Thiếu tướng, TS Trịnh Hoàng Hiệp - Giám đốc Học viện kết luận nội dung trong Hội thảo

Giáo dục - đào tạo (GD - ĐT) và nghiên cứu khoa học (NCKH) là nhiệm vụ cơ bản của các học viện, nhà trường quân đội nói chung, Học viện Biên phòng nói riêng. Nhận thức rõ điều đó, những năm qua, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện Biên phòng đã thường xuyên quan tâm chỉ đạo Học viện thực hiện tốt nhiệm vụ GD - ĐT và NCKH, đạt được nhiều kết quả quan trọng. Từ ngày thành lập đến nay, Học viện đã đào tạo, bồi dưỡng được trên 3 vạn cán bộ, trong đó có hơn 1.000 cán bộ là con em các dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, khu vực biên giới. Trên 80% học viên tốt nghiệp ra trường đạt loại khá, giỏi. Số học viên tốt nghiệp ra trường đã có mặt trên các tuyến biên giới, ở mọi miền biên cương của Tổ quốc, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao; nhiều người đã trở thành Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và đang đảm nhiệm những chức vụ quan trọng trong Quân đội. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ GD - ĐT, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện đặc biệt quan tâm công tác bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giảng viên, coi đây là một trong những khâu quyết định đến chất lượng GD - ĐT.

Quán triệt và thực hiện “Chiến lược phát triển GD - ĐT của Bộ đội Biên phòng giai đoạn 2011-2020 và những năm tiếp theo”, hiện nay, đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục của Học viện Biên phòng tiếp tục có sự phát triển cả về số lượng và chất lượng. 100% cán bộ, giảng viên có trình độ đại học trở lên, trong đó, có 3 Phó giáo sư, 65 Tiến sĩ (15,7%), 186 Thạc sĩ (73,56%) và nhiều người đang học cao học, nghiên cứu sinh ở các cơ sở đào tạo trong, ngoài quân đội; 2 người được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú - đây là nguồn lực quan trọng trong GD - ĐT và NCKH của Học viện. Công tác bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo cũng được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện tốt. Đến nay, Học viện đã xây dựng được 70 phòng học phổ thông, 10 phòng học chuyên dùng; 2 phòng thi trắc nghiệm, 2 phòng học ngoại ngữ, 1 phòng bảo vệ luận án, 2 phòng chấm thi tập trung, 1 Trung tâm mô phỏng với hệ thống mô phỏng 4D, 1 Trung tâm điều hành huấn luyện; đảm bảo 100% phòng thi tự luận đều có camera giám sát, 1 trường bắn ảo, 2 bể bơi, 1 Trung tâm huấn luyện thực hành Ba Vì và 1 Trường bắn (thao trường Đồi Trốn).

Trước yêu cầu ngày càng cao của công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho lực lượng Bộ đội Biên phòng, những năm qua, Học viện đã tập trung đổi mới nội dung, chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy, với phương châm “đưa biên giới vào trong lòng Học viện, đưa nội dung huấn luyện ở nhà trường sát với thực tiễn công tác, chiến đấu của Bộ đội Biên phòng trên các tuyến biên giới”, Học viện đã nghiên cứu đưa những nội dung cơ bản trong Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 28-9-2018 của Bộ Chính trị về “Chiến lược Bảo vệ biên giới quốc gia”, Luật Biên phòng Việt Nam vào giảng dạy; đã rà soát, điều chỉnh, bổ sung 12 chương trình đào tạo; tăng cường huấn luyện kỹ, chiến thuật chiến đấu binh chủng hợp thành, huấn luyện theo khung đồn. Học viện đã chủ động đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học. 5 năm qua, Học viện đã thực hiện 409 đề tài khoa học các cấp, trong đó có 28 công trình đạt giải thưởng Tuổi trẻ sáng tạo toàn quân.

Học viên học viện Biên phòng trong giờ học môn tin học

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ GD - ĐT trong tình hình mới, Học viện cần tiếp tục Thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04-11-2013 “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” gắn với đẩy mạnh “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và lời dạy của Bác Hồ đối với Bộ đội Biên phòng”. Tập trung nghiên cứu, vận dụng những quan điểm, tư tưởng mới của Đảng về phát triển GD - ĐT, KHCN góp phần xây dựng lực lượng Bộ đội Biên phòng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới Quốc gia trong tình hình mới.

Tuy nhiên, so với mục tiêu, yêu cầu GD - ĐT đề ra, Học viện vẫn còn một số hạn chế đó là: Việc tổ chức quán triệt, thực hiện nghị quyết chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên về công tác GD - ĐT của một số cấp ủy có thời điểm chưa kịp thời. Công tác bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ huấn luyện có mặt chưa đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo. Chất lượng học tập của một bộ phận học viên chưa cao. Vận dụng quan điểm giáo dục, phương pháp dạy học tích cực có mặt còn hạn chế.

Để góp phần nâng cao chất lượng GD - ĐT và NCKH, trong thời gian tới, Học viện cần tập trung thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các giải pháp cơ bản sau:

Một là, tích cực đổi mới tư duy trong lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác GD - ĐT và NCKH. Theo đó, tổ chức quán triệt các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của trên về công tác GD - ĐT và NCKH, nhằm nâng cao nhận thức đối với lãnh đạo các cơ quan, đơn vị về công tác GD -ĐT trong tình hình mới. Tiến hành rà soát, đánh giá đúng thực trạng quy trình, chương trình GD - ĐT của Học viện, để xác định các biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp, nhằm tập trung trí lực, nhân lực, vật lực để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ được giao; xây dựng kế hoạch huấn luyện hợp lý, sát với thực tế, yêu cầu nhiệm vụ, trình độ phát triển của khoa học quân sự; quán triệt thực hiện chủ trương “Dạy thật, học thật, thi thật, rèn thật, kỷ luật thép”, chú trọng huấn luyện thực hành, phát huy hiệu quả các phòng học chuyên dùng, để nâng cao chất lượng GD - ĐT. Bên cạnh đó, tập trung chỉ đạo xây dựng các chương trình giáo dục ngoại khóa, hoạt động NCKH sát với nội dung, chương trình đào tạo của từng đối tượng, cấp học và bậc học, nhằm phát triển khả năng tư duy sáng tạo, bồi dưỡng thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng, phương pháp luận khoa học, hình thành và nâng cao năng lực NCKH độc lập cho cán bộ, giảng viên và học viên.

Hai là, tích cực nghiên cứu đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp dạy học, ứng dụng phương tiện kỹ thuật hiện đại vào GD - ĐT và NCKH. Đối với các khoa, giảng viên cần nắm vững mục tiêu, yêu cầu, quy trình, chương trình nội dung đào tạo toàn khóa; trên cơ sở đó, soạn thảo nội dung, chương trình, chuẩn bị cơ sở vật chất, tài liệu, cập nhật thông tin phù hợp với từng cấp học, bậc học, đối tượng học. Tích cực đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng dạy học tích cực; đẩy mạnh cung cấp thông tin, nâng cao khả năng tự học, tự nghiên cứu của học viên. Cùng với đó, chú trọng lựa chọn phương pháp, hình thức đánh giá kết quả môn học, tổ chức rút kinh nghiệm, kịp thời bổ sung các nội dung cần thiết, đổi mới phương pháp, để nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy. Đối với học viên, phải nắm chắc mục tiêu, yêu cầu, nội dung, quy trình, chương trình đào tạo, nhất là phải xác định tốt định hướng nghề nghiệp để xác định động cơ, thái độ học tập đúng đắn. Từng cá nhân phải xây dựng kế hoạch tự học đối với từng môn học; chú trọng cải tiến phương pháp học tập, nghiên cứu theo sự hướng dẫn của giảng viên, đi đôi với tích cực, chủ động, tranh thủ thời gian học ngoài giờ, học ngoại khóa; chấp hành nghiêm các quy định, kỷ luật học tập; quán triệt và vận dụng hiệu quả phương châm gắn lý thuyết với thực hành, đổi mới phương pháp tự học, nâng cao chất lượng, kết quả học tập đồng đều các môn. Kết hợp chặt chẽ giữa phát huy tinh thần tự giác trong học tập của học viên với sự kiểm tra, đôn đốc, giám sát, giúp đỡ của cán bộ quản lý học viên. Thực hiện có hiệu quả chủ trương “Chất lượng giáo dục, đào tạo của Học viện là khả năng sẵn sàng chiến đấu của các đơn vị cơ sở Bộ đội Biên phòng”. Tập trung điều chỉnh, bổ sung, cập nhật kịp thời những vấn đề mới về lý luận và thực tiễn vào từng vấn đề huấn luyện.

Ba là, chăm lo xây dựng đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục có chất lượng cao, làm cơ sở để nâng cao chất lượng GD - ĐT và NCKH. Học viện tiếp tục nghiên cứu kiện toàn tổ chức, biên chế đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục, đảm bảo đủ về số lượng và nâng cao chất lượng; trước mắt tập trung cho các khoa, các đơn vị quản lý học viên. Thực hiện tốt việc đào tạo, bồi dưỡng tại Học viện với gửi đi đào tạo, bồi dưỡng tại các trường trong và ngoài Quân đội, theo quy trình, lộ trình đã xác định, nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên giỏi về chuyên môn, có năng lực sư phạm, tâm huyết với nghề nghiệp, có kinh nghiệm thực tế ở đơn vị cơ sở Bộ đội Biên phòng. Trước yêu cầu ngày càng cao của công tác GD -  ĐT và NCKH, Học viện tiếp tục xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ, giảng viên theo yêu cầu “chuẩn hóa”, có đủ các tiêu chí “Tâm”, “Tầm”, “Trí”, đáp ứng yêu cầu giảng dạy trong thời kỳ mới. Tăng cường mở rộng quan hệ với các cơ quan, học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội trong công tác GD - ĐT và NCKH; có kế hoạch liên kết, trao đổi đội ngũ cán bộ, giảng viên có chức danh, học vị và nhiều kinh nghiệm, để tham gia giảng dạy giữa các trường, coi đây là một hướng chiến lược quan trọng, để nâng cao chất lượng xây dựng đội ngũ nhà giáo, nâng cao chất lượng GD - ĐT và NCKH của Học viện.

Bốn là, kết hợp chặt chẽ giữa GD - ĐT với NCKH làm động lực để nâng cao chất lượng đào tạo. Để làm tốt việc này, Học viện cần quan tâm xây dựng các chương trình, kế hoạch hoạt động GD - ĐT và NCKH đảm bảo tính cơ bản, lâu dài. Theo đó, các hoạt động GD - ĐT và NCKH phải được triển khai đồng bộ, thống nhất, huy động được trí tuệ và năng lực của đội ngũ cán bộ, giảng viên, phát huy được nội lực về KHCN của các cấp, các ngành, các đơn vị trong toàn Học viện. Đẩy mạnh nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu các ứng dụng, tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận. Định hướng các nhiệm vụ khoa học, thực hiện đề tài luận văn, luận án đảm bảo sát với thực tiễn nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia của Bộ đội Biên phòng. Phối hợp chặt chẽ giữa các học viện, nhà trường với các đơn vị Bộ đội Biên phòng trong nâng cao chất lượng xây dựng nội dung, chương trình và tham gia đào tạo. Tập trung hoàn thiện chương trình khung theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và đào tạo liên thông. Quan tâm chất lượng đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt, quyết định chất lượng đào tạo nguồn nhân lực. Phát huy sáng kiến, cải tiến và nâng cấp các trang thiết bị, đồ dùng dạy học; từng bước hiện đại hóa, tiến tới hoàn thiện hệ thống các phòng học chuyên dùng; tích cực ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác chỉ huy, điều hành, quản lý đào tạo và NCKH của Học viện.

Năm là, làm tốt công tác thi đua - khen thưởng, tôn vinh tập thể và các cá nhân có thành tích cao trong GD - ĐT và NCKH. Trước hết, cần quán triệt để cán bộ, giảng viên, công nhân viên, chiến sĩ nắm vững mục tiêu, nội dung, kế hoạch, biện pháp thi đua trong hoạt động GD - ĐT và NCKH; thông qua đó, làm cho mọi người có được động cơ thi đua đúng đắn, có ý chí quyết tâm và tinh thần tự giác trong hành động. Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị, Hội đồng Thi đua - khen thưởng các cấp cần xác định rõ tiêu chí, thang điểm, chấm điểm thi đua trong hoạt động GD - ĐT và NCKH bảo đảm khách quan, công bằng, để phong trào thi đua thực sự là động lực thúc đẩy mọi mặt công tác của đơn vị. Chỉ huy các cấp phải nắm vững nội dung, mục tiêu đã được xác định, có kế hoạch tổ chức thực hiện cụ thể; trong quá trình điều hành, phải sâu sát, thường xuyên kiểm tra, kịp thời uốn nắn những khuynh hướng lệch lạc, tổ chức rút kinh nghiệm, đảm bảo cho phong trào phát triển liên tục, đúng hướng, hiệu quả; đột phá vào những khâu yếu, mặt yếu của đơn vị. Cùng với đó, phải kịp thời động viên, khen thưởng, khuyến khích tài năng, óc sáng tạo của mỗi người tham gia vào hoạt động nâng cao chất lượng GD, ĐT và NCKH của Học viện.

Thực hiện tốt những giải pháp trên sẽ góp phần nâng cao chất lượng GD - ĐT và NCKH, bảo đảm cho Học viện thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Phát huy truyền thống 58 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành; để xứng đáng với danh hiệu đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Học viện Biên phòng tiếp tục xây dựng vững mạnh về mọi mặt, không ngừng nâng cao chất lượng GD - ĐT và NCKH, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới của Tổ quốc trong tình hình mới.

ĐỖ ĐỨC QUÂN

Nguồn: Tạp chí VHNT số 489, tháng 2-2022