Xã hội ngày càng phát triển, cùng với xu thế hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng của Việt Nam với thế giới đã tạo ra điều kiện thuận lợi cho các ngành nghề liên quan đến quảng cáo phát triển một cách mạnh mẽ. Các công ty trong và ngoài nước đã tạo ra rất nhiều chủng loại sản phẩm, dịch vụ phong phú, thực sự đã làm nên một cuộc cạnh tranh lớn để chiếm lĩnh thị trường. Cùng đó là các sản phẩm nội, ngoại nhập cũng đang hiển hiện ngày càng nhiều trên thị trường Việt Nam. Một điều tất yếu sẽ xảy ra là sản phẩm, dịch vụ nào với chất lượng tốt, hình thức đẹp... sẽ chiếm được lòng tin từ phía người sử dụng.

Muốn xây dựng được những biểu tượng hàng hóa có uy tín trên thị trường thì việc quảng cáo là một giải pháp hàng đầu trong chiến lược của các nhà quản lý doanh nghiệp. Nhiệm vụ đặt ra cho marketing, cũng như thiết kế đồ họa là vô cùng to lớn: làm thế nào để thông tin từ nhà sản xuất đến với khách hàng một cách nhanh nhất, thông điệp dược truyền tải chính xác nhất và ấn tượng nhất. Chính vì vậy mục đích của marketing là làm sao để biết và hiểu rõ khách hàng tốt nhất, sao cho sản phẩm hay dịch vụ phù hợp hợp nhất với nhu cầu của người tiêu dùng.

Vì vậy, việc tìm ra mối liên hệ, vai trò của thiết kế đồ họa trong ngành marketing nói chung và tại Việt Nam nói riêng là cần thiết, tạo cơ hội cho các nhà thiết kế, giảng viên và sinh viên hoạt động trong lĩnh vực thiết kế đồ họa tiếp cận với những quy trình chuyên nghiệp và hiện đại nhất trong lĩnh vực tiếp thị sản phẩm của thế giới, phát huy được khả năng sáng tạo trong công việc và thích ứng nhất với nhu cầu thực tiễn của xã hội hiện đại ngày nay.

Khi nhắc đến marketing, nhiều người nghĩ marketing là làm quảng cáo, tổ chức sự kiện, PR, digital... Đây là một suy nghĩ đúng nhưng chưa đủ. Có thể nói, marketing là một thuật ngữ không có tên gọi tương đồng trong tiếng Việt. Một số sách giáo trình marketing Việt Nam cho rằng marketing là “tiếp thị”, tuy nhiên, đó không phải là tên gọi chính xác vì tiếp thị không bao hàm hết được ý nghĩa của marketing. Theo Philip Kotler - cha đẻ của marketing hiện đại: “Marketing là quá trình tạo dựng các giá trị từ khách hàng và mối quan hệ thân thiết với khách hàng nhằm mục đích thu về giá trị lợi ích cho doanh nghiệp, tổ chức từ những giá trị đã được tạo ra” (1).

Làm marketing là làm sao để biết và hiểu rõ khách hàng thật tốt, để sản phẩm hoặc dịch vụ thích hợp nhất với người đó, và tự nó sẽ bán được nó. Lý tưởng nhất, marketing là kết quả từ sự sẵn sàng mua sắm. Từ đó, việc hình thành nên sản phẩm, dịch vụ mới trở nên cần thiết để tạo ra chúng. Xây dựng chiến lược marketing là nhiệm vụ vô cùng quan trọng của mỗi doanh nghiệp nhằm thực hiện có hiệu quả nhất ba mục tiêu lợi nhuận, vị thế và an toàn.

Trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh gay gắt, một doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển thì doanh nghiệp đó phải tiến hành huy động mọi nguồn lực, phải biết điều hành tổng hợp mọi yếu tố nhằm đạt được mục tiêu đã định sẵn. Thông qua chiến lược marketing, doanh nghiệp có thể phát huy hết nội lực hướng vào những cơ hội hấp dẫn trên thị trường và vì thế sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả kinh doanh, tăng cường khả năng cạnh tranh trong quá trình mở cửa và tự do hóa nền kinh tế. Vai trò của marketing nói chung đã không còn mới mẻ nữa nhưng thực hiện các hoạt động đó như thế nào để có hiệu quả nhất lại là mối trăn trở, quan tâm của các nhà quản trị kinh doanh.

Thời kỳ đổi mới trong cơ chế thị trường, thiết kế đồ họa không ngừng nâng cao vị thế của mình trong đời sống xã hội, trong sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả thị giác và thẩm mỹ trong xã hội, đưa design công nghiệp lên ngôi, trở thành một nghệ thuật phát triển mạnh mẽ. Sản xuất và tiêu dùng trong xã hội đương đại được thúc đẩy bởi các giá trị thực dụng, song vẫn cần có những giá trị thẩm mỹ cao. Bước vào kỷ nguyên kỹ thuật số, design - mỹ thuật ứng dụng ngày càng phát triển mạnh mẽ, phản ánh cụ thể những giá trị văn hóa - thẩm mỹ - nghệ thuật của đời sống đương đại. Đáp ứng những đòi hỏi ấy, trong các lĩnh vực design chuyên sâu phải kể đến thiết kế đồ họa, thiết kế mỹ thuật đa phương tiện...

Một trong những công cụ đắc lực để giúp hiện thực hóa các kế hoạch marketing thành hình hài cụ thể đó là thiết kế đồ họa (graphic design). Thiết kế đồ họa là cụm từ để chỉ một chuyên ngành thuộc về mỹ thuật. Trong đó, đồ họa để chỉ những bản vẽ được hiển thị trên một mặt phẳng, đa chất liệu và thiết kế bao hàm ý nghĩa kiến thiết, sáng tạo. Từ đó có thể hiểu, thiết kế đồ họa là kiến tạo một hình ảnh, một tác phẩm lên một bề mặt chất liệu nào đó, mang ý nghĩa nghệ thuật nhằm mục đích trang trí, làm đẹp, phục vụ nhu cầu con người (2). Ngày nay, design đã trở thành một ngành dịch vụ quan trọng, ảnh hưởng lớn đến hầu hết các ngành nghề khác trong xã hội. Ý nghĩa của khái niệm graphic design giờ đây thường được hiểu là tạo ra những sản phẩm như logo, bộ nhận diện thương hiệu, thiết kế bao bì, sách, tạp chí, lịch... dưới sự trợ giúp của máy vi tính. Tất nhiên đó chỉ là một khía cạnh của thiết kế đồ họa, nhưng là khái niệm thực dụng nhất về thiết kế đồ họa hiện nay mà hầu như ai cũng có thể biết đến.

Thực tế, design là một thành phần thuộc marketing (3). Người làm marketing trong ngôn ngữ của ngành thường gọi là marketer, người làm thiết kế đồ họa là graphic designer. Đây là hai trong số những “nhân vật” quan trọng, làm cầu nối để mọi ý tưởng, sản phẩm... đến được với khách hàng một cách ấn tượng nhất. Và chắc chắn rằng marketer và designer có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Trong một chiến dịch quảng cáo, nếu như marketer phụ trách chính về mặt nội dung, thì designer là người cụ thể hóa nội dung thành các sản phẩm đồ họa nhằm mang tới cho khách hàng những cái nhìn dễ hiểu và độc đáo về sản phẩm. Thế nhưng, quan điểm và tư duy của marketer và designer lại có sự khác nhau do đặc trưng công việc là khác nhau. Do đó, người làm thiết kế cần nắm được những kiến thức marketing căn bản, ngược lại, người làm marketing cũng phải biết được tư duy thiết kế. Marketer và designer càng phối hợp chặt chẽ với nhau càng dung hòa, hiểu nhau bao nhiêu thì chiến dịch truyền thông lại càng thành công bấy nhiêu.

Có thể nói việc đầu tiên trong quy trình thực hiện chiến lược marketing là cần phải xác định rõ mục tiêu, yêu cầu của công việc cần phải đạt được trước khi bắt tay vào làm một việc gì. Mục tiêu marketing được xác định dựa trên mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. Nắm rõ mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp sẽ phác thảo được định hướng và hoạch định hoạt động marketing nhằm đạt được mục tiêu mà doanh nghiệp đề ra, xây dựng được kế hoạch triển khai thực hiện từng chi tiết ra ngoài thị trường cũng như những kỹ năng và công cụ gì cần phải nắm bắt để đảm bảo triển khai thành công. Đồng thời nắm rõ mục tiêu giúp marketer và designer hoạch định và biết được họ sẽ phối hợp ra sao, như thế nào, đặc biệt trong chiến lược truyền thông để khách hàng biết đến và ghi nhớ thương hiệu, để biết được sản phẩm tốt đẹp như thế nào, phù hợp cho đối tượng nào, và tại sao khách hàng chọn mua sản phẩm này mà không mua sản phẩm của đối tượng cạnh tranh? Ngoài ra phối hợp trong truyền thông sẽ giúp marketer và designer thực hiện được mục tiêu trên với một mức ngân sách cũng như các điều kiện khác một cách hợp lý nhất.

Vậy marketer cần những gì ở designer? Điều cơ bản đầu tiên một designer cần hiểu được là về nhận diện thương hiệu của doanh nghiệp, tuân thủ hết các quy định sử dụng logo thương hiệu, về font chữ, vùng an toàn trong thiết kế, màu sắc, tín hiệu nhận diện... Thứ hai, designer cần phải nắng vững những vấn đề rất cơ bản về mặt bố cục, màu sắc, sắc độ, chính phụ, thứ tự ưu tiên từ nội dung đến thiết kế như thế nào… Thứ ba, marketer mong đợi ở designer về gu thẩm mỹ, sản phẩm nên đi theo trường phái nào, phong cách thiết kế nào đang là xu hướng, ưu nhược điểm như thế nào, designer chuyên nghiệp phải tư vấn được cho khách hàng. Ngoài ra còn rất nhiều vấn đề khác như designer cần phải thiết kế ra sản phẩm không chỉ đẹp mà quan trọng là, sản phẩm phải có công năng cao, truyền tải được nội dung, thông điệp của doanh nghiệp sát sao nhất; designer cần đưa ra không chỉ một ý tưởng thiết kế cho chiến dịch quảng cáo, bên cạnh đó, designer có thể chủ động đưa ra ý tưởng riêng độc đáo, phù hợp ngoài ý tưởng của bộ phận marketing thì quy trình làm ra sáng tạo sẽ có những kết quả rất tuyệt vời.

Trong khi đó, marketer biết về thiết kế là một lợi thế rất lớn. Nếu biết về thiết kế, marketer có thể phác thảo những nội dung chính trong ý tưởng của mình để truyền đạt cho designer. Lúc này, họ có thể chủ động đưa ra ý tưởng thiết kế phù hợp với quy tắc chung của thiết kế, có thể nắm được thời gian, vừa thể hiện đúng đắn hơn tinh thần và ý tưởng, nội dung của mình, hiểu được cách thức, quy cách sản phẩm khi ra thị trường như thế nào, tất nhiên nếu quá bay bổng hoặc quá thực dụng thì lại không phù hợp với nhu cầu thực tế.

Khi đó, mối liên hệ giữa marketing và design nói chung, sự hiểu nhau giữa marketer và designer nói riêng, cũng như sự hiểu biết về thị trường, công nghệ… là đặc biệt quan trọng. Nó sẽ giúp cho sản phẩm truyền thông mang lại hiệu quả cao.

_____________

1. Philip Kotler, Marketing căn bản, Nxb Lao động Xã hội, Hà Nội, 2009.

2. arena-multimedia.vn.

3. Maria Piscopo, The Graphic Designer’s and Illustrator’s Guide to Marketing and Self Promotion, Allworth Press, 2004.

Nguồn : Tạp chí VHNT số 407, tháng 5 - 2018

Tác giả : KHÚC DẠ THU