Vai trò công tác tuyên giáo trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống

Công tác tuyên giáo là toàn bộ các hoạt động tư tưởng của Đảng, bao gồm việc xây dựng, phát triển, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; đồng thời, bảo đảm sự lãnh đạo vững chắc của Đảng đối với các lĩnh vực văn hóa - văn nghệ và khoa giáo. Ở Việt Nam, công tác tuyên giáo là tên gọi chung của nhiều mảng công tác khác nhau, chủ yếu ở ba mảng: Công tác tư tưởng - lý luận, công tác văn hóa - văn nghệ và công tác khoa giáo. Công tác tuyên giáo có vai trò rất quan trọng, đặc biệt là trong tham mưu, tổ chức phổ biến, quán triệt và sơ kết, tổng kết thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Đảng; triển khai thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, nghiên cứu, biên soạn, tuyên truyền, giáo dục lý luận chính trị; tham mưu, chỉ đạo, định hướng hoạt động tuyên truyền, báo chí, xuất bản, báo cáo viên, tuyên truyền miệng, văn hóa - văn nghệ và khoa giáo. Vai trò công tác tuyên giáo trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống có nội hàm rất rộng, có thể khái quát trên ba phương diện cơ bản sau đây:

Thứ nhất, công tác tuyên giáo là công cụ, phương tiện chủ yếu tuyên truyền, phổ biến đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về đạo đức, lối sống. Công tác tuyên giáo là tiếng nói của Đảng, đồng thời cũng phản ánh tiếng nói của các tầng lớp nhân dân, có nhiệm vụ truyền bá đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về đạo đức, lối sống. Công tác tuyên giáo luôn đi sát thực tế, thông tin kịp thời và phân tích sâu sắc những sự kiện mới; phát hiện và phản ánh trung thực những điển hình tiên tiến, nhiệt tình ủng hộ, cổ vũ những nhân tố mới, dũng cảm đấu tranh chống những hiện tượng lạc hậu, trì trệ và biểu hiện tiêu cực về đạo đức, lối sống: “… Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn: phải thấy rằng mỗi người đều phải là người tuyên truyền chính sách của Đảng, của Nhà nước. Và mỗi người cần phải là người tuyên truyền cách cải tiến đời sống của đồng bào như thế nào”. Đồng thời, công tác tuyên giáo đã đề cập và chỉ ra phương hướng giải quyết những vấn đề thiết thực mà xã hội quan tâm; xây dựng dư luận xã hội lành mạnh, động viên quần chúng tích cực tham gia đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống, nhất là trong nội bộ đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Thứ hai, công tác tuyên giáo góp phần nâng cao đời sống tinh thần, xây dựng nền đạo đức mới, lối sống mới xã hội chủ nghĩa trong mọi tầng lớp nhân dân. Công tác tuyên giáo từng bước trở thành lực lượng nòng cốt, chủ lực, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, khối đại đoàn kết toàn dân tộc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác để xây dựng và phát triển đất nước: “Nếu nói đúng thì đồng bào nghe, đồng bào làm và làm được”. “Tuyên truyền huấn luyện phải xuất phát từ chỗ nào? Xuất phát từ nhiệt tình cách mạng, tình thương yêu chân thành đồng bào các dân tộc, từ tinh thần hết lòng phục vụ đồng bào các dân tộc. Có như thế, mới tìm ra cái đúng cái hay mà làm… Phải làm sao dễ hiểu, nói sao để người ta hiểu được, hiểu để làm. Vì thế nên tuyên truyền phải thiết thực”. (Hồ Chí Minh)

Thứ ba, công tác tuyên giáo là vũ khí sắc bén trong trực tiếp đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống. Công tác tuyên giáo luôn nêu cao vai trò, trách nhiệm, nhanh chóng phát huy ưu thế, lãnh sứ mạng đấu tranh trực diện, không khoan nhượng những biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống. Thường xuyên làm tốt công tác định hướng, cung cấp thông tin chính thống như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Tuyên truyền, anh em nên chú ý một điều này nữa là bao giờ ta cũng tôn trọng sự thực. Có nói sự thực thì việc tuyên truyền của mình mới có nhiều người nghe” . Chủ động chuẩn bị các phương án, biện pháp cụ thể, sát với tình hình; xây dựng lý luận sắc bén để đấu tranh, phản bác có hiệu quả đối với các quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc của các phần tử thù địch, phản động, cơ hội và bất mãn chính trị lợi dụng sự suy thoái về đạo đức, lối sống để chống phá Đảng, Nhà nước và khối đại đoàn kết dân tộc. Công tác tuyên giáo trở thành công cụ, phương tiện, vũ khí sắc bén trong tuyên truyền, đấu tranh, phản bác, đáp trả nhanh nhạy, kịp thời; là diễn đàn huy động đông đảo lực lượng tham gia đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống. “Công tác tuyên truyền phải cụ thể, thiết thực. Tuyên truyền cái gì? Tuyên truyền cho ai? Tuyên truyền để làm gì? Tuyên truyền cách thế nào?”… “Mỗi khi viết một bài báo, thì tự đặt câu hỏi: Viết cho ai xem? Viết để làm gì? Viết thế nào cho phổ thông dễ hiểu, ngắn gọn, dễ đọc?” (Hồ Chí Minh).

Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác tuyên giáo năm 2019
Ảnh: Tư liệu

Thực trạng phát huy vai trò công tác tuyên giáo trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống ở nước ta

Trong suốt 90 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành (01/8/1930 - 01/8/2020), vượt lên nhiều khó khăn, thách thức, nhất là trong giai đoạn hiện nay, trước tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, ngành tuyên giáo cả nước nói chung, công tác tuyên giáo nói riêng đã không ngừng đổi mới, đạt nhiều thành tựu quan trọng. Trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống, đặc biệt là từ khi có Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15-5-2016 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII) ngày 30-10-2016 của Ban chấp hành Trung ương về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”…, công tác tuyên giáo đã có nhiều đóng góp tích cực. Công tác tuyên giáo đã từng bước thể hiện vai trò đi đầu trong phát hiện, đấu tranh, lên án nhiều hiện tượng suy thoái về đạo đức, lối sống, nâng cao hiệu quả của phản biện xã hội; biểu dương nhân tố tích cực, điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt. “Toàn ngành thực hiện tốt các nhiệm vụ được Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cấp ủy giao đột xuất, trong đó có một số nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, chưa có trong tiền lệ; qua đó góp phần vào việc ổn định tình hình chính trị, tư tưởng để đất nước hoàn thành nhiệm vụ chính trị” (Báo cáo Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác tuyên giáo năm 2019, triển khai nhiệm vụ năm 2020). Công tác tuyên giáo đã phát triển trở thành một bộ phận không thể thiếu trong đời sống tinh thần xã hội, một phương diện thiết yếu trong truyền bá thông tin, phổ biến tri thức, nâng cao nhận thức, giải trí và bồi đắp giá trị chân - thiện - mỹ đối với con người Việt Nam.

Tuy nhiên, trên phương diện thực hiện chức năng, nhiệm vụ của công tác tuyên giáo nói chung và trên mặt trận đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống nói riêng, công tác tuyên giáo vẫn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập, chưa thật sự tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ và đòi hỏi của tình hình thực tiễn. “Tính dự báo, phát hiện các vấn đề phức tạp, các xu hướng vận động trong diễn biến tư tưởng chính trị, dư luận xã hội có lúc, có nơi chưa thực sự chủ động, tính nhạy bén chưa cao… Chất lượng công tác giáo dục chính trị, học tập, quán triệt nghị quyết, chỉ thị của Đảng có lúc, có nơi chưa cao… Trong lĩnh vực báo chí, xuất bản, vẫn còn có một số bài báo, ấn phẩm tính chính trị, tính tư tưởng không cao…; biểu hiện “thương mại hóa”, xa rời tôn chỉ, mục đích của một số cơ quan báo chí chưa được chấn chỉnh hiệu quả” (Báo cáo Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác tuyên giáo năm 2019, triển khai nhiệm vụ năm 2020). “Công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận chưa có chiều sâu, không theo kịp tình hình thực tế. Chưa chú trọng xây dựng, tuyên truyền, nhân rộng những mô hình mới, điển hình tiên tiến, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực”. (Văn kiện Hội nghị lần thứ 4 BCH T.Ư Đảng lần thứ XII). Công tác tuyên giáo có thời điểm chưa thực sự chủ động, nhạy bén, sắc sảo, kịp thời, chưa thực sự có nhiều hoạt động, tác phẩm có chiều sâu về lý luận và thực tiễn để đấu tranh trực diện với những biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống, tính định hướng và sức lan tỏa chưa cao: “Chưa chủ động và thiếu giải pháp phù hợp để định hướng thông tin… Việc quản lý thông tin còn lỏng lẻo, thiếu giải pháp đủ mạnh để đấu tranh có hiệu quả với các thông tin sai lệch, phản bác lại những luận điệu xuyên tạc... Việc phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan truyền thông trong đấu tranh, ngăn chặn suy thoái trong cán bộ, đảng viên còn hạn chế, hiệu quả chưa cao”. Thậm chí, còn có biểu hiện vi phạm đạo đức nghề nghiệp, vi phạm pháp luật: “Năm 2019, các cơ quan quản lý nhà nước đã tiến hành thanh tra, kiểm tra và xử phạt vi phạm hành chính 29 cơ quan báo chí với tổng số tiền trên 675 triệu đồng, trong đó 6 trường hợp lĩnh vực phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử và 23 trường hợp báo, tạp chí in, điện tử.

Một số giải pháp phát huy vai trò công tác tuyên giáo trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống ở nước ta hiện nay

Hiện nay, “tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn; tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn còn nghiêm trọng, tập trung vào số đảng viên có chức vụ trong bộ máy nhà nước”. Các thế lực thù địch và những phần tử cơ hội tiếp tục triệt để lợi dụng những biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên để bóp méo, bịa đặt, chống phá sự nghiệp cách mạng và công cuộc đổi mới của nước ta. Để phát huy vai trò công tác tuyên giáo trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống hiện nay cần tiến hành đồng bộ, toàn diện nhiều giải pháp, trong đó, cần tập trung thực hiện có hiệu quả một số giải pháp trọng tâm sau đây:

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, cơ quan tuyên giáo, cán bộ tuyên giáo đối với nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống.

Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận trong nhân dân để phát huy vai trò của công tác tuyên giáo trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống. “Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hơn nữa tính chiến đấu, tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư tưởng phục vụ yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị, phù hợp với từng giai đoạn, tạo sự thống nhất trong Đảng, đồng thuận trong xã hội”. Thường xuyên phát huy vai trò chỉ đạo, định hướng của Ban Tuyên giáo Trung ương. Cấp ủy, cơ quan tuyên giáo, cán bộ tuyên giáo cần tiếp tục tăng cường tổ chức quán triệt và thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống, gắn với đấu tranh phòng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Chú trọng triển khai thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15-5-2016 của Bộ Chính trị; Nghị quyết Trung ương 4 Khóa XII ngày 30-10-2016 của Ban chấp hành Trung ương; Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 24-3-2015 của Ban Bí thư về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015-2030”. Đồng thời, quán triệt và tổ chức thực hiện có hiệu quả Kết luận số 23-KL/TW ngày 22-11-2017 của Ban Bí thư về “Tăng cường chỉ đạo, quản lý, phát huy vai trò của báo chí, xuất bản trong việc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22-10-2018 của Bộ Chính trị về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”… nhằm tạo sự chuyển biến và sức lan tỏa mới trong xã hội. Nhanh nhạy, bám sát thực tế, phát hiện tiêu cực để điều tra, nắm chắc thông tin, phân tích khách quan, phản ánh chính xác các biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống.

Hai là, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tuyên giáo, nhất là khả năng nhận diện, dũng khí đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống.

Chú trọng rèn luyện cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo năng lực, bản lĩnh, đạo đức nghề nghiệp, lòng dũng cảm, đủ tâm - tầm - dũng khí để đối diện, nhận diện và vạch trần những biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống. Tập trung đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tuyên giáo theo hướng tinh gọn, chất lượng, đủ mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Thường xuyên rèn luyện đạo đức nghề nghiệp, không bị xa rời tôn chỉ, mục đích, vượt quá chức năng, nhiệm vụ, thiếu nhạy cảm chính trị, sa ngã, tha hóa, rơi vào “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Chú trọng nghiên cứu, thành lập các bộ phận thường trực “phản ứng nhanh”, kịp thời đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống; tổ chức phân công nhiệm vụ rõ ràng, chuyên sâu theo các lĩnh vực, chuyên đề. Cán bộ tuyên giáo phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, thường xuyên rèn luyện phẩm chất, trí tuệ và bản lĩnh chính trị, tận dụng những ưu thế vượt trội để có những hoạt động, những tác phẩm sắc bén, kịp thời vạch trần những biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống, kết hợp “xây” và “chống”, “chống” là để “xây” tốt hơn, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực. Tăng cường tính “bút chiến”, đấu tranh phản bác kịp thời, nhưng phải bảo đảm tính thượng tôn pháp luật, thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích của công tác tôn giáo, trách nhiệm xã hội, trách nhiệm công dân. Đồng thời, đề cao vai trò, trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu các cơ quan tuyên giáo, đặc biệt là về tính chuyên nghiệp và đạo đức nghề nghiệp, sẵn sàng tiên phong “phò chính trừ tà” trên những “trận địa” nóng bỏng, “nhạy cảm”, phức tạp nhất.

Ba là, đổi mới, đa dạng hóa nội dung, phương thức hoạt động tuyên giáo trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống.

Đẩy mạnh đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao chất lượng và hiệu quả tuyên truyền về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống theo hướng chủ động, kịp thời, trực tiếp, trực diện, có tính tuyết phục cao và hấp dẫn. Vận dụng các hình thức tuyên truyền đa dạng, sáng tạo để định hướng, thu hút đông đảo mọi tầng lớp nhân dân tham gia đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống, tạo thành “phong trào”, “xu thế” đấu tranh có hiệu quả. Tích cực đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị; tham gia đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Tăng cường chỉ đạo, định hướng nội dung chính trị, tư tưởng, nhất là đối với các vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm được dư luận đặc biệt quan tâm.

Chủ động cung cấp thông tin kịp thời để chi phối, làm chủ thông tin; lấy thông tin tích cực, chính thống lấn át, đấu tranh chống lại các thông tin sai trái, xấu độc, phản động. Khuyến khích khai thác, phát triển những tiện ích, lợi thế của internet nói chung, mạng xã hội và các loại hình truyền thông khác trên internet nói riêng trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống. Thường xuyên tổ chức các diễn đàn, tọa đàm, hội thảo khoa học… để mỗi cán bộ tuyên giáo có điều kiện, cơ hội nhận thức đầy đủ hơn về phòng, chống suy thoái đạo đức, lối sống; tích lũy thêm tri thức, trau dồi bản lĩnh chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, phát hiện sớm những biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống.

Các gương điển hình học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh tham gia hành trình về nguồn “Sáng mãi niềm tin” do Thành ủy TPHCM tổ chức tháng 8/2019.

Bốn là, tạo lập môi trường thuận lợi và cơ chế, chính sách thỏa đáng cho công tác tuyên giáo trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống.

Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện nghiêm các quy định về siết chặt kỷ luật, kỷ cương công tác tuyên giáo; quản lý và sử dụng hợp lý đội ngũ cán bộ, nhân viên làm công tác tuyên giáo nhằm phát huy tối đa sức mạnh trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống. Quan tâm, tạo điều kiện phát huy tiềm năng của đội ngũ cán bộ có kinh nghiệm, kết hợp có hiệu quả tính năng động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ, nhân viên trẻ, đảm bảo tính chiến đấu, kịp thời, trực tiếp, trực diện trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống. Cổ vũ, nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới, điển hình tiên tiến trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống. Coi trọng tuyên truyền, giáo dục, vận động mọi tầng lớp nhân dân tuân thủ luật pháp, chuẩn mực đạo đức xã hội, văn hóa, biết phân biệt đúng sai, thật giả, tích cực đấu tranh phê phán các thông tin sai trái, bịa đặt, vu cáo, độc hại.

Tích cực ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ mới vào phục vụ các hoạt động, các nhiệm vụ của công tác tuyên giáo. Cần có chế độ, chính sách đãi ngộ hợp lý và cơ chế bảo vệ đội ngũ cán bộ tuyên giáo tham gia đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống. Chủ động đề xuất các hình thức khen thưởng, động viên, khích lệ đối với cán bộ, nhân viên làm công tác tuyên giáo trong đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống. Đồng thời, tăng cường rà soát, bổ sung những chế tài đủ mạnh đối với việc lợi dụng đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống để đưa tin sai sự thật, bôi nhọ, xúc phạm đời tư các cá nhân, tổ chức, công dân, kích động tâm lý hoài nghi, bất mãn.

Công tác tuyên giáo là vũ khí tư tưởng sắc bén của Ðảng và Nhà nước, là cầu nối giữa Ðảng, Nhà nước với nhân dân, là phương tiện quan trọng tuyên truyền phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Ðảng và hệ thống chính trị, là diễn đàn để nhân dân tham gia quản lý xã hội, giám sát quyền lực. Nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống của công tác tuyên giáo càng trở nên gay gắt, đòi hỏi trong mỗi hoạt động tuyên giáo phải chứa đựng đầy đủ tính chiến đấu, tính hấp dẫn và thuyết phục. Đây là một trong những cơ sở rất quan trọng góp phần xây dựng Đảng ta thật sự đạo đức, văn minh, một Đảng chân chính cách mạng, tiếp tục lãnh đạo đưa sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đi đến thắng lợi.

Tác giả: ThS Nguyễn Quang Bình

Nguồn: Tạp chí VHNT số 438, tháng 9-2020