Chèo cạn - một làn điệu không thể thiếu trong các lễ cầu ngư.

Nhân Trạch là xã miền biển nằm về phía Đông Nam của huyện Bố Trạch (Quảng Bình), với 8 thôn gồm 2.142 hộ, 10.103 khẩu. Xã có địa bàn phân bố khá thuận lợi, bao gồm khá đầy đủ các dạng địa hình, địa mạo, khí hậu đặc trưng vốn có của huyện Bố Trạch. Chính địa hình kéo dài theo hướng Tây - Nam - Đông - Bắc, vừa có biển, vừa có gò, đồi đã tạo điều kiện cho Nhân Trạch xây dựng được cơ cấu ngành nghề phát triển kinh tế đa dạng, giúp đời sống nhân dân trong vùng ngày càng phát triển. Sự đa dạng này góp phần tạo nên bức tranh sinh hoạt văn hóa văn nghệ cực kỳ sôi động ở các làng quê. Hiện nay, phong trào văn hóa văn nghệ quần chúng ở Nhân Trạch là một trong những nhân tố tiêu biểu phát triển rộng khắp.

Có được bệ đỡ vững chắc từ đời sống kinh tế phát triển, lại được sự quan tâm của Đảng ủy, UBND xã và nhiệt huyết của các tầng lớp nhân dân nên phong trào văn hóa thể thao quần chúng đã phát triển sâu rộng tại Nhân Trạch. Đặc biệt, từ khi thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII về xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững của đất nước thì các hoạt động văn hóa, nghệ thuật quần chúng ở Nhân Trạch có sự phát triển vượt bậc cả về chất và lượng. Phong trào đã thực sự thu hút sự tham gia hăng hái của tầng lớp nhân dân, góp phần phục vụ kịp thời các nhiệm vụ chính trị của địa phương cũng như sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, không ngừng nâng cao chất lượng đời sống văn hóa tinh thần của các tầng lớp nhân dân, hạn chế tối đa tác động của các tệ nạn xã hội. Cùng với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, Nhân Trạch đã chú trọng đẩy mạnh các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao. Các hội thi, liên hoan văn nghệ quần chúng thường xuyên được tổ chức và trở thành “món ăn” tinh thần không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân miền biển. Hiện nay, xã đã tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật quần chúng thường xuyên, trong đó có nhiều nội dung được phát triển lên thành những liên hoan, hội thi truyền thống. Về Nhân Trạch trong những dịp lễ, Tết như: Tết Nguyên đán, Quốc khánh 2/9, ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, ngày Quốc tế phụ nữ... sẽ được chứng kiến không khí sinh hoạt văn hóa sôi nổi. Khắp các thôn xóm đều tổ chức liên hoan, hội thi, hội diễn văn nghệ quần chúng như liên hoan văn nghệ giữa các thôn văn hóa, hội diễn văn nghệ của các Chi hội phụ nữ, Đoàn Thanh niên… Qua các hoạt động này, những giá trị văn hóa đặc sắc của quê hương được bảo tồn, phát huy, đồng thời mối đoàn kết trong cộng đồng dân cư ngày càng được củng cố bền chặt.

 Một trong những yếu tố tiên quyết đưa phong trào văn hóa, nghệ thuật quần chúng ở Nhân Trạch phát triển vững chắc chính là sự ra đời của hệ thống các câu lạc bộ TDTT văn hóa, văn nghệ quần chúng. Mỗi thôn xóm, mỗi đoàn thể, mỗi đơn vị, mỗi lứa tuổi đều thành lập một CLB văn nghệ xung kích, thường xuyên sinh hoạt, tập luyện và tổ chức biểu diễn, tích cực tham gia vào các hội diễn văn nghệ của xã, huyện…. Việc thành lập và phát triển các CLB văn hóa, thể dục thể thao hoạt động thường xuyên, có chất lượng đã tạo đà thúc đẩy hoạt động văn hóa văn nghệ, TDTT quần chúng ở Nhân Trạch phát triển. Đặc biệt, CLB Văn hóa dân gian xã Nhân Trạch do Nghệ nhân Nhân dân Phạm Thị Niếu làm Chủ nhiệm được xem là cái nôi bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa đặc sắc của quê hương. Hằng năm, CLB xây dựng chương trình hoạt động rất phong phú như tổ chức các buổi biểu diễn tri ân các anh hùng liệt sĩ nhân dịp 27/7; tham gia lễ hội Cầu mùa của xã; tham gia biểu diễn tại lễ hội đua thuyền truyền thống của huyện Bố Trạch; tổ chức dạy múa bông, Chèo cạn, hò biển cho các em học sinh…

Văn hóa dân gian xã nhà với nhiều hình thức hoạt động hấp dẫn đã đưa các làn điệu dân ca, dân vũ truyền thống lan tỏa rộng khắp, tạo môi trường để nhân dân tham gia sinh hoạt, nâng cao chất lượng cuộc sống tinh thần, từ đó thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ ngày càng phát triển.

Bên cạnh đó, các thiết chế văn hóa cơ sở cũng được quan tâm đầu tư, đáp ứng tốt nhu cầu sinh hoạt của bà con. Hiện tại, 8/8 thôn đều được đầu tư xây dựng Nhà văn hóa khang trang, hiện đại với số vốn đầu tư trên 1 tỷ đồng/nhà, các trang thiết bị âm thanh, ánh sáng được đảm bảo. Nhà văn hóa trở thành trung tâm sinh hoạt văn hóa, thể thao của các tầng lớp nhân dân. Đến các Nhà văn hóa thôn ở xã Nhân Trạch vào lúc 5 giờ sáng và 17 giờ hằng ngày, ta được chứng kiến các hoạt động văn hóa, thể thao sôi nổi của đủ mọi lứa tuổi, từ bài tập dưỡng sinh của các cụ cho đến các vũ điệu dân vũ sôi nổi của các chị, các em...

Đặc biệt phong trào văn hóa văn nghệ, TDTT quần chúng ở Nhân Trạch  rất được quan tâm, ủng hộ nên việc thực hiện công tác xã hội hóa các hoạt động này đạt kết quả cao. Phần lớn các thiết chế văn hóa, thể thao cũng như kinh phí để tổ chức các giải đấu dựa vào nguồn vốn xã hội hóa. Bình quân hằng năm ngân sách Nhà nước cho hoạt động văn hóa, TDTT chỉ 5 triệu đồng nhưng kinh phí xã hội hóa lên tới hàng chục triệu. Đây chính là nguồn lực to lớn giúp phong trào văn hóa, thể thao  tại xã nhà ngày càng phát triển sôi nổi.

Nhân Trạch được xem là điểm sáng trong phong trào văn hóa nghệ thuật  của huyện Bố Trạch, là đơn vị cung cấp cho huyện một lực lượng diễn viên quần chúng chất lượng. Đây cũng chính là hạt nhân cho các hoạt động văn hóa, nghệ thuật cấp huyện. Trong nhiều năm liền, Nhân Trạch là đơn vị đạt được những thành tích xuất sắc trong các liên hoan nghệ thuật quần chúng cấp huyện mà gần đây nhất là giải Nhất Liên hoan Công - Nông - Binh cấp huyện. Đặc biệt, đội văn nghệ quần chúng của xã đã vinh dự đại diện cho huyện tham gia Liên hoan nghệ thuật quần chúng tỉnh Quảng Bình năm 2019 và xuất sắc đoạt giải Nhì.

Chính nhờ phát huy tốt sức mạnh toàn dân, thực hiện tốt phương châm xây dựng phong trào văn hóa, thể thao  là vì nhân dân, do nhân dân nên Nhân Trạch đã và đang tạo được những bước phát triển đột phá trong phong trào văn hóa, thể thao quần chúng, xứng đáng là một trong những cánh chim đầu đàn của phong trào văn hóa - thể thao cơ sở ở Bố Trạch.

LÊ HỮU LỢI

Nguồn: Tạp chí VHNT số 492, tháng 3-2022