Doanh thu hàng chục đến hàng trăm tỷ mỗi phim đang mở ra một cơ hội tuyệt vời cho những nhà đầu tư. Không chỉ những người đam mê điện ảnh mà ngày càng có nhiều nghệ sĩ ở những lĩnh vực khác lấn sân sang phim ảnh ở các vai trò đạo diễn, nhà sản xuất, đầu tư…
Phim Taxi - em tên gì?
Đầu tư làm phim: sức hút từ doanh thu
Nếu ở giai đoạn đầu khi thị trường bắt đầu khởi sắc với số lượng đầu phim tăng từ vài phim lên vài chục phim được sản xuất mỗi năm bằng nguồn vốn tư nhân, nguồn vốn xã hội hóa thì chỉ những người am hiểu hoặc làm trong lĩnh vực phim ảnh mới tham gia đầu tư làm phim. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển, mở rộng của thị trường cũng như sự thắng lợi của một số bộ phim về doanh thu đã mở ra nhiều cơ hội để thu hút các nhà đầu tư. Hàng loạt những nghệ sĩ có vốn, có tiềm năng và am hiểu phim ảnh như Trương Ngọc Ánh, Mai Thu Huyền, Ngô Thanh Vân, Minh Hằng, Vân Trang… đã nhanh chóng trở thành nhà sản xuất kiêm vai chính trong một loạt dự án phim như Hương ga, Truy sát, Lạc giới, Ngày nảy ngày nay, Tấm Cám - chuyện chưa kể, Bẫy ngọt ngào… Khi cơ hội rộng mở, không chỉ những nghệ sĩ trong giới mà các nghệ sĩ thuộc lĩnh vực khác như âm nhạc, người mẫu… cũng lần lượt tham gia. Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng từng đầu tư sản xuất và tham gia một vai nhỏ trong bộ phim Hiệp sĩ mù. Ca sĩ Lý Hải bắt đầu là một tay ngang tham gia đầu tư nhưng nhờ sự nhạy bén mà anh đã bội thu với dự án phim Lật mặt đi được tới 5 kỳ trong đó mỗi kỳ là một câu chuyện độc lập, cuốn hút. Lần lượt các phần phim đã mang về lợi nhuận lớn cho ca sĩ, giờ là nhà sản xuất, đạo diễn Lý Hải với Lật mặt 1 (2015) thu 72 tỷ đồng, Lật mặt 2: Phim trư?ng (2016)?thu?80 t? ??ng,??ờng (2016) thu 80 tỷ đồng, Lật mặt 3: Ba chàng khuyết (2018) thu 85 tỷ đồng, Lật mặt 4: Nhà có khách (2019) thu 117,5 tỷ đồng, Lật mặt 5: 48 giờ (2021) thu gần 150 tỷ. Tổng cả 5 phần (chưa phải phần cuối) loạt phim của ca sĩ, đạo diễn Lý Hải thu về ngót 500 tỷ - một con số mơ ước không chỉ với giới nghệ sĩ mà cả những nhà đầu tư. Trước khi dịch bệnh COVID-19 xuất hiện, thị trường tăng nóng tạo cơ hội cho các bộ phim đua nhau ra rạp. Một trong những cặp vợ chồng mát tay sản xuất phim phải kể đến Thanh Thúy - Đức Thịnh với Ma dai, Già gân, Mỹ nhân và găng tơ, Taxi, em tên gì, Siêu sao siêu ngố, Trạng Quỳnh... Diễn viên Dustin Nguyễn sau khi chuyển từ diễn viên sang đạo diễn, nhà sản xuất đã triển khai một loạt phim như Lửa phật, Trúng số, Bao giờ có yêu nhau... Một số nghệ sĩ thuộc những lĩnh vực khác cũng vụt sáng chỉ sau một, hai dự án phim thành công như ông bầu ca nhạc Quang Huy với hai dự án phim ca nhạc đình đám là Thần tượng và Chàng trai năm ấy. Việt Max - một nghệ sĩ nổi danh với hithop cũng từng lấn sân phim ảnh và bất ngờ thành công với phim đầu tay Yêu… Ca sĩ, diễn viên Ngô Thanh Vân giờ đã là đạo diễn, nhà sản xuất mát tay với loạt phim Tấm Cám: chuyện chưa kể, Song Lang, Cô Ba Sài Gòn, Hai Phượng… Mai Thu Huyền sau Lạc giới có Giấc mơ Mỹ và mới nhất là Kiều. Hàng loạt những ví dụ cho thấy tiềm năng thị trường vẫn rất lớn và sự lớn mạnh của nó đang hút vào đó nhiều nghệ sĩ tài năng, đam mê sáng tạo, khát khao phám phá, thể hiện và chinh phục. Trong muôn ngàn cách thức đầu tư vào phim ảnh, có cả hình thức kêu gọi vốn từ cộng đồng như dự án phim Liên minh huyền thoại kêu gọi cả đoàn phim cùng chung sức, đầu tư cho bộ phim qua hình thức góp vốn, góp cát - xê càng cho thấy xu hướng đầu tư làm phim đang phát triển và nở rộ dưới nhiều hình thức.
Những cảnh báo
Mặc dù đầu tư làm phim đang gia tăng mạnh mẽ dưới nhiều hình thức và là xu thế chung của cả khu vực và thế giới nhưng không phải không có những cảnh báo và nguy cơ tiềm ẩn. Việc bộ phim hoạt hình Monkey King: Hero is Back (Đại Thánh trở về) của điện ảnh Trung Quốc sau khi hoàn thành đã kêu gọi cộng đồng góp vốn để cùng quảng bá, phát hành phim. Kết quả là có nhiều người tham gia góp vốn dưới tên các thành viên nhí trong gia đình. Sự kêu gọi đầu tư ngoài việc có thêm nguồn kinh phí để sản xuất, làm hậu kỳ, phát hành còn có ý nghĩa san sẻ lợi nhuận và cả rủi ro. Khi đầu tư làm phim gia tăng dưới nhiều hình thức, đã có nhiều bài báo phân tích về nguy cơ trở lại của dòng phim mỳ ăn liền thập kỷ 90 của thế kỷ trước khi nhà nhà, người người đua nhau làm phim dẫn đến thị trường tăng mạnh và đi vào sụp đổ không lâu sau đó. Dưới sức ép của doanh số, nhiều êkip mải chạy theo số lượng, ít đầu tư nghệ thuật dẫn tới nhiều dự án phim dở, kém chất lượng và nhanh chóng chết yểu khi ra rạp. Bên cạnh tay nghề yếu, sự thiếu chuyên nghiệp của một số êkip, sự can thiệp thái quá của một vài nhà sản xuất mạnh về tiền, non kém về nghiệp vụ cũng có nguy cơ khiến bộ phim đi vào bế tắc. Thực tế chỉ ra khi nhà đầu tư can thiệp quá sâu vào quy trình sản xuất, chỉ đạo, giật dây, buộc đạo diễn chọn diễn viên theo ý mình hay tác động tới tình tiết, câu chuyện, độ dài của bộ phim rất dễ khiến phim mất đi sự chặt chẽ, lozic và cuốn hút. Nhiều đạo diễn sau một thời gian làm nghề, dưới sức ép của nhà đầu tư dần đánh mất đi cá tính, sự sáng tạo và làm hỏng chính tay nghề cùng uy tín của mình. Khi cơ hội rộng mở, nhiều người cùng tham gia vào thị trường thì bên cạnh những bộ phim thành công, thu lợi nhuận lớn sẽ không thiếu những bộ phim thất bại, lỗ vốn. Sự sụt giảm doanh thu của nhiều bộ phim khi ra rạp đã cho thấy điều đó dù có phim chọn ra rạp vào đúng mùa phim Tết vẫn không thu hồi đủ vốn. Một số bộ phim thua lỗ chỉ sau vài ngày ra rạp dù trước đó công tác quảng bá được kỳ vọng rất nhiều. Gần đây nhất, các phim như Sám hối, Kiều @, Kiều… là những ví dụ cho thấy thị trường tuy cơ hội và tiềm năng nhưng không phải bộ phim nào ra rạp cũng thắng dù có phim tựa hẳn vào một tác phẩm nổi tiếng, được nhiều thế hệ thuộc nằm lòng. Những thất bại đó là ví dụ cho thấy thị trường không chỉ toàn mầu hồng. Ngoài việc chọn được đề tài, cốt truyện hay còn là dàn diễn viên có đủ sức tải câu chuyện hay các hiệu ứng kỹ xảo, hiệu ứng truyền thông có đủ cuốn hút khi phim ra rạp... Khi số lượng phim ra rạp ngày càng nhiều thì với những bộ phim chất lượng kém, câu chuyện, tình tiết dễ dãi khó thu hút nổi khán giả. Bên cạnh đó còn hàng loạt những vấn đề như thời điểm ra rạp, giờ chiếu, chiến lược quảng bá, sự cạnh tranh của những bom tấn ngoại, sự ủng hộ của các cụm rạp cũng như tình hình dịch bệnh cũng ảnh hưởng không nhỏ tới doanh thu của các bộ phim.
Phim Bố già
Giống như các ngành nghệ thuật khác, điện ảnh có sức hút riêng mà mỗi người khi tìm đến nó ngoài yêu thích có thể tham gia vào ngành công nghiệp sáng tạo này với các vị thế khác nhau, trong đó có vai: nhà đầu tư. Tuy nhiên, nếu muốn đi dài và đi xa cùng với nó thì ngoài nguồn lực, sự yêu thích phim ảnh cần phải trang bị thêm vốn hiểu biết, kiến thức cũng như chọn được một êkip làm phim chuyên nghiệp, sáng tạo.
PHI YẾN
Nguồn: Tạp chí VHNT số 499, tháng 5-2022