Minh họa: Hà Viết Cương

Tết Nguyên đán cận kề. Khóm thủy trúc trước cửa sổ phòng ông ngoại xanh rì, cũng như háo hức đợi mùa xuân. Và tôi, mỗi khi trở về căn phòng xưa của ngoại, lòng lại ngập tràn những kỷ niệm thân thương. 

Thủy trúc chỉ là một khóm cây cỏ bình thường, nhưng ông rất quý. Ông coi nó bình đẳng như tất cả các loài cây loài hoa khác trong vườn: cây hồng cổ thụ luôn bật nở cả trăm bông vào mỗi dịp Tết đến xuân về, những giò lan càng cua tím ngát sang trọng, lan đai châu lộng lẫy như chuỗi ngọc, hoa hải đường quý phái, hoa trà thanh khiết, violet trang nhã, thược dược rực rỡ, vạn niên thanh tươi tốt… Rất nhiều dáng vẻ, phong cách của các loài cây loài hoa trong khu vườn của ngoại mà mỗi khi bước vào, tôi như mê đi trong mùi hương, sắc màu, tiếng xôn xao mời gọi. 

Khóm thủy trúc này, khi ông mang về, chúng hãy còn bé bỏng lắm. Vài cây thấp bé rụt rè lưa thưa trong cái chậu sành. Gọi là trúc, vì thân  mảnh, xanh rì, thẳng tắp như cây trúc. Gọi là thủy, vì chúng ưa nước, háo nước. Thủy trúc có thể trồng trong đất, có thể sống dưới nước, có thể lên mơn mởn trong môi trường vừa có đất vừa có nước. Chẳng phải ngẫu nhiên mà từ khi ông bứng chúng vào chiếc chum sành chứa đầy đất phù sa và nước ngọt, khóm thủy trúc lớn nhanh như thổi. Lớn một cách hào hứng, reo vui, phấn chấn. Ðến nỗi, chỉ cách có mấy ngày không qua thăm ông, tôi đã thấy chúng vụt cao ngang bệ cửa sổ cùng rất nhiều nhánh non mới nhú. Tán cây tròn xinh như chiếc dù nhỏ. Ở tâm chiếc dù, tỏa ra những cọng lá dài duyên dáng. Chỉ cần thò tay qua khung cửa là chạm vào chúng, ram ráp, nhồn nhột, tưởng là mềm mại mà cứng cỏi ra trò. 

Từ bàn làm việc của ông, cả một khung trời xanh mướt mắt, gió thổi dìu dịu và ánh sáng chan hòa. Ông có thể ngồi ở đó rất lâu, rất lâu, lặng lẽ nhấm nháp từng chén trà mạn tỏa hương thơm dịu, hay tỉ mẩn ghi ghi chép chép vào cuốn sổ tay đã dày đặc chữ. Mãi sau này, một thời gian sau khi ông mất, tình cờ đọc lại những trang viết của ông, tôi mới hiểu vì sao ông yêu khóm thủy trúc này đến thế, một tình yêu đặc biệt, yêu đi cùng với thương, với hy vọng, đợi chờ. Ông đã tách chúng từ khóm cây mẹ mọc giữa một hố bom. Hố bom ấy, theo như lời kể của những người lính chiến, chính là nơi em trai ông (mà tôi gọi là ông trẻ) ngã xuống… 

***

Chiều ba mươi Tết. Ðào quất được đưa về sân. Nồi bánh chưng sôi sùng sục trên bếp than hồng. Ngoài vườn, những khóm cây rung rinh rung rinh chào đón.  Ông đi thăm chúng một lượt. Cây hồng cổ thụ vươn chùm hoa khoe sắc. Cây hải đường trang nghiêm. Chuỗi ngọc lan nhướng mắt  thăm dò. Những dây vạn niên thanh đung đưa đung đưa. Ông hỏi han tất cả, nhìn ngắm tất cả. Rồi ông tiến về khóm thủy trúc, nhẹ nhàng cắt bỏ đi những nhánh cây đã úa và thêm nước vào chum. 

Ra Giêng, khi những hạt mưa xuân rơi lắc rắc, gió mùa cùng hơi ẩm mát dịu dàng, khóm thủy trúc lại bật dậy, xanh nõn nà. Nhưng ông tôi đã không còn ngồi bên bàn làm việc để ngắm chúng được nữa. Tuổi già và bệnh tật níu giữ ông lại trên giường. Trước khi mất, ông vẫn hướng về cửa sổ, nơi mở ra cả một khoảng trời xanh mê mải, nơi bao cây lá vẫy chào, và khóm thủy trúc đang ngập ngừng, nửa muốn ngả vào thăm ông, nửa còn ngần ngại.

Bây giờ, những cây thủy trúc đã cao quá tầm cửa sổ. Chiếc chum sành có phần chật chội bởi chúng đã  sinh sôi nảy nở thêm nhiều nhánh mới. 

Thi thoảng, khi gió tràn qua, những nhánh cây, những chiếc lá xanh lại đung đưa đung đưa để đáp lại từ trên cao và xa kia, trong khoảng không ngập nắng, một bàn tay vẫy vẫy…

ANH THƯ

Nguồn: Tạp chí VHNT số 559, tháng 1-2024