pháp luật với hơn 30 đầu sách báo, các sách báo liên quan đến nông nghiệp, chăn nuôi, trồng rừng và liên quan đến địa phương luôn được quan tâm nhất; công tác luân chuyển, trao đổi sách báo giữa tủ sách xóm với tủ sách của xã và Trung tâm Văn hóa huyện Nghi Lộc được duy trì thường xuyên, nhằm phục vụ nhu cầu đọc sách báo của bà con, nhất là các đối tương bạn đọc người cao tuổi. Mới đây, Ban chỉ đạo tiếp tục huy động và kêu gọi các nhà hảo tâm, các công ty đóng trên địa bàn, con em thành đạt xa quê hương đóng góp và đã xây dựng nhà để xe tang, sân khấu ngoài trời, một bộ âm thanh loa máy, lắp thêm hệ thống bóng chiếu sáng để phục vụ cho hoạt động thể dục - thể thao, hoạt động văn nghệ của bà con trong xóm với tổng trị giá 107 triệu đồng. Xóm đã tổ chức định vị hệ thống cột cờ tại Nhà văn hóa, các tuyến trục chính lắp đặt trên 30 panô, áp phích các loại, chỉnh trang Nhà văn hóa hoàn thiện 16 hạng mục công trình theo cam kết xây dựng mô hình làng văn hóa tiêu biểu cấp tỉnh. Xét thấy nhu cầu sinh hoạt của nhân dân ngày càng cao, cấp ủy, Ban chỉ đạo tiếp tục triển khai xây dựng nghị quyết tập trung chỉ đạo xây dựng nhà bếp tập thể, khoan giếng làm các công trình vệ sinh đảm bảo sinh hoạt hằng ngày. Đồng thời, Nhà văn hóa xóm 8 còn phục vụ các sự kiện trọng đại của các gia đình trong xóm, như: tổ chức cưới, hỏi của con em trong xóm. Theo quy chế, mỗi gia đình tổ chức cưới, hỏi tại Nhà văn hóa sẽ lưu niệm cho Nhà văn hóa xóm một món quà bằng tiền hoặc hiện vật để bổ sung cho thiết chế thêm đa dạng, phong phú, nhằm phục vụ bà con sinh hoạt văn hóa. Phong trào xây dựng Làng văn hóa, Gia đình văn hóa, Dòng họ văn hóa phát triển mạnh. Tỷ lệ Gia đình văn hóa hằng năm đều tăng lên. Đến nay, tỷ lệ Gia đình văn hóa đạt 95%; tỷ lệ hộ nghèo chỉ ở mức 2.33% theo tiêu chí mới. Trong năm 2023, Ban chỉ đạo xóm sẽ tiếp tục kêu gọi nhân dân, các Mạnh Thường Quân, các công ty đóng trên địa bàn, con em đi làm ăn xa đóng góp để mua thêm các trang thiết bị, dụng cụ tập luyện thể dục thể thao ngoài trời phục vụ bà con nhân dân sinh hoạt, tập luyện. Cùng với đó, xóm cũng gắng hoàn thành mục tiêu chung của xã Nghi Đồng trở thành Xã nông thôn mới nâng cao vào năm 2024.

Để đạt được kết quả trên, ngay từ những ngày đầu, Chi bộ xóm 8 đã xây dựng nghị quyết lãnh đạo xây dựng mô hình Làng văn hóa tiêu biểu cấp tỉnh, đưa chí tiêu cụ thể vào nghị quyết của chi bộ, các chi hội phối hợp Ban công tác Mặt trận xây dựng triển khai tổ chức thực hiện một cách chặt chẽ từng mũi, từng khâu. Cùng với sự vào cuộc chỉ đạo sát sao của các cán bộ chuyên môn nghiệp vụ từ tỉnh đến cơ sở nên được các tổ chức đoàn thể tiếp thu triển khai kịp thời và thu hút được nhân dân trong xóm hồ hởi tham gia thực hiện. Xóm 8 hôm nay đã có nhiều đổi khác, diện mạo nông thôn mới khang trang, với những con đường rộng rãi, sạch sẽ, hai bên đường phủ đầy hoa, những ngôi nhà to, đẹp thể hiện một làng quê đang thay da đổi thịt.

Bà con xóm 8 chơi bóng chuyền tại sân Nhà văn hóa
 

Trong những năm qua, chi bộ Đảng của xóm luôn xếp loại xuất sắc, công tác an ninh trật tự được giữ vững, không có các tệ nạn xã hội xảy ra trên địa bàn. Hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao trên địa bản luôn được các tổ chức đánh giá cao, xóm trở thành nơi tổ chức làm điểm cho các đơn vị. Hội Cựu chiến binh, Hội Nông dân thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao đa dạng, phong phú như: bóng đá, bóng chuyền, cầu lông, thể dục dưỡng sinh, đi bộ buổi sáng... góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân. Về văn hóa, văn nghệ, các hoạt động giao lưu văn nghệ cũng thường xuyên được diễn ra tại Nhà văn hóa. Hằng năm, ngày 18 tháng 11 - Ngày Mặt trận dân tộc thống nhất - là ngày vui nhất của xóm 8. Ông Đậu Văn Hạnh - Trưởng thôn cho biết: “Xóm có tổ chức chương trình văn nghệ chào mừng; xóm được chia thành 14 tổ tự quản, các tổ tự tập văn nghệ, trang phục thi với nhau. Mặc dù, giải thưởng không là bao, nhưng đó là ngày hội của xóm. Bà con nô nức đi xem, cổ vũ… Từ đó, làm cho tình làng, nghĩa xóm thêm yêu thương, gắn kết với nhau”.

Công tác khuyến học, khuyến tài được chú trọng, quỹ khuyến học xóm với tổng số tiền trên 15 triệu đồng do nhân dân và con em xa quê đóng góp, ủng hộ. Số lượng học sinh giỏi các cấp, học sinh đậu vào các trường cao đẳng, đại học năm sau cao hơn năm trước, luôn đứng đầu xã. Hằng năm, vào dịp Tết Trung thu, có từ 30-40 em có thành tích học tập tốt được nhận quà từ quỹ khuyến học. Công tác dân số kế hoạch hóa gia đình luôn được quan tâm, cộng tác viên dân số phối hợp với Ban Công tác Mặt trận, các chi hội tổ chức tuyên truyền đến từng hộ dân thực hiện tốt công tác dân số kế hoạch hóa gia đình; tổ chức ký cam kết với các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, vì thế, đến nay xóm không có cặp vợ chồng nào vi phạm tiêu chí dân số.

Nếp sống văn hóa, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội được nhân dân duy trì tổ chức tốt. Tỷ lệ gia đình thực hiện tốt nếp sống văn hóa trong việc cưới, việc tang đạt 100%. Không có hành vi truyền bá và hành nghề mê tín dị đoan. Tuyệt đối không có tình trạng dựng rạp cưới, rạp tang trên đường giao thông. Trong xây dựng làng văn hóa, cấp ủy Đảng, Ban cán sự và nhân dân xóm 8 xã Nghi Đồng luôn chú trọng đến việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống hương ước mới trên cơ sở kế thừa, bảo lưu có chọn lọc những giá trị văn hóa truyền thống ở địa phương. Hằng tháng, 100% gia đình trong xóm thực hiện nghiêm túc công tác vệ sinh môi trường, thu rác thải. Ngoài ra, nhân dân còn tổ chức làm tổng gom vệ sinh theo định kỳ tại các khu vực công cộng trên địa bàn. Bên cạnh đó, tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội tại các khu dân cư luôn bảo đảm, không có người vi phạm pháp luật và mắc các tệ nạn xã hội. Vào những ngày lễ, Tết, xóm đều tổ chức các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể thao trong cộng đồng dân cư. Hoạt động từ thiện, đền ơn đáp nghĩa... được nhân dân đồng thuận, tổ chức thực hiện.

Sau gần bốn năm xây dựng mô hình Làng văn hóa tiêu biểu cấp tỉnh, đến nay, mặc dù kinh tế, văn hóa, xã hội của xóm bị ảnh hưởng rất lớn vì đại dịch COVID-19 nhưng bằng sự quyết tâm, đồng lòng của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân nên các tiêu chí danh hiệu “Làng văn hóa" luôn được xóm 8 giữ vững và phát huy tốt. Đời sống kinh tế ổn định và ngày càng phát triển đi lên, đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh phong phú, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao đạt chuẩn của Bộ VHTTDL, môi trường cảnh quan xanh, sạch đẹp, nhân dân chấp hành nghiêm đường lối - chủ trương của Đảng, chính sách - pháp luật của Nhà nước, tinh thần tương thân tương ái trong cộng đồng được phát huy.

Nhớ lại những ngày lăn lộn cùng bà con, chính quyền xóm 8, xã Nghi Đồng xây dựng mô hình Làng Văn hóa tiêu biểu cấp tỉnh bà Tiêu Quỳnh Trang - Phó phòng Nghiệp vụ văn hóa, Trung tâm Văn hóa tỉnh Nghệ An, người trực tiếp phụ trách xây dựng mô hình Làng Văn hóa tiêu biểu cấp tỉnh xóm 8, kể: Trong quá trình khảo sát tại xóm 8, chúng tôi đã nhận thấy địa phương đã có cơ bản đầy đủ cơ sở vật chất, Nhà văn hóa… đáp ứng các tiêu chuẩn để công nhận danh hiệu Làng Văn hóa cấp tỉnh. Ở xóm 8 khi triển khai mô hình chúng tôi không gặp khó khăn gì, vì xóm có phong trào thể dục thể thao, văn hóa văn nghệ mạnh; được sự quan tâm, hỗ trợ nhiệt tình, trách nhiệm của cán bộ thôn, xã, huyện Nghi Lộc, sự đồng tâm của bà con nhân dân. Xóm 8 có được những thành quả hôm nay cũng chính từ sự quyết tâm của chính quyền địa phương, sự tương thân tương ái giúp đỡ đùm bọc lẫn nhau của bà con nơi đây.

Có thể thấy, việc xây dựng Làng văn hóa tiêu biểu đi liền với xây dựng Nông thôn mới đã thúc đẩy đời sống kinh tế, xã hội phát triển, góp phần làm thay đổi chất lượng cuộc sống cũng như nâng cao nhân thức, lòng tự hào về việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc. Với những kết quả đạt được, xóm 8 - xã Nghi Đồng là một trong hai xóm được tỉnh Nghệ An công nhận mô hình Làng văn hóa tiêu biểu trên địa bàn huyện Nghi Lộc. Đây cũng là một trong những yếu tố quan trọng tạo động lực cho xóm 8 ngày càng phát triển bền vững và có sức lan tỏa để nhân rộng mô hình Làng văn hóa tiêu biểu ở Nghệ An nói riêng và cả nước nói chung trong thời gian tới.

Trụ sở làm việc khang trang của Đảng ủy, UBND xã Nghi Đồng - Ảnh: Ngọc Anh

HÙNG MẠNH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 534, tháng 5-2023