Vùng hạ nguồn của sông Cu Đê, nơi giáp với biển Nam Ô, vào mùa đầu hè xuất hiện loài thủy sinh có tên gọi rất độc đáo mà không nơi nào có được: bún sông

Theo các lão ngư trú tại thôn Trường Định (xã Hòa Liên, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng), sông Cu Đê này từ lâu đã là nơi sinh sống của các loại hải sản như nuốc, sứa, các loại cá, ốc... Đặc biệt, loại bún sông xuất hiện khá nhiều trong 10 năm trở lại đây, bắt đầu từ  tháng Ba và đầu tháng Tư (ÂL). Tuy nhiên, không ai biết bún sông là loài thực vật hay động vật.

Một lão ngư khác cho hay, năm nay, loại bún sông này đã bắt đầu xuất hiện trên cửa sông Cu Đê từ đầu tháng Ba và vẫn tiếp tục hiện diện đến thời điểm hiện tại. Đối với những ai đã từng thưởng thức các món đặc sản ẩm thực của Nam Ô như cua đá, gỏi cá, cá đối cồi, cá bống cát, tôm đất, mứt biển... việc chưa từng thử một lần món gỏi bún sông Cu Đê có thể được coi là một sự lỡ hẹn đáng tiếc!

Nghe đồn, khu vực gần cửa sông Cu Đê khi xuất hiện nhiều bún sông, đã trở nên rộn ràng với hình ảnh người dân chèo ghe chở thợ lặn đi săn lộc trời, lặn sâu xuống đáy  lấy bún sông. Cảnh mua, bán và sơ chế, chế biến món gỏi bún sông, cũng như thưởng thức các món gỏi từ bún sông Cu Đê tạo nên hương vị độc đáo của loại nguyên liệu này. Khi đứng trên bờ để quan sát, chúng tôi nhận thấy nhiều ghe và thuyền trên sông đang rộn ràng đi vớt. Bún sông chỉ phát triển trong môi trường nước chảy, trong và tinh khiết. Có những năm khi loại bún này đang phát triển gặp trời mưa hoặc nguồn nước ô nhiễm thì năm đó bún sông sẽ bị tàn lụi, không thu được gì. Năm nay, do thời tiết không mưa và nguồn nước tinh khiết nên được mùa bún sông, người vớt bán với giá 80.000 đồng-90.000 đồng/kg.

Muốn lấy bún sông, người có sức khỏe tốt lặn sâu xuống trên 5m ở giữa dòng để vớt. Mỗi một lần lặn, các “chuyên gia” chỉ vớt được khoảng 1- 2 kg. Bún sông có sợi giống như bún gạo nhưng nhỏ hơn với màu xanh lợt hoặc hơi vàng, cuộn lại thành từng nắm nhỏ trông như “bún trứng”, có người cho rằng bún sông là trứng của một loài “thỏ biển” nào đó?.

Bún sông vớt lên được đại diện các nhà hàng, khách sạn lớn ở nội thành Đà Nẵng thu mua về chế biến món gỏi đặc sản trứ danh phục vụ du khách. Bún sông có thể làm nguyên liệu chính để chế biến món bánh canh hoặc món gỏi trứ danh.

Cách chế biến như sau: mua bún sông về rửa khoảng 10 lần bằng nước sạch và đựng trong thau. Sau đó, nấu nước sôi và cho vào vài muỗng cà phê muối rồi đổ bún vào thau, khuấy nhẹ khoảng vài phút, trước khi đổ vào rổ rá nhựa để thoát hết nước. Từ đây, bún sông cùng các nguyên liệu khác như dứa (thơm), dưa leo xắt lát mỏng, rau sống, rau thơm các loại để chế biến các món ăn.

Muốn làm món gỏi bún sông Cu Đê, trước tiên luộc chín thịt heo ba chỉ rồi xắt nhỏ. Tôm tươi sau khi lột vỏ trộn chung với thịt và hành tím đã băm nhuyễn rồi ướp gia vị như tiêu, bột nêm, nước mắm ngon vào trộn đều cho thấm.

Tiếp đến, bắc xoong lên bếp phi hành tím với dầu phộng cho thơm rồi trút hỗn hợp tôm thịt vào, đảo qua, đảo lại vài lần cho thấm. Khi nghe mùi thơm bốc lên thì nhắc xoong xuống và đợi cho xoong bớt nóng, cho bún sông đã sơ chế và các nguyên liệu khác như dứa, dưa leo, bắp chuối, rau sống, rau thơm, đậu phộng rang giã dập, một ít nước mắm dằm ớt tỏi và vài muỗng cà phê nước chanh tươi vào trộn đều. Thế là, món gỏi “bún sông” đã hoàn thành và múc ra đĩa thưởng thức.

Nhìn đĩa gỏi trông rất bắt mắt bởi màu xanh lợt của bún sông, màu cam của cà rốt, điểm xuyết trên nền mâm gỏi là màu vàng của dứa, màu xanh lá mạ của rau thơm, màu đỏ của ớt chín… Khi thưởng thức, món gỏi có vị chua chua, ngọt ngọt, thơm thơm, béo béo, giòn giòn của các nguyên liệu hòa quyện với vị ngọt của thịt, tôm thật là khoái khẩu. Và món ăn sẽ thăng hoa hơn khi nhâm nhi vài ly rượu và ăn cùng bánh tráng nướng giòn. Món ăn đã làm say lòng biết bao thực khách ven hai bờ sông Cu Đê.

Món gỏi bún sông Cu Đê không chỉ là một món ngon  mà còn chứa đựng câu chuyện về văn hóa và đặc điểm địa lý của vùng đất. Việc món ăn này được phát triển từ những nguyên liệu có sẵn ở vùng gần cửa biển càng làm tăng thêm giá trị của nó. Sự hòa quyện giữa hương vị mặn mòi của biển khơi và dòng nước sông tinh khiết thực sự tạo nên một nguyên liệu với hương vị độc đáo và khó quên.

Ngoài ra, việc kết hợp giữa các loại đặc sản lừng danh khác của vùng như nước mắm Nam Ô, gỏi cá Nam Ô và cá rô Xuân Thiều càng làm cho trải nghiệm ẩm thực trở nên đặc biệt và đáng nhớ hơn. Vùng đất phía Nam Hải Vân thực sự là một thiên đường cho những người yêu thích ẩm thực và muốn khám phá những hương vị độc đáo của vùng đất Nam Hải Vân này.

TIÊN SA

Nguồn: Tạp chí VHNT số 576, tháng 7-2024