Nền tảng tư tưởng của Đảng là hệ thống lý luận, cơ sở khoa học và thực tiễn về xây dựng Đảng, về nguyên tắc hoạt động của Đảng, về định hướng phát triển của Đảng, về mục tiêu đấu tranh cách mạng của Đảng... Một đảng chính trị luôn có một nền tảng tư tưởng riêng và không được tách rời nền tảng tư tưởng đó. Đảng ta lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa trí tuệ của nhân loại, nắm vững quy luật khách quan, xu thế thời đại và thực tiễn đất nước đề ra Cương lĩnh chính trị, đường lối cách mạng đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân.

Tranh cổ động: Trịnh Bá Quát (Bảo tàng LSQS Việt Nam)

Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng chính là bảo vệ Đảng, Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng; bảo vệ nhân dân, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; bảo vệ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Hay nói cách khác, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; là học tập, nghiên cứu, phát huy, phát triển, tuyên truyền, phổ biến sâu rộng những giá trị trường tồn của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; làm cho chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh luôn giữ vai trò chủ đạo, phổ quát trong đời sống tinh thần của xã hội.

Từ khi thành lập đến nay, Đảng ta đều nhất quán chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động cách mạng. Trải qua hơn chín mươi năm, kể từ khi dân tộc Việt Nam có Đảng Cộng sản, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự nghiệp cách mạng của nhân dân Việt Nam đã giành được những thắng lợi to lớn, có ý nghĩa lịch sử và thời đại, làm thay đổi cuộc đời mỗi con người và vận mệnh cả một dân tộc . Hiện thực lịch sử minh chứng, cội rễ làm nên mọi thắng lợi đó đều bắt nguồn từ việc Đảng Cộng sản Việt Nam kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với thực tiễn đất nước cùng với nhận thức sâu sắc về những quy luật phát triển tất yếu, khách quan, Đảng ta đã tiến hành công cuộc đổi mới, chuyển từ cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; tiếp tục vững bước đi trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Thực tiễn đã chứng minh, chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh đã soi đường cho cách mạng Việt Nam; những thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc và công cuộc xây dựng xã hội mới là thắng lợi của sự vận dụng sáng tạo, phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh lên tầm cao mới. Do đó, không gì có thể cản trở chúng ta tiếp tục kiên định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong quá trình đổi mới đất nước, mở cửa và hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, tình hình quốc tế và trong nước hiện nay đặt ra nhiều vấn đề mới so với những năm trước đây, đòi hỏi Đảng, Nhà nước, đội ngũ cán bộ, đảng viên phải có trí tuệ, bản lĩnh vững vàng, kiên định, toàn tâm, toàn ý làm cho sự nghiệp của đất nước mạnh giàu, nhân dân được ấm no, hạnh phúc. Đảng phải thực sự tiêu biểu cho trí tuệ, phải tiên phong, gương mẫu, trong sáng về đạo đức, đoàn kết nhất trí trên dưới một lòng phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc. Điểm nổi bật trong 35 năm đổi mới vừa qua là Đảng ta đã vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh để hoạch định và không ngừng bổ sung, hoàn thiện đường lối đổi mới cho phù hợp với những yêu cầu mới của nhiệm vụ cách mạng, phù hợp với những điều kiện lịch sử cụ thể của nước ta và trước những biến đổi nhanh chóng, phức tạp của thế giới. Nhìn một cách tổng quát, có thể khẳng định rằng, nền tảng tư tưởng của Đảng ta đã được giữ vững qua các giai đoạn, các thời kỳ cách mạng cũng như từ khi bước vào đổi mới đến nay.

Trong bối cảnh mới hiện nay, việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng được xem là nhiệm vụ tất yếu, điều này xuất phát từ những lý do sau đây:

Một là, từ bản chất khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Sức sống mãnh liệt và giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lê-nin được thể hiện ở tính khoa học và cách mạng, đã được C. Mác, Ph. Ăng-ghen sáng lập vào giữa những năm 40 của thế kỷ XIX ở Tây Âu, đến cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, trong điều kiện lịch sử mới đã được V.I. Lê-nin bổ sung, phát triển thành chủ nghĩa Mác - Lê-nin. Lịch sử cho thấy, từ khi hình thành, phát triển và được xác lập vào cuối thế kỷ XIX, hệ thống các tư tưởng, quan điểm và những nguyên lý, quy luật kinh tế - xã hội mà hệ thống khoa học đó phát hiện ngày càng được chứng minh bằng thực tiễn cuộc sống, được thừa nhận rộng rãi và trở thành nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động cách mạng của giai cấp công nhân toàn thế giới, là vũ khí lý luận sắc bén của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trên các châu lục và của các đảng tiên phong, chân chính của giai cấp đó, không kể ở Việt Nam hay bất cứ quốc gia, dân tộc nào hay ở châu lục nào . Chính Hồ Chí Minh đã vận dụng thế giới quan và phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lê-nin để nghiên cứu thực tiễn Việt Nam và thế giới, tự tìm ra con đường của cách mạng Việt Nam phù hợp với quy luật tiến hóa của lịch sử và của thời đại mới. Chính vì vậy, chủ nghĩa Mác - Lê-nin là cơ sở lý luận làm cho tư tưởng Hồ Chí Minh vượt lên trước các quan điểm, tư tưởng của những nhà yêu nước đương thời, khắc phục được sự khủng hoảng về con đường tiến lên của dân tộc Việt Nam. Với tư cách là học thuyết khoa học và cách mạng - chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh là vũ khí tinh thần của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc; là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Đảng ta. Mặc dù chủ nghĩa đế quốc cùng những thế lực phản động, thù địch dùng nhiều thủ đoạn thâm độc chống phá, xuyên tạc, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lê-nin, nhưng chủ nghĩa Mác - Lê-nin vẫn tồn tại, phát triển mà chưa có học thuyết nào có thể thay thế được, nó có giá trị trường tồn, sức sống bền vững. Chủ nghĩa Mác - Lê-nin vẫn là thế giới quan và phương pháp luận khoa học của hàng triệu triệu người trên trái đất. Đúng như lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh nhận định: “Bây giờ, chủ nghĩa nhiều, học thuyết nhiều nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lê-nin”. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) của Đảng ta, Hiến pháp năm 2013 của Nhà nước ta đều khẳng định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng của Đảng, kim chỉ nam cho hành động cách mạng. Sự khẳng định đó nói lên ý nghĩa to lớn, giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh đối với cách mạng nước ta. Hơn 90 năm lãnh đạo cách mạng, Đảng ta không ngừng đi sâu nhận thức chủ nghĩa Mác - Lê-nin, nắm vững lập trường, quan điểm và phương pháp của chủ nghĩa Mác -Lê-nin, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam. Nhờ đó đã đưa cách mạng nước ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

Hai là, từ tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là nền tảng và động lực tinh thần để phát triển xã hội. Ngay từ khi mới ra đời, Đảng ta đã ý thức sâu sắc về vai trò đặc biệt quan trọng của tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của đảng viên cũng như của toàn xã hội đối với sự phát triển của cách mạng Việt Nam. Vì vậy, Đảng ta luôn quan tâm đến công tác giáo dục, xây dựng tư tưởng chính trị, đạo đức cách mạng, lối sống nhân văn cho cán bộ, đảng viên và toàn xã hội. Thế nhưng, hiện nay, tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên; tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu và tệ nạn xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, thậm chí có biểu hiện ngày càng phức tạp. Trong khi đó, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị ngày càng điên cuồng, với nhiều âm mưu, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt chống phá cách mạng nước ta. Chúng thực hiện âm mưu kích thích “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta, làm cho không chỉ nhân dân, mà cả những cán bộ, đảng viên chân chính cũng dao động, nghi kỵ lẫn nhau, mất lòng tin vào đồng chí, tổ chức, từ đó dao động lập trường, phai nhạt lý tưởng xã hội chủ nghĩa, hoài nghi chủ nghĩa Mác - Lê-nin, băn khoăn về con đường xã hội chủ nghĩa. Cùng với những âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch thì những diễn biến to lớn, toàn diện trong đời sống chính trị, kinh tế - xã hội, sự tác động từ mặt trái của kinh tế thị trường, mở cửa, hội nhập đã làm làm cho một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân ta phai nhạt lý tưởng cách mạng, không kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, mơ hồ, dao động, thiếu niềm tin, nói trái, làm trái với quan điểm, đường lối của Đảng; sa sút ý chí chiến đấu, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, phụ họa theo những nhận thức, quan điểm sai trái, lệch lạc, không còn ý thức hết lòng vì nước vì dân, không làm tròn bổn phận, chức trách được giao; không thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng; sống ích kỷ, thực dụng, cơ hội, vụ lợi, hám danh, tham nhũng, ham quyền lực; bè phái, cục bộ, mất đoàn kết; quan liêu, xa dân, vô cảm trước khó khăn, bức xúc của nhân dân. Từ suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, thậm chí có thể dẫn tới tiếp tay hoặc câu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.

Sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó, nguyên nhân chủ quan là chủ yếu, bắt nguồn từ chủ nghĩa cá nhân, từ việc bản thân cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện; lập trường tư tưởng không vững vàng; sa vào chủ nghĩa cá nhân, quên mất trách nhiệm, bổn phận trước Đảng, trước dân. Do vậy, cần phải nâng cao bản lĩnh chính trị, tính chiến đấu của mỗi cán bộ, đảng viên, không dao động trước mọi tình huống, luôn giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, vai trò tiên phong, gương mẫu.

Ba là, từ sự xuyên tạc, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin của các quan điểm sai trái, thù địch.

Để chống phá chủ nghĩa Mác - Lê-nin, các thế lực thù địch, cơ hội chính trị tung ra rất nhiều quan điểm, luận điệu khác nhau. Họ cho rằng, chủ nghĩa Mác - Lê-nin đã bị lỗi thời, chỉ phù hợp với thế kỷ XIX, hoặc cùng lắm là đầu thế kỷ XX, nó chỉ thích hợp với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai, còn bây giờ nhân loại bước sang thế kỷ XXI - là thời đại cách mạng khoa học và công nghệ, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thời đại văn minh hậu công nghiệp, văn minh trí tuệ, kinh tế tri thức, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế nên nó không còn phù hợp nữa; một số khác cho rằng, chủ nghĩa Mác - Lê-nin không phải là sản phẩm của Việt Nam mà là ngoại nhập từ phương Tây nên không phù hợp với Việt Nam, thậm chí có ý kiến nói “du nhập chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào Việt Nam là một sai lầm lịch sử”, do đó “cần phải từ bỏ chủ nghĩa Mác - Lê-nin”. Để phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lê-nin, họ đem đối lập một cách giả tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin với dân tộc (họ nói “cứ nhắm mắt theo chủ nghĩa thì phản bội dân tộc”), hoặc đem đối lập chủ nghĩa Mác - Lê-nin với tư tưởng Hồ Chí Minh, hoặc hiểu chủ nghĩa Mác - Lê-nin thông qua lăng kính quan điểm của Xta-lin. Lại có quan điểm sai lầm đem đối lập chủ nghĩa Mác với chủ nghĩa Lê-nin, đối lập C. Mác với V.I. Lê-nin để phủ nhận cả chủ nghĩa Mác lẫn chủ nghĩa Lê-nin, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lê-nin nói chung. Có quan điểm đem quy sự sup đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu là do sai lầm của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, “sai lầm từ gốc, từ bản chất của học thuyết”. Họ không thấy rằng, có một số luận điểm cụ thể của C. Mác, Ph. Ăng-ghen, V.I. Lê-nin không còn phù hợp với điều kiện lịch sử mới, song những quy luật phát triển cơ bản, phổ biến của lịch sử loài người mà chủ nghĩa Mác - Lê-nin nêu lên là không thay đổi, có giá trị trường tồn. Chủ nghĩa Mác - Lê-nin vẫn là lý luận và phương pháp luận khoa học cho sự nhận thức xã hội, nhận thức thời đại mà không một học thuyết nào có thể thực hiện được vai trò đó. Có thể khẳng định rằng, chủ nghĩa Mác - Lê-nin từ khi được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tiếp thu, vận dụng sáng tạo đã trở thành ngọn cờ tư tưởng, lý luận chỉ đạo sự nghiệp cách mạng nước ta, trở thành nền tảng tư tưởng của Đảng, trở thành một nguồn gốc thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Kiên định và vận dụng sáng tạo, phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin đã trở thành một bài học xuyên suốt của cách mạng Việt Nam.

Bốn là, từ những hạn chế trong công tác tư tưởng, lý luận.

Thời gian qua, công tác tư tưởng, lý luận đã góp phần quan trọng bảo đảm ổn định, hòa bình để phát triển đất nước. Tuy nhiên, trên mặt trận tư tưởng, lý luận, chúng ta đang có những khó khăn và hạn chế nhất định. Công tác tư tưởng còn thiếu sắc bén, sức thuyết phục chưa cao, tính chiến đấu còn hạn chế; công tác giáo dục chính trị, tư tưởng chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, phòng, chống âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội nộ hiệu quả còn hạn chế. Bên cạnh đó, công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận còn bất cập, chưa đáp ứng được đòi hỏi của thực tiễn; một số vấn đề mới, khó, phức tạp chưa được làm sáng tỏ; chưa giải đáp được nhiều vấn đề do thực tiễn đặt ra, tiến hành thí điểm nhiều nhưng chậm tổng kết thành lý luận, chưa làm tốt chức năng định hướng cho hoạt động thực tiễn, cung cấp cơ sở khoa học cho hoạch định đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Công tác thông tin, tuyên truyền một số chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước chưa phong phú, thường xuyên, kịp thời, chưa đáp ứng được sự mong đợi của nhân dân; công tác nắm bắt dư luận trước những sự kiện, tình huống bất ngờ còn chưa kịp thời.

Chúng ta nhận thức rằng, mục đích cao nhất, có tính chiến lược của các thế lực thù địch chống phá Đảng ta trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận là nhằm làm cho Đảng và nhân dân ta xa rời, từ bỏ mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; xa rời, từ bỏ chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tức là làm cho cán bộ, đảng viên ta từ bỏ nền tảng tư tưởng, từ bỏ thế giới quan, phương pháp luận khoa học, kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng. Thực hiện mục đích đó, chúng dùng mọi âm mưu, thủ đoạn, phương thức tinh vi, xảo quyệt thích ứng với mọi tình hình, mọi đối tượng, mọi thời điểm, hoàn cảnh khác nhau. Công tác đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận của Đảng và Nhà nước ta vì thế cũng vô cùng phức tạp, đặt ra nhiều vấn đề mới cần phải có tư duy mới và hành động hiệu quả hơn… Vì thế, nhiệm vụ cấp bách nhất, quan trọng nhất hiện nay là phải củng cố vững chắc chính trị, tư tưởng và tổ chức trong hệ thống chính trị; mỗi cán bộ, đảng viên phải có tinh thần đấu tranh, tranh luận có tính thuyết phục để bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm đúng đắn của Đảng, Nhà nước, kiên quyết đấu tranh chống lại những luận điệu xuyên tạc, phản động của các thế lực thù địch. Do đó, việc giáo dục chính trị - tư tưởng mà nội dung cốt lõi là giáo dục chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh phải được làm thường xuyên, liên tục, có tính chu kỳ.

Trong điều kiện hiện nay, dưới tác động của nhiều lợi ích, nhiều xu thế phức tạp của quá trình toàn cầu hóa, các thế lực thù địch đang thực hiện những âm mưu, thủ đoạn, phương thức mới chống phá Đảng, Nhà nước và nhân dân ta trong lĩnh vực tư tưởng, lý luận với sự đan xen nhiều lĩnh vực: kinh tế với chính trị, tư tưởng, lý luận, văn hóa, xã hội, đối ngoại. Trong cuộc đấu tranh này, chúng ta phải vừa đề cao cảnh giác, chủ động tấn công, đổi mới tư duy, có phương thức, biện pháp thích hợp, vừa tổ chức hiệp đồng chặt chẽ các lực lượng, phát huy thế mạnh, tăng cường tuyên truyền sâu rộng, kịp thời, chính xác các quan điểm, tư tưởng, lý luận của Đảng, phản bác mạnh mẽ, quyết liệt để kịp thời ngăn chặn sự chống phá về tư tưởng, lý luận của các thế lực thù địch dưới bất cứ màu sắc nào. Điều cốt lõi là làm cho tư tưởng, lý luận của Đảng thấm sâu trong mọi cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, để chính họ là những chủ thể mạnh mẽ, vững chắc làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn, phương thức chống phá của các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận.

PHẠM NGỌC HÒA

Nguồn: Tạp chí VHNT số 507, tháng 8-2022