MEMENTO MORI: ĐẤT là tác phẩm đầu tiên thuộc bộ ba phim (trilogy) do Marcus Mạnh Cường Vũ viết kịch bản và đạo diễn, lấy cảm hứng từ những câu chuyện có thật trong cuốn sách Điểm đến của cuộc đời của tác giả Đặng Hoàng Giang. Sau 5 năm ấp ủ, từ dự án sân khấu qua điện ảnh và truyền cảm hứng được cho rất nhiều khán giả là những bệnh nhân ung thư, MEMENTO MORI: ĐẤT vừa được chọn tranh giải New Currents (Dòng chảy mới) tại Liên hoan phim (LHP) quốc tế Busan và ra mắt khán giả Việt Nam từ ngày 7/10/2022.

Các cảnh trong phim MEMENTO MORI: ĐẤT

Từ nguồn cảm hứng cộng động đến bộ phim điện ảnh

Đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ chia sẻ: “Tôi đến với cuốn sách Điểm đến của cuộc đời của tác giả Đặng Hoàng Giang vào đầu năm 2018, khi về Hà Nội ăn Tết với mẹ và gia đình. Đó là cơ hội để tôi mở ra một nỗi đau của chính mình chưa được giải quyết. Và MEMENTO MORI ra đời. “Memento Mori” có nghĩa “Hãy nhớ, mi sẽ chết” là thành ngữ tiếng Latinh được dùng trong văn hoá Cơ đốc giáo từ nhiều thế kỷ. Lời nhắc nhở này như một hàm ý ai rồi cũng tới lúc mất đi, và vì thế trong những hoàn cảnh khó khăn nhất, con người không suy sụp hay tuyệt vọng mà có thái độ điềm tĩnh, tích cực và trân trọng cuộc sống. Trong phim MEMENTO MORI: ĐẤT, ngoài việc dựa trên những tình tiết có thật được kể trong cuốn sách, tôi đã lấy những chất liệu khác ngoài đời thật, bao gồm chính trải nghiệm cá nhân của mình để đưa vào trong câu chuyện được kể của Vân và Hoàng. Đặc biệt là những cảnh Hoàng chăm sóc cho Vân, theo một cách nào đó, chính là hình ảnh cha tôi từng chăm sóc cho mẹ tôi. Tôi đã tiếp cận cái chết một cách trực diện nhất, đó là nguồn cảm hứng đến từ chính những nhân vật như Vân. Vân nhận thức được sự ra đi sắp đến, và cô chuẩn bị cho điều đó, sắp xếp, thu vén những thứ có thể, cho gia đình nhỏ của mình, và tìm thấy ý nghĩa của sự ra đi trong việc có thể để lại một phần cơ thể cho người khác có thể cần đến. Những điều giản dị và chân thành của Vân trong ứng xử với cái chết được tôn trọng và đưa vào phim, và những hình ảnh biểu tượng của ngôn ngữ điện ảnh được đúc kết từ quá trình nghiên cứu sâu trong nhiều năm của tôi, bao gồm cả sự giác ngộ về tồn tại của cá nhân mình”.

Dự án bộ ba phim truyện Memento Mori the Movie là dự án điện ảnh nghệ thuật hướng tới cộng đồng được khởi động từ năm 2019. Tiền thân của dự án điện ảnh là dự án sân khấu Memento Mori từng lưu diễn 8 buổi tại 5 thành phố của Việt Nam trong năm 2018, được đề cử WeChoice Awards 2018 hạng mục Nhân vật truyền cảm hứng và Đại sứ truyền cảm hứng. Memento Mori the Movie do Doanh nghiệp Xã hội Memento Mori Việt Nam sản xuất, với sự phối hợp và bảo trợ của các đối tác, mạnh thường quân. 

Dù trải qua hai năm 2020-2021 đầy khó khăn, các nhà làm phim độc lập không nản lòng chùn bước, mà còn thực hiện được bộ phim đầu tiên MEMENTO MORI: ĐẤT. Bộ phim này được sự đồng hành của các đối tác trong và ngoài ngành điện ảnh, sự ủng hộ của các mạnh thường quân thông qua gây quỹ cộng đồng (crowdfunding). 

Memento Mori the Movie gồm ba phần phim có liên quan đến nhau: MEMENTO MORI: ĐẤT, MEMENTO MORI: NƯỚC và MEMENTO MORI: LỬA. Chùm phim tái hiện những câu chuyện của tình cảm gia đình: vợ chồng, mẹ con, anh em trong bối cảnh Việt Nam thời hiện đại. Ba câu chuyện diễn ra tại ba môi trường sống khác biệt ở ba miền: thành thị, miền núi và miền biển được kết nối với nhau bởi số phận chung của ba người bệnh ung thư cận tử. Họ tuy khác biệt về tuổi tác, xuất thân và địa vị xã hội cũng như có hoàn cảnh riêng, nhưng đều mong muốn tìm được ý nghĩa cuộc sống. Năm 2021, dự án phim truyện thứ hai thuộc bộ ba phim, MEMENTO MORI: NƯỚC đã từng xuất sắc là một trong 26 dự án vượt qua 429 đăng ký để được chọn vào thị trường dự án Châu Á (APM) của LHP Busan. Bộ phim này dự kiến chính thức khởi quay trong năm 2023 và ra mắt vào năm 2024. MEMENTO MORI: LỬA kết thúc bộ ba phim dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2026.

Và hành trình ra thế giới

Đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ cho biết, anh chỉ định làm một bộ phim MEMENTO MORI về hành trình cận tử. Tuy nhiên khi thực hiện, anh và các cộng sự nhận thấy khối lượng công việc khổng lồ, cần phải chia ra mới có nguồn lực để làm. Từ dự kiến một bộ phim ban đầu, nay thành 3 bộ phim, do đó thời gian cũng kéo dài thêm ít nhất là gấp 3 so với dự kiến ban đầu. Những người đồng hành dần xuất hiện trên hành trình truyền cảm hứng. Việc MEMENTO MORI: NƯỚC được lựa chọn vào APM của Busan 2021 khiến cho bộ 3 phim bắt đầu được chú ý ở tầm quốc tế. Một số giám tuyển từ các LHP quan trọng liên hệ với đoàn phim để tìm hiểu về thời điểm các bộ phim hoàn tất. 

MEMENTO MORI: ĐẤT được chọn tham dự hạng mục tranh giải quan trọng nhất New Currents (Dòng chảy mới) của LHP quốc tế Busan lần thứ 27. New Currents là hạng mục truyền thống quan trọng nhất của LHP Busan dành cho các bộ phim đầu tay hoặc thứ hai của tác giả châu Á - những người được kỳ vọng sẽ mang tinh thần điện ảnh Á Châu đi xa, trao cho những bộ phim mang tinh thần điện ảnh châu Á. Hạng mục này được đưa vào từ ngay năm thứ 2 của LHP và luôn đóng vai trò là điểm đến quan trọng cho các nhà làm phim mới đến từ châu Á. Năm nay, có 10 phim được lựa chọn cho hạng mục này, từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Iran, Đài Loan (Trung Quốc), Malaysia, Singapore, Thái Lan và Việt Nam. Các bộ phim được chọn đều nhận đề cử cho giải thưởng New Currents Award (2 giải, mỗi giải trị giá 30.000 USD), People’s Award, NETPAC Award và KB New Currents Audience Award. 

Trên trang web của LHP Busan ngày 2/9/2022 có viết: “MEMENTO MORI: ĐẤT có chủ đề nặng ký về sự sống và cái chết được truyền tải bằng những hình ảnh tuyệt mỹ”. Đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ chia sẻ: “Đây là ước mơ của mọi nhà làm phim đầu tay hoặc phim thứ hai từ châu Á. Tôi rất vinh dự và xúc động vì được đến Busan giới thiệu bộ phim đầu tay. Đây là một điều kỳ diệu vì MEMENTO MORI: ĐẤT vốn thuộc một dự án cộng đồng nhằm lan truyền niềm cảm hứng sống đến cho mọi người. Bộ phim đặt ra những câu hỏi quan trọng của đời người trước ranh giới của sống-chết, thông qua cách một gia đình bình dân ở vùng quê Việt Nam đối diện với nó. Thật tuyệt vời khi bộ phim có khả năng vượt biên giới của văn hoá và địa lý đến được với khán giả toàn cầu, có lẽ đó là phần thưởng quý giá nhất”.

 Đặc biệt, bộ phim cũng chính thức khởi chiếu tại rạp trên toàn quốc từ ngày 7/10/2022 cùng thời điểm ra mắt lần đầu tiên toàn thế giới (world premiere) tại LHP Busan. 

Trong vai trò nhà sản xuất của MEMENTO MORI: ĐẤT, ông Vũ Hải Linh cho biết: “Chúng tôi đã đi một hành trình dài từ năm 2018, và đến đây là mốc đầu tiên có trái ngọt điện ảnh, sau bao cố gắng và sự chung sức của rất nhiều cá nhân và tập thể, đặc biệt là từ nguồn lực đóng góp cộng đồng. Việc bộ phim được chọn tranh giải LHP Busan lần này minh chứng rằng, điều gì xuất phát từ sự chân thành sẽ được đón nhận và truyền đi. Chúng tôi rất mong nhiều khán giả tại Việt Nam sẽ có cơ hội tiếp cận với bộ phim, đặc biệt là các bệnh nhân ung thư và người nhà. Tôi đặc biệt muốn chiếu các bộ phim này cho những khán giả ít có cơ hội tiếp cận với điện ảnh, ở vùng sâu vùng xa, các doanh trại quân đội, các trường học… Có thể một số khái niệm còn tương đối mới, nhưng tôi tin qua sức mạnh biểu đạt của điện ảnh, chúng sẽ trở nên gần gũi và làm lay động trái tim người xem”. 

Để làm được điều đó, Memento Mori đang kêu gọi cộng đồng cùng chung tay để đưa bộ phim MEMENTO MORI: ĐẤT đến với những người cần thông qua chiến dịch “100.000 thông điệp Sống”. Mỗi người có thể tham gia để tự gửi thông điệp cho chính mình và người thân, hoặc người khác, thông qua những tấm vé xem phim. Bộ phim sẽ là chiếc cầu nối để món quà tinh thần này đến được với các bệnh nhân ung thư và người nhà của họ, thông qua chương trình tặng vé xem phim tại rạp và mang phim đến chiếu tại các cơ sở y tế điều trị bệnh ung bướu sau khi phim chiếu rạp. Cộng đồng có thể tham gia cùng chiến dịch tại fanpage www.fb.com/mementomori.vn.

HOÀNG ANH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 514, tháng 10-2022