Gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa gắn với xây dựng nếp sống văn minh đô thị là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc thành phố Lai Châu triển khai thực hiện có hiệu quả trong thời gian qua, góp phần xóa bỏ những hủ tục lạc hậu, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa của mỗi tộc người; đồng thời hình thành nếp sống văn minh, lành mạnh và giàu lòng mến khách của thành phố trẻ Lai Châu hôm nay.

Phong trào văn hóa văn nghệ, hội thi luôn thu hút đông đảo nhân dân tham gia hưởng ứng
 

Thực trạng khó khăn

Những năm qua, Lai Châu còn gặp không ít khó khăn về cơ sở vật chất; trình độ dân trí không đồng đều; một số tệ nạn xã hội vẫn chưa được dẹp bỏ triệt để; mức sống giữa vùng nội thành và khu vực nông thôn có sự chênh lệch; các hủ tục lạc hậu vẫn còn tồn tại trong một bộ phận nhân dân. Đặc biệt, một số kẻ xấu vẫn tiếp tục lợi dụng vấn đề dân tộc, nhân quyền và tự do tín ngưỡng tôn giáo để tuyên truyền chống phá Đảng và Nhà nước ta, dẫn đến một bộ phận đồng bào do trình độ nhận thức hạn chế đã bị chúng lợi dụng lôi kéo, gây mất đoàn kết và ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Bước đột phá mới

Trước thực trạng đầy khó khăn đó và để cho việc giữ gìn bản sắc văn hóa gắn với xây dựng nếp sống văn minh đô thị phù hợp với thực tiễn địa phương, Thành ủy, HĐND thành phố Lai Châu đã ban hành nhiều văn bản quan trọng, cụ thể về phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội... Đồng thời, UBND thành phố còn có kế hoạch cho từng năm, từng giai đoạn cụ thể và giao cho các cơ quan chuyên môn chủ trì tham mưu triển khai thực hiện.

Được biết, ngoài việc chỉ đạo xây dựng bản văn hóa du lịch dân tộc Giáy tại bản San Thàng 1, xã San Thàng và bản văn hóa du lịch dân tộc Mông tại bản Gia Khâu 1, xã Nậm Loỏng; chợ đêm San Thàng; duy trì việc tổ chức lễ hội Đền Lê Lợi, lễ hội Gầu tào dân tộc Mông..., UBND thành phố còn yêu cầu các cơ quan chuyên môn tham mưu xây dựng Đề án “Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mông ở xã Nậm Loỏng, dân tộc Thái ở phường Đoàn Kết, dân tộc Giáy ở xã San Thàng”, ban hành quy chế quản lý đô thị gắn với với việc xây dựng các tuyến phố văn minh như: lát vỉa hè, trồng cây xanh, điện chiếu sáng, nạo vét hố ga, rãnh thoát nước, vệ sinh môi trường, làm đường giao thông… thu hút mọi người dân cùng tham gia.

Phòng Văn hóa và Thông tin thành phố luôn chủ động thực hiện tốt công tác tuyên truyền lưu động tại cơ sở, đồng thời phối hợp với các đơn vị liên quan thường xuyên tổ chức các cuộc liên hoan, hội thi, hội diễn; các giải đấu thể thao... Ngoài mục đích tuyên truyền thì các cuộc liên hoan, hội thi hội diễn, các giải đấu thể thao cũng là dịp để các diễn viên, vận động viên có cơ hội được thể hiện khả năng của mình. Những kinh nghiệm ấy sẽ là hạt giống đỏ để nhân rộng tại từng địa bàn dân cư, gia đình, dòng họ trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa gắn với xây dựng nếp sống văn minh đô thị trên địa bàn.

Và những thành quả

Nhờ cách làm có sự đột phá mới, hợp lòng dân nên bản sắc văn hóa của mỗi tộc người ở thành phố Lai Châu đã được bảo tồn gìn giữ ngay từ mỗi gia đình thông qua những  câu ca dao, tục ngữ, nền nếp gia phong của mỗi gia đình, dòng tộc... Đã xuất hiện rất nhiều gia đình, dòng họ hiếu học. Trong đó tiêu biểu phải kể đến: dòng họ Vương (dân tộc Thái) ở phường Đoàn Kết, dòng họ Giàng (dân tộc Mông) ở phường Tân Phong... Các gia đình, các thành viên con cháu của hai dòng họ đều tích cực thi đua phấn đấu trong học tập, công tác và lao động sản xuất, phát huy thành tích trong công tác khuyến học, khuyến tài…

Cùng với giữ gìn được những truyền thống văn hóa, nền nếp gia phong trong mỗi gia đình dòng tộc, những lễ hội truyền thống vẫn được các xã, bản cũng như mỗi cộng đồng, tộc người khôi phục gìn giữ và tổ chức hằng năm, với mục đích cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, con người không bị ốm đau, bệnh tật, vạn vật sinh sôi. Thông qua các lễ hội, người dân được thỏa mãn nhu cầu tâm linh tín ngưỡng, đồng thời có sự gắn kết cộng đồng từ các trò chơi dân gian, những bài hát, điệu múa, cũng như những môn thể thao truyền thống của mỗi tộc người. Chính những lễ hội đã cho thấy nét văn hóa đặc trưng giữa dân tộc này với dân tộc khác. Nếu như người Thái ở phường Đoàn Kết có lễ hội múa Xòe vào dịp đầu xuân thì người Giáy ở xã San Thàng lại có lễ hội Tú Tỷ, người Mông ở xã Nậm Lỏong có lễ hội Gầu Tào Cha...

“Ngoài việc phát huy tối đa hiệu quả hoạt động của các Câu lạc bộ thể thao, câu lạc bộ không sinh con thứ ba, câu lạc bộ gia đình phát triển bền vững... thì hoạt động của các Đội văn nghệ ở các bản, tổ dân phố không những lưu truyền những bài hát dân ca, truyện thơ, câu ca dao tục ngữ, những điệu múa cổ mà còn góp phần đẩy lùi các hủ tục lạc hậu, tệ nạn xã hội ra khỏi đời sống cộng đồng. Đồng thời, từ việc tham gia sinh hoạt ở các Câu lạc bộ, đội văn nghệ, các thành viên còn truyền đạt cho nhau những kiến thức trong chăn nuôi phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xây dựng gia đình văn hóa, nuôi dạy con cái, kỹ năng xây dựng gia đình hạnh phúc” - Trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin Lê Xuân Dũng chia sẻ.

Điều đặc biệt hơn cả là từ chủ trương gìn giữ phát huy bản sắc văn hóa gắn với xây dựng nếp sống văn minh đô thị... vào những dịp lễ, Tết và những ngày kỷ niệm trọng đại của thành phố, của tỉnh và cả nước, khắp các tuyến phố không chỉ sạch đẹp khang trang như ngày thường mà còn rợp đỏ màu cờ. Nhiều bản văn hóa của đồng bào các dân tộc đã thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm thông qua những bộ trang phục truyền thống, những hàng rào đá, cách xe lanh dệt vải, các làng nghề truyền thống; thưởng thức những món ẩm thực như: các loại bánh của người Giáy, xôi màu, thịt hun khói, thắng cố...

Có thể nói, mỗi gia đình, dòng tộc, thậm chí là mỗi cơ quan, đơn vị đều có những cách làm khác nhau. Và chính những cách làm thiết thực, cụ thể ấy đã góp phần gìn giữ phát huy bản sắc văn hóa của mỗi tộc người, đồng thời hình thành nên một nếp sống văn minh, lành mạnh, giàu lòng mến khách ngay từ mỗi mái ấm gia đình đồng bào các dân tộc thành phố Lai Châu hôm nay. 

Tác giả: Nhật Minh

Nguồn: Tạp chí VHNT số 471, tháng 8-2021