Xây dựng “thế trận lòng dân”, dựa vào nhân dân, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc chiến thắng kẻ thù là truyền thống quý báu của dân tộc ta. Đảng ta với đường lối xây dựng “thế trận lòng dân” đúng đắn, sáng tạo đã tạo nên những thắng lợi to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Xây dựng “thế trận lòng dân” cũng là bí quyết làm nên sức mạnh Việt Nam, làm nên giá trị của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới.

Trong suốt chiều dài lịch sử, dân tộc ta đã đánh thắng nhiều thế lực ngoại bang hùng mạnh. Nguyên nhân cơ bản dẫn đến những chiến thắng đó là sự đồng tâm nhất trí của quân và dân ta, mà thực chất là dựa vào “thế trận lòng dân” để phát huy sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc. Xưa ông cha ta đã nói: “Chở thuyền là dân, lật thuyền cũng là dân”, “Khoan thư sức dân làm kế sâu rễ, bền gốc” là “thượng sách giữ nước”. Bởi “thành lũy lòng dân” là kiên cố nhất, không kẻ thù nào có thể vượt qua. Kế thừa truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc, từ khi ra đời đến nay, Đảng ta với đường lối xây dựng “thế trận lòng dân” đã luôn động viên, thu hút, tập hợp được các lực lượng yêu nước, khơi dậy những giá trị tốt đẹp của con người Việt Nam, tạo nên những thắng lợi to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

“Thế trận lòng dân” là bộ phận không thể tách rời của thế trận toàn dân bảo vệ Tổ quốc, có vai trò đặc biệt trong sự nghiệp giữ nước qua các thời kỳ lịch sử. Nó phản ánh truyền thống văn hóa dân tộc, nghệ thuật quân sự độc đáo Việt Nam. Xây dựng “thế trận lòng dân” là hoạt động có mục đích của các chủ thể, lực lượng trong tập hợp, quy tụ, khơi dậy và phát huy mọi tiềm năng, thế mạnh của nhân dân, tạo nền tảng vững chắc xây dựng nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân; góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa để phát triển kinh tế, xã hội.

Trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc thời kỳ hội nhập quốc tế hiện nay, xây dựng “thế trận lòng dân” vẫn luôn là một trong những nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, là yếu tố cơ bản có ý nghĩa quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Xây dựng “thế trận lòng dân” là cơ sở, nền tảng xây dựng và phát huy sức mạnh tổng hợp để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc; là chỗ dựa vững chắc cho Đảng, Nhà nước và nhân dân ta thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc còn là bức thành lũy kiên cố nhất để phòng, chống, ngăn ngừa và đánh bại mọi âm mưu xâm lược của kẻ thù, bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Đây là yếu tố sâu xa, bền vững nhất của chiến tranh nhân dân, sức mạnh của nền quốc phòng toàn dân, bí quyết chiến thắng của nhân dân ta, yếu tố cốt lõi trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

“Thế trận lòng dân” là nguồn sức mạnh có ý nghĩa quyết định để tạo nên sức mạnh tổng hợp của sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Thế nhưng, không phải lúc nào, thời nào, “thế trận lòng dân” cũng được quan tâm, chăm lo xây dựng vững chắc. Trong lịch sử phong kiến nước ta, nhà Hồ do không quy tụ được lòng dân nên dù có thành cao, hào sâu, quân hùng, tướng mạnh vẫn không cản được quân Minh xâm lược. Trong tình hình mới hiện nay, do tác động của các điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan, việc xây dựng “thế trận lòng dân” còn bộc lộ không ít khó khăn, hạn chế, như: Cuộc đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu tuy có nhiều chuyển biến tích cực, nhưng chưa được ngăn chặn, đẩy lùi. Tình trạng khiếu kiện tập thể liên quan đến đền bù đất đai kéo dài, chưa được xử lý triệt để, nạn ô nhiễm môi trường, thực phẩm nhiễm bẩn, khai thác tài nguyên bừa bãi… gây bức xúc, bất bình trong nhân dân, làm giảm sự đồng thuận xã hội.

Một bộ phận dân cư, trong đó có học sinh, sinh viên có biểu hiện thờ ơ với chính trị, phai nhạt mục tiêu, lý tưởng, thậm chí phủ nhận giá trị khoa học, nhân văn của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Một bộ phận giới trẻ không muốn học tập các môn lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng; không hào hứng với việc học tập các Nghị quyết của Trung ương, lịch sử truyền thống cách mạng và lịch sử truyền thống địa phương, cơ quan, đơn vị mình… Đây là một vấn đề rất đáng quan ngại, đòi hỏi các gia đình, đoàn thể cần quan tâm hơn nữa vấn đề giáo dục thế hệ trẻ.

Trước thực trạng “xâm lăng văn hóa” của nước ngoài, một bộ phận không nhỏ thế hệ trẻ đã và đang có biểu hiện lệch chuẩn mực hệ giá trị đạo đức, văn hóa, xã hội Việt Nam thời hiện đại, không ít người dân chưa phân biệt rõ đúng, sai, thật, giả, tốt, xấu. Bên cạnh đó, tính thực dụng, sống gấp tăng nhanh, tình người, đạo lý bị suy giảm nghiêm trọng ở một bộ phận người Việt Nam. Một bộ phận công dân thờ ơ với việc thực hiện nghĩa vụ công dân. Ở một số địa phương, việc huy động các nguồn lực đáp ứng yêu cầu xây dựng, củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc gặp nhiều khó khăn... Đây là những “rào cản lớn” gây không ít khó khăn cho việc xây dựng “thế trận lòng dân” bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Để “thế trận lòng dân” được xây dựng vững chắc chúng ta phải quan tâm, giải quyết tốt một số vấn đề cơ bản sau:

Một là, giáo dục, tuyên truyền cho cán bộ, chiến sĩ và người dân thấm nhuần sâu sắc quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng “thế trận lòng dân”. Quan điểm của Đảng, Nhà nước là cụ thể hóa mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn. Trong tình hình mới hiện nay, các thế lực thù địch thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình” với những thủ đoạn thâm độc, thường xuyên xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, nhằm chia rẽ, mất lòng tin vào Đảng, chính quyền và chế độ. Do vậy, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân, nhất là người dân ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, dân tộc thiểu số thấm nhuần sâu sắc chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhằm giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong nhân dân, tạo sự thống nhất về tư tưởng và hành động của nhân dân.

Cần đẩy mạnh công tác giáo dục đạo đức, pháp luật, chính trị, quốc phòng, an ninh cho cán bộ, chiến sĩ và người dân. Công tác này cần được thực hiện thường xuyên, liên tục với những nội dung, biện pháp phù hợp. Kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục tập trung trong nhà trường với giáo dục trong gia đình, dòng họ và trong các đoàn thể xã hội; kết hợp giáo dục với tự giáo dục, thông qua đó, trang bị cho cán bộ, chiến sĩ và người dân những kiến thức cơ bản về truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc, về bảo vệ Tổ quốc.

Nội dung giáo dục phải toàn diện, trọng tâm là tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Phương thức tiến hành công tác tuyên truyền, giáo dục cần phải nhanh nhạy, nắm bắt và định hướng tư tưởng kịp thời cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân khi có vấn đề phức tạp nảy sinh. Thông qua tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân, khẳng định nền tảng, tư tưởng của Đảng, tính đúng đắn của đường lối, chính sách đổi mới, xây dựng niềm tin của nhân dân vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn.

Hai là, đẩy mạnh đấu tranh chống tham nhũng, quan liêu, làm trong sạch bộ máy nhằm củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ. Đây là giải pháp quan trọng trong xây dựng “thế trận lòng dân” nhằm làm cho dân tin, dân yên, giữ ổn định xã hội và củng cố lòng tin với Nhà nước, chế độ, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội. Chỉ có đấu tranh với tham nhũng, xử lý nghiêm khắc mọi hành vi tham nhũng mới củng cố, tăng cường được khối đoàn kết, thống nhất trong Đảng, củng cố lòng tin của nhân dân và khối đại đoàn kết toàn dân với Đảng, Nhà nước.

Muốn vậy, trước hết cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm phát huy vai trò của người dân trong phòng, chống tham nhũng, bảo đảm sự tham gia của người dân trong xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật về phòng, chống tham nhũng. Đồng thời, nghiên cứu bổ sung các quy định về vai trò, trách nhiệm của các tổ chức xã hội trong phòng, chống tham nhũng; không chỉ quy định trách nhiệm phòng, chống trong nội bộ tổ chức và hoạt động của bản thân các tổ chức này, mà cần quy định rõ giới hạn, phạm vi trách nhiệm đến đâu trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng.

Bên cạnh đó, cần nêu cao vai trò tiên phong gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, trong sinh hoạt cũng như công tác, lời nói phải đi đôi với việc làm, gần gũi, lắng nghe ý kiến, tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, chăm lo bảo đảm mọi quyền lợi và lợi ích chính đáng của nhân dân. Cán bộ, đảng viên phải thật sự tiêu biểu về bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, tác phong quần chúng và có năng lực, trình độ tổ chức thực tiễn tốt. Kiên quyết xử lý, loại bỏ những cán bộ có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng, xa rời dân. Kiên quyết xử lý các hành vi tham nhũng, bảo đảm tính nghiêm minh, công khai, dân chủ và đúng đắn trong giải quyết các vụ việc tham nhũng của các cơ quan tư pháp và thi hành pháp luật, không để sai sót, vi phạm nguyên tắc hay bị lợi dụng, bao che cho kẻ xấu.

Nâng cao hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Cán bộ, đảng viên phải học tập cả tư tưởng và hành động của Người, lấy hành động làm theo để xây dựng, củng cố lòng tin của nhân dân. Đó là mấu chốt căn bản nhất để xây dựng, củng cố lòng tin của nhân dân, xây dựng “thế trận lòng dân” trong sự nghiệp giữ nước hiện nay.

Ba là, tích cực, chủ động đấu tranh tư tưởng, lý luận, chống các quan điểm sai trái, thù địch xuyên tạc chủ trương của Đảng về xây dựng “thế trận lòng dân”. Đây là giải pháp quan trọng, là đòi hỏi khách quan, nhiệm vụ cấp bách trước mắt, đồng thời cũng là nhiệm vụ thường xuyên, cơ bản, lâu dài nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng và vai trò lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Để thực hiện tốt nội dung này cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất của cấp ủy đảng trong đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, bảo đảm các hoạt động đấu tranh tư tưởng, lý luận theo đúng định hướng của Đảng, chặt chẽ về nguyên tắc, vững vàng về quan điểm chính trị, sâu sắc về lý luận khoa học, sắc bén trong phương pháp, có hiệu quả. Bên cạnh đó, cần chủ động nghiên cứu, nhận diện các quan điểm sai trái, thù địch trên các lĩnh vực, nhất là nhận diện các quan điểm sai trái, thù địch trên lĩnh vực xây dựng “thế trận lòng dân”, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc. Tổ chức nghiên cứu, làm sáng tỏ những vấn đề lịch sử, lý luận để giáo dục rộng rãi trong toàn dân, định hướng dư luận xã hội, ngăn ngừa và chặn đứng sự xuyên tạc, vu cáo có dụng ý xấu của các thế lực thù địch. Cung cấp đầy đủ các thông tin liên quan đến vấn đề đấu tranh dưới nhiều hình thức. Kết hợp giữa xác định trách nhiệm với ban hành các chính sách, chế độ đãi ngộ phù hợp về lợi ích để động viên, khuyến khích các nhà khoa học, nhà tư tưởng, tích cực đầu tư cho hoạt động đấu tranh, nâng cao chất lượng sản phẩm đấu tranh.

Gắn chặt cuộc đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch với bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng về bảo vệ Tổ quốc. Tập trung mọi nỗ lực nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng, nhất là những quan điểm, tư tưởng thể hiện tư duy mới của Đảng về bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

Tác giả: Trịnh Minh Thế

Nguồn: Tạp chí VHNT số 429, tháng 3-2020