Xây dựng nông thôn mới (XDNTM) là chủ trương quan trọng, một chương trình lớn nhằm thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Ðảng (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn - tạo cơ sở, nền tảng để đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn và phát triển nông nghiệp theo tinh thần Nghị quyết Ðại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Ðảng.

Chương trình XDNTM trên địa bàn tỉnh Hưng Yên những năm qua đã được cấp ủy, chính quyền, MTTQ các cấp tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, nhân dân tích cực đón nhận; cả hệ thống chính trị vào cuộc, tạo thành sức mạnh tổng hợp và đạt được những kết quả vượt bậc. Hưng Yên trở thành tỉnh thứ 3 trong cả nước được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ XDNTM năm 2020 (sau Nam Định, Đồng Nai) và là tỉnh đầu tiên thực hiện lấy ý kiến đánh giá sự hài lòng của người dân về kết quả XDNTM cấp tỉnh. Diện mạo nông thôn ngày càng khởi sắc, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được nâng cao.

Những năm qua, MTTQ các cấp ở Hưng Yên đã có nhiều hoạt động thiết thực, cụ thể hưởng ứng phong trào “Cả nước chung sức XDNTM”, được thể hiện thông qua: Chương trình phối hợp giữa Ủy ban MTTQ tỉnh với UBND tỉnh về thực hiện giảm nghèo bền vững, XDNTM giai đoạn 2017-2020; Chương trình phối hợp giữa Ủy ban MTTQ tỉnh với các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết XDNTM, đô thị văn minh” giai đoạn 2016-2020; Kế hoạch thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng khu dân cư 3 không”... Kết quả tham gia XDNTM của MTTQ các  cấp là rất tích cực, đóng góp vào thành tích chung của tỉnh.

MTTQ các cấp đã phối hợp với các tổ chức thành viên, cơ quan thông tin đại chúng đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia XDNTM. Nội dung tuyên truyền tập trung vào các tiêu chí: quy hoạch; giao thông; nhà ở dân cư; môi trường, an ninh trật tự... Từ năm 2011 đến nay, MTTQ các cấp đã phối hợp với các tổ chức thành viên tổ chức được hơn 16 nghìn lượt buổi lồng ghép tuyên truyền về XDNTM cho trên 600 nghìn lượt cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân; vận động nhân dân đóng góp trên 800 tỷ đồng, hiến trên 1,7 triệu m² đất thổ cư, 70 ha đất nông nghiệp, trên 1 triệu ngày công lao động xây dựng đường giao thông và các công trình phúc lợi công cộng, tiêu biểu như các xã: Tân Dân (huyện Khoái Châu), Quang Hưng (huyện Phù Cừ), Thiện Phiến (huyện Tiên Lữ)...

MTTQ các cấp còn vận động các doanh nghiệp, nhà hảo tâm và các tầng lớp nhân dân ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo”. Từ năm 2015 đến nay, Quỹ “Vì người nghèo” các cấp vận động ủng hộ được trên 150 tỷ đồng, đã kịp thời hỗ trợ xây dựng, sửa chữa trên 4.000 căn nhà cho người có công, hộ nghèo với tổng số tiền trên 100 tỷ đồng. Đặc biệt, trong hai năm 2019-2020, MTTQ các cấp đã tích cực phối hợp với chính quyền, tổ chức thành viên rà soát, hỗ trợ xây dựng nhà ở cho 1.375 người có công, hộ nghèo (mức hỗ trợ 80 triệu đồng/nhà), đây là những công trình thiết thực chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020-2025. Quỹ “Vì người nghèo” các cấp tích cực hỗ trợ hộ nghèo phát triển sản xuất, khám chữa bệnh, tặng quà học sinh nghèo vượt khó... giúp hộ nghèo vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống, vươn lên thoát nghèo bền vững, giảm nhanh tỷ lệ hộ nghèo (năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo tỉnh Hưng Yên chỉ còn dưới 1,8%).

MTTQ các cấp đã phối hợp với  các ngành chức năng, tổ chức thành viên vận động nhân dân giải phóng, bàn giao mặt bằng cho các chủ đầu tư, đơn vị thi công để triển khai xây dựng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, làm đường giao thông và xây dựng các công trình phúc lợi, góp phần giúp các chủ đầu tư triển khai thực hiện các dự án bảo đảm tiến độ, đưa Hưng Yên trở thành một trong những tỉnh đứng đầu cả nước về giải ngân vốn đầu tư công năm 2020.

Việc vận động nhân dân xây dựng, chỉnh trang, cải tạo đường làng, ngõ xóm, phù hợp với quy hoạch XDNTM; xây dựng “Làng/khu phố văn hóa”, “Gia đình văn hóa” cũng có dấu ấn của MTTQ các cấp. Năm 2020, toàn tỉnh có 89% số làng, khu phố văn hóa; 92% “Gia đình văn hoá”; từ năm 2015-2020, toàn tỉnh có trên 40 nghìn gia đình đạt danh hiệu “Ông bà cha mẹ mẫu mực, con trung hiếu, cháu thảo hiền” cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã.

Không phải ngẫu nhiên mà các tầng lớp nhân dân tích cực dồn thửa đổi ruộng đất nông nghiệp; chuyển đổi diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng cây hằng năm, kết hợp nuôi trồng thủy sản. Từ 2016-2019, các địa phương trong tỉnh đã chuyển đổi được trên 7.700 ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng cây hằng năm và nuôi trồng thủy sản đem lại hiệu quả kinh tế cao. Người Nhân dân tích cực tham gia các tổ hợp tác, HTX nông nghiệp kiểu mới; ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp, chuyển đối mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng VietGap...

MTTQ các cấp cũng chủ động phối hợp với ngành chức năng, các tổ chức chính trị - xã hội tiến hành giám sát thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia XDNTM; phát huy vai trò của Ban Thanh tra nhân dân các xã, phường, thị trấn; vai trò giám sát của nhân dân trong XDNTM. Nội dung giám sát tập trung vào việc thực hiện các tiêu chí về: quy hoạch, xây dựng cơ sở hạ tầng, giao thông, thủy lợi; giám sát các khoản thu, chi các quỹ đóng góp của nhân dân; thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở... Từ năm 2015-2020, Ban Thanh tra nhân dân các xã, phường, thị trấn đã giám sát và phát hiện 632 vụ việc; kiến nghị cơ quan có thẩm quyền giải quyết 550 vụ việc, có 507 vụ việc được các cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý. Thu hồi về cho Nhà nước trên 2.000 m² đất và trên 1 tỷ đồng.

Hưởng ứng phong trào “Cả nước chung sức XDNTM” do Thủ tướng Chính phủ phát động, năm 2012 Ủy ban MTTQ tỉnh xây dựng kế hoạch, tổ chức phát động phong trào thi đua “Xây dựng KDC 3 không” gắn với XDNTM, gồm các nội dung: Không tệ nạn xã hội; Không ô nhiễm môi trường; Không lãng phí, hủ tục lạc hậu trong việc cưới, việc tang. Phong trào có nội dung ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ; đi đúng và trúng vào những vấn đề yếu kém ở KDC; đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của các cấp ủy, chính quyền và sự đồng thuận của các tầng lớp nhân dân. 100% các KDC đã bổ sung tiêu chí phong trào vào quy ước, hương ước của làng, khu phố. Sau hơn 8 năm thực hiện, đến nay, toàn tỉnh Hưng Yên có 730 KDC không phát sinh tội phạm; 753 KDC không phát sinh người nghiện ma túy mới. MTTQ phối hợp, vận động nhân dân xây dựng 338 bãi chôn lấp, 88 điểm tập kết rác thải; 100% các KDC thành lập được Tổ vệ sinh môi trường với trên 3.500 người. MTTQ chủ trì phối hợp xây dựng, nhân rộng các mô hình phân loại, xử lý rác thải hữu cơ tại gia đình, góp phần hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường, tiết kiệm chi phí vận chuyển và xử lý rác thải. Số hộ chăn nuôi, giết mổ gia súc, gia cầm xử lý chất thải bằng hầm biogas tăng, toàn tỉnh có trên 17 nghìn gia đình xây dựng hầm biogas. MTTQ các cấp phối hợp với các tổ chức thành viên vận động nhân dân vệ sinh đường làng, ngõ xóm, tổ chức trồng cây xanh, trồng hoa ven đường giao thông để tạo cảnh quan; xây dựng các chi hội tự quản, đoạn đường tự quản giữ vệ sinh môi trường khắp các KDC trên địa bàn tỉnh.

Về việc cưới: Đã giảm bớt các thủ tục phiền hà, hủ tục lạc hậu; tục thách cưới, đón dâu 2 lần, tình trạng cưới tảo hôn đã được loại bỏ. Tình trạng ăn uống linh đình, phô trương, mời khách tràn lan ngày càng bị phê phán và có chiều hướng giảm; toàn tỉnh có trên 600 KDC không bày, mời thuốc lá trong đám cưới. Các KDC: Sài Thị (xã Thuần Hưng, huyện Khoái Châu), Dâu (xã Cẩm Xá, thị xã Mỹ Hào), Đình Tổ (xã Đại Đồng, huyện Văn Lâm)... còn xây dựng mô hình tổ chức đám cưới theo nếp sống mới đảm bảo trang trọng, vui tươi, tiết kiệm.

Về việc tang: 100% KDC tổ chức theo hương ước, quy ước làng, khu phố; trên 95% KDC không cử nhạc tang trước 06 giờ sáng và sau 22 giờ đêm; 505 KDC âm thanh không phóng qua loa; 567 KDC không rắc vàng mã, rải tiền khi đưa tang; 100% các KDC có người qua đời được đưa đi hỏa táng; 100 % KDC quy hoạch nghĩa trang nhân dân; 373 KDC xây dựng được nghĩa trang đồng bộ, tiêu biểu như các KDC: Bình Lương (xã Tân Quang, huyện Văn Lâm); Ninh Tập (xã Đại Tập, huyện Khoái Châu)... Những kết quả cụ thể trên, có thể khẳng định phong trào “Xây dựng KDC 3 không” cũng như vai trò của MTTQ trong XDNTM, đô thị văn minh. Chỉ riêng phong trào đã góp phần thực hiện 9/19 tiêu chí XDNTM.

Thực hiện Quyết định số 2540-QĐ/TTg ngày 30/12/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy định điều kiện, trình tự, thủ tục, hồ sơ xét công nhận và công bố địa phương đạt chuẩn NTM; địa phương hoàn thành nhiệm vụ XDNTM giai đoạn 2016-2020; Hướng dẫn của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam... Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh đã xây dựng hướng dẫn nội dung, cách thức, quy trình lấy ý kiến về sự hài lòng của người dân đối với kết quả xây dựng NTM ở cấp xã, cấp huyện, cấp tỉnh. Trong khoảng thời gian từ 2017-2020, MTTQ các cấp đã chủ trì lấy ý kiến đánh giá sự hài lòng của người dân về kết quả XDNTM đối với 10 huyện, thị xã, thành phố; 154 lượt đơn vị cấp xã với tổng số 257.720 phiếu. Thông qua phiếu hỏi, người dân thể hiện sự đồng tình, nhất trí cao với những kết quả XDNTM mà cấp ủy, chính quyền các cấp triển khai thực hiện. Việc đánh giá kết quả XDNTM được MTTQ các cấp tiến hành bảo đảm dân chủ, khách quan, phản ánh trung thực nhận xét, đánh giá của người dân về kết quả XDNTM; phát huy vai trò chủ thể của nhân dân trong XDNTM, thực hiện “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân thụ hưởng” và vai trò giám sát của MTTQ.

Tiếp tục thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ với phương châm “XDNTM chỉ có điểm khởi đầu, không có điểm kết thúc”, thời gian tới, MTTQ các cấp tỉnh Hưng Yên vẫn tích cực, chủ động phối hợp với ngành chức năng, tổ chức thành viên, xây dựng và triển khai thực hiện có hiệu quả Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020-2025, gắn với thực hiện Chương trình phối hợp giữa Ủy ban MTTQ tỉnh với UBND tỉnh, các tổ chức chính trị - xã hội về thực hiện CVĐ “Toàn dân đoàn kết XDNTM, đô thị văn minh”.

Bên cạnh đó, MTTQ các cấp tiếp tục phối hợp với ngành chức năng, tổ chức thành viên, cơ quan thông tin đại chúng đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia hiến kế, góp công, góp của nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM, giám sát quá trình XDNTM. MTTQ các cấp sẽ hiệp thương với các tổ chức chính trị - xã hội theo phương châm mỗi tổ chức có một phong trào, phần việc cụ thể, để vận động đoàn viên, hội viên của tổ chức mình tham gia XDNTM.

Để không ngừng nâng cao chất lượng CVĐ “Toàn dân đoàn kết XDNTM, đô thị văn minh”, MTTQ các cấp sẽ phối hợp với chính quyền, các tổ chức thành viên tiếp tục rà soát, hỗ trợ người có công, hộ nghèo xây dựng, sửa chữa nhà ở; hỗ trợ hộ nghèo phát triển sản xuất… góp phần bảo đảm an sinh xã hội; lồng ghép những nội dung của CVĐ “Toàn dân đoàn kết XDNTM, đô thị văn minh” với thực hiện các CVĐ, phong trào thi đua yêu nước do MTTQ và các tổ chức thành viên phát động.

Ngoài ra, không thể không phát huy vai trò của MTTQ các cấp trong công tác giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền theo các Quyết định số 217, 218 của Bộ Chính trị; tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật; thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, gắn với nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân các xã, phường, thị trấn.

Cuối cùng, MTTQ các cấp cần phối hợp với ngành chức năng, tổ chức thành viên, cơ quan thông tin đại chúng tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao chất lượng phong trào thi đua “Xây dựng KDC 3 không”, góp phần nâng cao chất lượng các tiêu chí XDNTM, thiết thực góp phần XDNTM nâng cao, NTM kiểu mẫu.

Tác giả: Đỗ Đức Quân

Nguồn: Tạp chí VHNT số 450, tháng 1-2021