Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm được thành lập từ năm 1972, tiền thân là Cục Mỹ thuật. Trải qua chặng đường 50 năm xây dựng và phát triển, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và phát triển ngành Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm nói riêng và nền văn hóa Việt Nam nói chung trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam và các đại biểu tham quan Triển lãm Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước - Ảnh: Cục MTNATL cung cấp

Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm là tổ chức thuộc Bộ VHTTDL, có chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng thực hiện quản lý nhà nước về lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; được Bộ trưởng giao trách nhiệm chỉ đạo và hướng dẫn phát triển sự nghiệp mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm trong cả nước theo chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước.

Về vấn đề thực hiện quản lý nhà nước về lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm, Cục được giao triển khai thực hiện những nhiệm vụ cụ thể: Trình Bộ trưởng dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, chiến lược, quy hoạch phát triển, kế hoạch dài hạn và hằng năm về mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; Trình Bộ trưởng ban hành Thông tư hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm, các văn bản quy định về quản lý hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm, tổ chức trại sáng tác mỹ thuật và nhiếp ảnh tại Việt Nam; Thực hiện quản lý nhà nước về biểu tượng văn hóa quốc gia theo quy định của pháp luật; Tổ chức thực hiện, hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch về mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm sau khi được phê duyệt; Tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật và thông tin hoạt động quản lý nhà nước về mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; Cấp phép triển lãm mỹ thuật, triển lãm nhiếp ảnh và các triển lãm theo quy định của pháp luật; Hướng dẫn, kiểm tra việc cấp phép của các Sở VHTTDL, Sở Văn hóa và Thể thao trong lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; Thu hồi hoặc đề nghị thu hồi giấy phép triển lãm mỹ thuật, triển lãm nhiếp ảnh, giấy phép xây dựng tượng đài, tranh hoành tráng, giấy phép tổ chức trại sáng tác điêu khắc và giấy phép các triển lãm khác khi thực hiện không đúng nội dung đã cấp phép, gây hậu quả xấu trong đời sống xã hội và trái với quy định của pháp luật; Quy định việc tổ chức và trực tiếp tổ chức các cuộc thi, liên hoan, triển lãm tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh quy mô quốc gia, quốc tế; Xây dựng kế hoạch hợp tác quốc tế về mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; Tổ chức thực hiện sau khi được phê duyệt; Xây dựng kế hoạch nghiên cứu khoa học, ứng dụng khoa học kỹ thuật - công nghệ trong lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; Chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng trình Bộ trưởng các định mức kinh tế - kỹ thuật, quy trình, quy phạm trong lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; Tổ chức và hướng dẫn việc tổ chức hoạt động giám định về tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh; Giúp Bộ trưởng quản lý nhà nước về nội dung hoạt động của các Hội nghề nghiệp và tổ chức phi chính phủ về mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm theo quy định của pháp luật; Sưu tầm các tác phẩm bổ sung cho bộ sưu tập mỹ thuật và nhiếp ảnh của Bộ VHTTDL…

Trải qua 50 năm xây dựng và phát triển, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm gặp rất nhiều thuận lợi, như: có sự chỉ đạo và quan tâm kịp thời, sát sao của Lãnh đạo Bộ VHTTDL; sự đoàn kết và phối hợp của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong đơn vị, hăng hái thi đua lập thành tích để hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong Cục không ngừng được củng cố, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Việc lựa chọn và bổ nhiệm cán bộ phù hợp với năng lực, sở trường, quy tụ được khối đoàn kết, lãnh đạo Cục luôn động viên tinh thần cho cán bộ, tạo điều kiện tốt để cán bộ hoàn thành nhiệm vụ. Quy chế dân chủ được phát huy và thực hiện đầy đủ; đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ, công chức, viên chức được cải thiện; môi trường làm việc được củng cố, phương thức quản lý được đổi mới theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp. Các tổ chức đoàn thể được phát huy thế mạnh; toàn cơ quan chấp hành tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy định của ngành; gắn việc thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng với nhiệm vụ chính trị hằng năm, làm tiền đề cho cán bộ, công chức, viên chức hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông tham quan Triển lãm Mỹ thuật ứng dụng toàn quốc làn thứ 5 - Ảnh: Cục MTNATL cung cấp

Bên cạnh đó, trong quá trình triển khai công việc, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm cũng gặp phải một số khó khăn, vướng mắc: Hầu hết cán bộ Cục đều là những cán bộ trẻ, trẻ cả tuổi đời và tuổi nghề nên chưa có nhiều kinh nghiệm và chưa tích lũy được nhiều kiến thức để giải quyết các công việc về quản lý nhà nước, nhất là trong việc xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. Bộ máy nhân sự lãnh đạo của các phòng, đơn vị chưa kiện toàn đầy đủ. Việc thu hút nguồn nhân lực cho lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh trong điều kiện hiện nay là rất khó khăn. Trang thiết bị phục vụ cho công tác chuyên môn và hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh còn thiếu nhiều so với nhu cầu. Khó khăn chung của toàn ngành Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm hiện nay là chưa xây dựng được thị trường mỹ thuật, nhiếp ảnh ở trong nước; công tác lý luận phê bình và quảng bá tác phẩm còn yếu. Ở các địa phương, còn thiếu nghiêm trọng nhà trưng bày triển lãm. Việc phân bổ kinh phí cho hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh nói chung còn rất hạn chế so với nhu cầu...

Mặc dù vậy, trong những năm qua, các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động của Cục đã luôn cố gắng vượt qua khó khăn, thách thức để làm tốt vai trò tham mưu giúp Lãnh đạo Bộ VHTTDL triển khai tốt công tác quản lý nhà nước về mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm trên phạm vi toàn quốc và đã đạt được nhiều thành tích. Cụ thể:

Vai trò quản lý nhà nước trong lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm ngày càng được thể hiện rõ nét thông qua công tác quản lý, chỉ đạo xây dựng các nghị định, thông tư hướng dẫn trên cả nước; sự hợp tác, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trong Bộ và với các đơn vị liên quan như: Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, Hội Mỹ thuật Việt Nam, Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, Sở VHTTDL/ Sở Văn hóa và Thể thao/ Sở Văn hóa, Thông tin, Thể thao và Du lịch, Hội Văn học Nghệ thuật các tỉnh/ thành phố, các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm.

Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm luôn chú trọng, đề xuất, tham mưu theo đúng đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước trong nhiệm vụ quản lý nhà nước về mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm. Trong những năm qua, Cục đã xây dựng, tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật và đề án: Tham mưu giúp Bộ trưởng trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 113/2013/NĐ-CP ngày 2-10-2013 về hoạt động mỹ thuật; Nghị định số 72/2016/NĐ-CP ngày 1-7-2016 về hoạt động nhiếp ảnh; Nghị định số 23/2019/NĐ-CP ngày 26-2-2019 về hoạt động triển lãm và Quyết định số 1253/QĐ-TTg ngày 25-7-2014 phê duyệt Quy hoạch phát triển mỹ thuật đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Đồng thời, tham mưu, trình Bộ trưởng ban hành Thông tư hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm, các văn bản quy định về quản lý hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm, tổ chức trại sáng tác mỹ thuật và nhiếp ảnh tại Việt Nam: Thông tư số 01/2018/TT-BVHTTDL ngày 18-1-2018 quy định chi tiết thi hành một số điều tại Nghị định 113/2013/NĐ-CP về hoạt động mỹ thuật thay thế Thông tư số 18/2013/TT-BVHTTDL ngày 30-12-2013; Thông tư số 06/2019/TT-BVHTTDL ngày 1-8-2019 về quy chế tổ chức và hoạt động của Hội đồng thẩm định nội dung triển lãm; Thông tư số 08/2020/TT-BVHTTDL ngày 10-11-2020 về định mức kinh tế, kỹ thuật xây dựng tượng đài và phù điêu; Quyết định số 542/QĐ-BVHTTDL ngày 26-2-2015 ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Quy hoạch phát triển mỹ thuật đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030; Quyết định số 4145/QĐ-BVHTTDL ngày 22-11-2019 quy định tiêu chí, tiêu chuẩn, nội dung, quy trình cung cấp dịch vụ, định mức kinh tế - kỹ thuật tổ chức thi, liên hoan, triển lãm tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh phục vụ nhiệm vụ chính trị; Quyết định số 1516/QĐ-BVHTTDL ngày 3-6-2020 phê duyệt Đề án xây dựng quảng bá thương hiệu quốc gia “Festival nhiếp ảnh quốc tế Việt Nam giai đoạn 2020-2030” và Quyết định số 4345/QĐ-BVHTTDL ngày 31-12-2020 phê duyệt Đề án quảng bá thương hiệu “Nghệ thuật sơn mài Việt Nam giai đoạn 2020-2030”… Việc thẩm định, cấp phép các triển lãm mỹ thuật, nhiếp ảnh và xây dựng tượng đài... được thực hiện nghiêm túc, đúng quy trình quy định.

Hội thảo Nghị định về hoạt động nhiếp ảnh tại TP.HCM (năm 2015) - Ảnh: Cục MTNATL cung cấp

Ngoài việc triển khai tốt công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm trên phạm vi toàn quốc, Cục đã tổ chức, triển khai các hoạt động sự nghiệp theo đúng đường lối của Đảng và Nhà nước trong chỉ đạo về hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm, như:

Tổ chức thành công nhiều sự kiện quan trọng, các triển lãm với tầm ảnh hưởng rộng lớn: trang trí khánh tiết phục vụ Đại hội Đảng toàn quốc; triển lãm thành tựu kinh tế, chính trị, xã hội nhân kỷ niệm 60 năm Quốc khánh Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1945-2015); tổ chức triển lãm về mỹ thuật, nhiếp ảnh tại nhiều nước trên thế giới; triển lãm mỹ thuật Việt Nam (3 năm/ lần); triển lãm mỹ thuật ứng dụng toàn quốc (3 năm/ lần); triển lãm điêu khắc toàn quốc (5 năm/ lần); triển lãm ảnh nghệ thuật toàn quốc (2 năm/ lần); triển lãm tranh thiếu nhi toàn quốc (2 năm/ lần); triển lãm tranh đồ họa các nước ASEAN (4 năm/ lần); festival nhiếp ảnh quốc tế Việt Nam (2 năm/ lần); festival mỹ thuật trẻ, festival nhiếp ảnh... Ngoài các triển lãm đã thành định kỳ, nhiều cuộc triển lãm mỹ thuật, nhiếp ảnh theo chuyên đề đã được Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm phối hợp với Hội Mỹ thuật Việt Nam, Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, Sở VHTTDL/ Sở Văn hóa và Thể thao/ Sở Văn hóa, Thông tin, Thể thao và Du lịch, Hội Văn học Nghệ thuật các tỉnh/ thành phố tổ chức, đã thu hút được nhiều tổ chức, cá nhân trong cả nước tham gia, tạo ra nhiều tác phẩm tốt, phục vụ đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân.

Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm đã chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương thực hiện tốt công tác quản lý và cấp phép triển lãm mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm không vì mục đích thương mại, thực hiện nghiêm túc, tuân thủ quy trình, quy định của các văn bản quy phạm pháp luật. Sở VHTTDL/ Sở Văn hóa và Thể thao/ Sở Văn hóa, Thông tin, Thể thao và Du lịch các tỉnh/ thành phố thực hiện khá nghiêm túc, chặt chẽ, tuân thủ các quy định của pháp luật, thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến, triển khai các văn bản quy phạm pháp luật góp phần giúp các địa phương nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm. Ở các địa phương đã tổ chức tốt các cuộc triển lãm, đặc biệt là các triển lãm phục vụ nhiệm vụ chính trị của đất nước.

Hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm sôi động hơn nhờ sự phối hợp giữa Sở VHTTDL/ Sở Văn hóa và Thể thao/ Sở Văn hóa, Thông tin, Thể thao và Du lịch với Hội Văn học Nghệ thuật và các ngành, đoàn thể liên quan. Các hoạt động sáng tác, cuộc triển lãm mỹ thuật, nhiếp ảnh, các triển lãm phi thương mại đều được tổ chức đúng định hướng và các quy định của Nhà nước; đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của nhân dân, quảng bá hình ảnh Việt Nam với bạn bè quốc tế. Nhiều địa phương đã tăng cường tổ chức các hoạt động triển lãm phục vụ cho sự kiện chính trị quan trọng của đất nước như: Triển lãm bản đồ và trưng bày tư liệu Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam - Những bằng chứng lịch sử và pháp lý đã được tổ chức ở nhiều tỉnh, thành phố, có ý nghĩa quan trọng đối với việc tuyên truyền, bảo vệ chủ quyền quốc gia; Triển lãm chuyên đề, các cuộc thi sáng tác tranh cổ động, tuyên truyền kỷ niệm 129 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và 50 năm thực hiện Di chúc của Người được tổ chức ở hầu hết các địa phương, góp phần tuyên truyền, hưởng ứng ngày lễ lớn, nâng cao thị hiếu thẩm mỹ của công chúng, giới thiệu và tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống, quảng bá hình ảnh, con người và tiềm năng của đất nước…

Tập thể Lãnh đạo và cán bộ, công chức, viên chức Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm thăm Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch - Ảnh: Cục MTNATL cung cấp

Với những thành tựu đã đạt được, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Lao động Hạng Ba (theo Quyết định số 2290/QĐ-CTN ngày 26-12-2012 của Chủ tịch nước), Huân chương Lao động Hạng Nhì (theo Quyết định số 2031/QĐ-CTN ngày 2-10-2017 của Chủ tịch nước), Cờ Thi đua của Chính phủ (năm 2019), Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (năm 2018, 2020)… Đặc biệt, nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày thành lập, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm rất vinh dự được đón nhận Huân chương Lao động Hạng Nhất (theo Quyết định số 1257/QĐ-CTN ngày 28-10-2022 của Chủ tịch nước). Đây là phần thưởng cao quý, ghi nhận những thành quả tiếp nối, những đóng góp với sự nỗ lực phấn đấu bền bỉ của nhiều thế hệ của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm.

Những phần thưởng cao quý và niềm vinh dự lớn lao này sẽ mãi là niềm tự hào, là nguồn lực tinh thần to lớn cổ vũ đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm mạnh mẽ, tự tin, tiếp thêm sức mạnh, góp phần thực hiện thành công nhiệm vụ chính trị của ngành VHTTDL; đáp ứng yêu cầu phục vụ cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

MÃ THẾ ANH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 518, tháng 12-2022