Có những triền mưa lê thê tựa bản nhạc không lời cứ trôi hoài trong ký ức. Mưa giăng thành mê cung mịt mù ngoài bậu cửa, giọt giọt rơi khi nhỏ nhẹ khi nức nở, như vẫn còn một lời hẹn dở dang. Mưa níu những xanh xưa lao xao trở lại, gọi tên những mùi hương từ thẳm xa thoảng về.

Mưa ngang qua những trảng nhớ chập chùng, líu ríu gọi đứa nhỏ trong tôi chạy ào về phía tuổi thơ, dẫm lên bao sỏi đá thời gian ngỡ đã vùi mất lối. Mưa như vị khách quen cứ bịn rịn ngoài khung cửa, chậm rãi kể những câu chuyện không đầu không cuối, rời đi rồi vẫn nấn ná để lại chút lạnh dư ba. Những cánh gió đầu mùa réo rắt luồn qua dãy bạch đàn sau nhà, thổi như vẫn còn mơ ngủ vào gian bếp của mẹ. Ngày mưa, từng cụm khói nở hoa từ chiếc lò ám muội tro tàn, ngà ngà thơm mùi củi cháy len vào mùi của đất gặp mưa, của lá mục quanh nhà.

Tôi nhớ những mùa mưa xa. Từng giọt lây rây trên vành nón lá xỉn màu, trong những lần tôi theo mẹ rẽ mưa đi xay bột. Chiếc cối đá dềnh dàng xoay tròn theo tay mẹ, một dòng nước trắng phau liu riu chảy ra, chầm chậm, đều đều rót xuống thau hứng. Từ bàn tay mẹ, những vốc gạo mềm được đổ vào miệng cối, qua bao nhiêu vòng xoay nhẫn nại, ù ù của cối đá, hóa thành dòng nước bột thoảng thơm.

Chị em tôi đứng ngồi háo hức, mường tượng lúc dòng bột gạo ấy được tráng lên chảo nóng xì xèo, hoặc đổ vào những cái chén đất con con giữa bềnh bồng hơi nước. Mùa mưa, có gì ngon hơn được ăn bánh xèo, bánh bèo của mẹ. Gió bấc chơi trò trốn tìm, đôi khi nấp sau vạt áo, kéo cái lạnh chao rao giăng lên da thịt, làm tôi khẽ rùng mình. Vậy mà mồ hôi vẫn rỉ rả hai bên chân tóc mai, từng vệt loang lổ mướt dài lưng áo mẹ, khi mẹ cần mẫn kéo, đẩy chiếc cối xay.

Những chiều mưa dầm dãi, có mớ cua đồng, mẹ sẽ nấu nước riêu cua lưng lửng váng mỡ. Gạch cua béo ngậy chảy quyện với nước cốt, dậy mùi thơm nưng nức. Nước riêu cua chan với cơm nóng rồi khuấy đều, gắp thêm miếng cá bống kho tiêu, kèm rau sống vườn nhà có vài lát khế chua chua xắt mỏng. Những cơn mưa lạnh dắt tôi vào giấc ngủ, xế chiều lại được đánh thức bởi mùi hương bảng lảng từ gian bếp của mẹ, thấy lòng khoan khoái, yên ả tựa một lời ru ngân trong mưa.

Những buổi tối mất điện, trước ngọn đèn dầu, anh em tôi hay nằm giỡn bóng. Trong quầng sáng ấm vàng nao nao, những chiếc bóng hắt lên tấm cót tre dựng làm vách nhà cũ, mẹ thường nhắc chúng tôi coi chừng nửa đêm nằm ngủ bị bóng đè. Từng chiếc bóng cứ trôi giữa thênh thang tưởng tượng. Chiếc bóng hình cánh chim dập dờn bay vào giấc mơ xa vắng.

Những khi ấy, mẹ sẽ được thơ thới nằm trên cánh võng, đòng đưa nhớ lại một câu chuyện thời son trẻ, vài điệu ca dao xưa cũ, hay một bài thơ ông tôi viết. Rồi mẹ thong thả đọc, thong thả kể cho chị em tôi nghe. Bóng tối bị ánh đèn dầu dạt ra, trong khoảng sáng nhỏ nhoi mà vừa vặn đó, chỉ có tiếng nói cười thủ thỉ, tiếng kể chuyện, dỗ dành, tiếng rè rè đứt quãng từ chiếc đài cũ rích. Mưa êm êm ru cỏ cây miên viễn, tôi tỉnh dậy lúc trời tang tảng sáng, mưa vẫn chưa thôi rơi…

Sau mưa, lọn khói bếp vảng vất bay ra từ ô thông gió, choàng qua ngọn bạch đàn tựa tấm voan trắng ai để quên trên những phiến lá rũ, rồi mơ hồ giấu mình vào xa xôi. Tiếng bìm bịp trải lên chiều bao vọng âm cũ càng, mẹ cắp rổ ra vườn hái vạt rau ngậm mưa xanh muốt. Sau này, nỗi nhớ mẹ dìu tôi qua bao ngả đường ngút ngát, trở về rồi lại rời đi, như cơn mưa bóng mây ghé ngang hiên nhà. “Ngày mai vun vút đoàn tàu xé gió/ Buổi sáng rỗng những khuôn mặt người/ Giữa vời xa tìm đâu khuôn mặt mẹ?/ Đôi mắt hoen ráng chiều và đôi gò má hóp/ Vết chân chim nhói lời từ biệt/ Thời gian vô hình một mũi dao…”.

Chiều nay, ngửa mặt vời trông đàn chim di trú phía lưng trời, có những giọt mưa nào vừa đậu trên mắt. Giọt mưa đổ nhòa ngỡ như trước mặt là bóng mẹ về từ phiên chợ xa, túi đựng đầy những niềm vui ngóng chờ của đàn con thơ dại…

TRẦN VĂN THIÊN

Nguồn: Tạp chí VHNT số 549, tháng 10-2023