Lễ hội dân gian đường phố do phường tổ chức trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương
 

Gia Cẩm là phường trung tâm của thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, có diện tích tự nhiên 193,68 ha, phía Đông Nam giáp phường Tiên Cát, phía Đông Bắc giáp phường Tân Dân, phía Tây Nam giáp phường Minh Nông, phía Tây Bắc giáp phường Nông Trang. Địa bàn phường có quốc lộ 2, đường sắt Hà Nội - Lào Cai chạy qua, trên 200 cơ quan, đơn vị đóng trên địa bàn. Với  5.025 hộ gần 20.000 nhân khẩu, trong đó có đại diện 13 dân tộc đến từ 42 tỉnh thành, Gia Cẩm là một trong những phường có quy mô lớn của thành phố. Được thành lập từ ngày 13/1/1984 theo quyết định số 10 của Hội đồng Bộ trưởng,  gần 40 năm qua, Gia Cẩm có sự vươn lên mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, nhất là xây dựng văn minh đô thị. Phường Gia Cẩm có Bảo tàng Hùng Vương, quảng trường lớn mang tên Hùng Vương đã được xây dựng, rồi trung tâm thương mại VINCOM, khách sạn Mường Thanh 5 sao đã mọc lên cách đây chục năm, rồi Nhà Văn hóa - Nghệ thuật tỉnh Phú Thọ, một công trình trọng điểm của tỉnh trị giá 400 tỷ đang được khẩn trương xây dựng cùng một số khu đô thị hiện đại gần công viên Văn Lang đẹp một cách thơ mộng tạo cảm giác một đô thị sầm uất, hấp dẫn khiến ta dễ bị mê hoặc cần đi sâu khám phá.

Ai đã có dịp ghé thăm Gia Cẩm chỉ cần cách đây 20 năm thôi cũng sẽ cảm nhận sâu sắc về sự chuyển mình vươn dậy,  có thể nói không quá, nó như một giấc mơ. Tôi là người đã sống ở đây trong những năm công tác mà nhiều lúc cũng thảng thốt hỏi lại chính mình về sự  thay da đổi thịt của vùng đất này. Phải chăng, chính là sự chuyển mình mau lẹ về văn minh đô thị, một vùng quê đáng sống đã tạo cho mọi người cái cảm giác vừa thân thương vừa xao xuyến lại vừa quyến rũ khó tả? Xin được bắt đầu từ dấu mốc 2002, là năm phường được  công nhận Phường văn hóa cấp tỉnh, phường đầu tiên trong 15  đơn vị cấp phường của tỉnh Phú Thọ thời điểm đó được nhận danh hiệu vinh dự này. Đây chính  là  mốc quan trọng  ghi nhận chặng đường phấn đấu của cán bộ, nhân dân nhất là những  nỗ lực về xây dựng nếp sống văn hóa , gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa, các thiết chế văn hóa thể thao - nơi vui chơi giải trí và rèn luyện sức khoẻ của người dân. Là một trong những phường điểm của thành phố Việt Trì, các đồng chí lãnh đạo Đảng uỷ, HĐND, UBND phường cùng các ban ngành, đoàn thể của phường luôn có sự tiếp nối trong công tác chỉ đạo bằng những biện pháp tích cực, hiệu quả, sự quyết tâm lớn nên cùng với thời gian và sự lớn mạnh của thành phố, Gia Cẩm biết vượt lên chính mình để hoà cùng dòng chảy  đưa Việt Trì thành đô thị loại 1, thực hiện chương trình kế hoạch trở thành “ Thành phố lễ hội về với cội nguồn dân tộc Việt Nam”. Khi được hỏi về công tác xây dựng Đô thị văn minh, Phó Chủ tịch UBND phường Bùi Thị Chúc cho biết : Phường đã đạt tiêu chí Phường văn minh, chúng tôi tiếp tục củng cố những thành tích đó, quyết tâm để giữ vững danh hiệu này.  Phát huy truyền thống đoàn  kết, tinh thần sáng tạo, ban đầu lãnh đạo phường và các ban ngành, đoàn thể tập trung vào những nhiệm vụ trọng tâm đã được xác định với cố gắng nỗ lực cao nhất. Những năm tiếp theo, phường Gia Cẩm chú trọng đẩy mạnh việc xây dựng văn minh đô thị điều đó  không chỉ biểu hiện bằng xây dựng nếp sống  văn hoá, thực hiện  văn minh trong việc cưới,  việc tang, lễ hội  mà còn cả  việc  xây dựng các tuyến phố kiểu mẫu, quản lý trật tự xây dựng đô thị, chỉnh trang đô thị, xây dựng con người Việt Trì thân thiện, mến khách , thanh lịch… rồi còn nhiều việc khác nữa để trong thời gian không xa phường đạt tiêu chí phường kiểu mẫu ... Năm 2022,  phường đã tham mưu đề xuất  với tỉnh, thành phố cải tạo nâng  cấp đường Lê Quý Đôn, Kim Đồng, Hà Liễu, lắp đặt hệ thống chiếu sáng ở nhiều tuyến giao thông và khu dân cư. Phường còn tiến hành rà soát, đánh số nhà, tên hẻm, tên ngõ, tên đường. Tăng cường kiểm tra, chấn chỉnh việc quảng cáo, rao vặt; xây dựng 3 điểm quảng cáo rao vặt tập trung trị giá 21triệu, vẽ trang trí 188 cột điện, tủ điện trị giá 24 triệu qua đó giảm thiểu tình trạng quảng cáo, rao vặt trái phép trên địa bàn. Việc chỉnh trang đô thị được đổi mới theo hướng văn minh, hiện đại. Phường đã cải tạo chỉnh trang vườn hoa tại ngã 5 đường Lê Quý Đôn và đường Hà Liễu chào mừng 60 năm ngày thành lập thành phố Việt Trì. Công tác quản lý đô thị, quản lý trật tự xây dựng ngày càng chặt chẽ, thường xuyên; giải toả 3 chợ tạm, các tụ điểm kinh doanh vi phạm quy chế quản lý đô thị; xây dựng 3 tuyến phố văn minh trong đó có 1 tuyến phố kiểu mẫu.

Hơn 5 năm qua, tổng vốn đầu tư của các ngành, các cấp và của địa phương đạt  gần trăm tỷ để xây dựng các công trình hạ tầng, trong đó từ ngân sách địa phương và huy động nhân dân đóng góp hàng chục  tỷ đồng  để xây dựng các công trình: nhà điều hành 2 tầng trường Tiểu học Gia Cẩm, trường Tiểu học Tiên Dung, 4 phòng học trường Mầm non Gia Cẩm, nâng cấp Trạm y tế phường… Bên cạnh đó, phường chỉ đạo xây dựng và đưa vào sử dụng Nhà văn hóa  4 khu dân cư, bảo đảm  mục tiêu 100% khu dân cư có nhà văn hóa. Điều này đã góp phần quan trọng hoàn thành chỉ tiêu của thành phố giao về thiết chế văn hoá thể thao cơ sở. Phường chú trọng việc quản lý và xử lý môi trường, giữ gìn môi trường sáng - xanh  - sạch - đẹp; tổ tự quản của các khu phố thu gom mỗi năm hàng trăm mét khối rác thải, giải tỏa nhiều tụ điểm rác tồn tại nhiều năm. Số hộ dùng nước sạch đạt tỷ lệ 100%, đã có hơn 2.400 hộ cải tạo đường ống theo dự  án chuyển đổi từ ống kẽm sang ống nhựa. Những điều này đã góp phần rất quan trọng trong việc xây dựng Đô thị văn minh, tạo những bước chuyển căn bản để phường vươn lên thành phường kiểu mẫu.

Công tác an sinh xã hội, chăm sóc người có công, đền ơn, đáp nghĩa thương binh, gia đình  liệt sĩ được các thế hệ lãnh đạo phường luôn quan tâm, dành những điều kiện tốt nhất. Hằng năm, phường đều tổ chức thăm hỏi, gặp mặt, tặng quà vào các dịp ngày 27/7, Tết Nguyên đán hoặc đột xuất trị giá hàng trăm triệu đồng. Nhân kỷ niệm 70 năm ngày Thương binh - liệt sĩ, phường tổ chức hội thi Tiếng hát 3 thế hệ, gặp mặt tặng quà thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công, tổ chức tu sửa và gắn hoa trên mộ liệt sĩ. Phối hợp với Bệnh viện Y học cổ truyền khám, cấp thuốc miễn phí cho người có công. Các ban, ngành, đoàn thể của phường bằng những hoạt động chuyên ngành đã phối kết hợp khá đồng bộ với tinh thần  nhiệt tình,  trách nhiệm. Đoàn Thanh niên có những hoạt động:  chăm sóc phần mộ liệt sĩ tại nghĩa trang thành phố, tích cực thực hiện hiến máu nhân đạo, dọn rác ở công viên sinh thái Đồng Cận. Hội Phụ nữ với các phong trào thi đua : “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”, “Giỏi việc nước, đảm vệc nhà”, phong trào “5 không;  3 sạch”. Hội Cựu chiến binh với phong trào thi đua “Cựu chiến binh tham gia phát triển kinh tế, làm giàu chính đáng”… đã góp phần tích cực vào nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, gắn kết đoàn viên, hội viên trong nhiều hoạt động vì cộng đồng với tấm lòng nhân ái. 

Dịp Tết Trung thu, phường Gia Cẩm tổ chức nhiều hoạt động vui chơi cho trẻ em

Thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, phong trào thi đua “Mỗi thầy cô là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”, “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” các chi bộ đảng nhà trường đóng trên địa bàn đã xây dựng nghị quyết nâng cao chất lượng giáo dục, đánh giá thực chất kết quả học tập, tập trung chỉ đạo công tác giảng dạy của giáo viên, học tập của học sinh. Qua nhiều năm, 4/4 trường học giữ vững danh hiệu chuẩn quóc gia, 2/4 trường là lá cờ đầu của các bậc học ( Tiểu học Gia Cẩm và Mầm non Gia Cẩm), giáo viên đạt giỏi các cấp chiếm trên 60%, số học sinh giỏi các cấp ngày một tăng. Năm học vừa qua, trường THCS Gia Cẩm có 100% tốt nghiệp, trong đó 73% thi đỗ vào các trường công lập. Các trường đều đạt danh hiệu Đơn vị văn hóa cấp tỉnh.

Các hoạt động văn hóa, thông tin, thể thao được đẩy mạnh theo hướng xã hội hoá, có nhiều đổi mới cả về nội dung và hình thức. Năm 2020, phường đã nâng cấp hệ thống đài truyền thanh phường từ Đài truyền thanh FM lên thông minh với 3 cụm loa (10 loa) phục kịp thời công tác tuyên truyền lúc đại dịch COVID - 19 đang ở đỉnh điểm.  Các câu lạc bộ Hát Xoan và dân ca Phú Thọ của phường được thành lập  từ năm 2007 thường xuyên được củng cố tăng cường thêm các thành viên mới; lại được sự ủng hộ tham gia của một số hạt nhân văn nghệ vốn trước đây là cán bộ,  diễn viên, nhạc công của ngành Văn hóa đã nghỉ chế độ nên các đội văn nghệ quần chúng khu dân cư hay đội tuyển văn nghệ nhiều lứa tuổi của phường  luôn có chất lượng tốt, hoạt động đều và có sức cuốn hút  rộng. Nhiều năm qua, các đội văn nghệ quần chúng đã giành nhiều giải cao của thành phố, của tỉnh trong các kỳ liên hoan hát Xoan, Văn nghệ quần chúng, hội diễn nghệ thuật tổ chức tại Đền Hùng. Tiêu biểu là giải A hát Xoan ở hội diễn dân ca Lễ hội Đền Hùng năm 2019, Tiếng hát 3 thế hệ năm 2017…

“Phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được tiếp tục triển khai cả bề sâu và diện rộng; năm 2015, phường có có 21/22 khu đạt danh hiệu Khu dân cư văn hóa cấp thành phố, 12 khu đạt danh hiệu Khu văn hóa cấp tỉnh, toàn phường có 95,5 % gia đình đạt danh hiệu Gia đình văn hóa. Hiện nay, do có việc sáp nhập khu dân cư, Gia Cẩm còn 12 khu 100% khu đạt danh hiệu văn hóa, số hộ gia đình đạt danh hiệu Gia đình văn hóa 98,5%, mỗi khu có từ 1 đến 2 Nhà văn hoá, 1 đến 2 sân thể thao, một số khu có 3 sân bóng chuyền, 3 bàn bóng bàn phục vụ nhu cầu vui chơi giải trí, tập luyện của người dân. Năm 2022, Gia Cẩm có  98,7% gia đình đạt danh hiệu Gia đình học tập, trong đó có 21% Gia đình hiếu học tiêu biểu; 22/22 cơ quan, đơn vị đạt Đơn vị học tập. Hội Khuyến học phường làm tốt công tác tham mưu với lãnh đạo khen thưởng, động viên kịp thời những học sinh có thành tích tốt trong học tập, đạt giải cao, trao học bổng cho học sinh nghèo vượt khó. Từ nguồn quỹ của phường, của nhà trường, của khu dân cư và các nguồn vận động xã hội hoá chỉ tính từ năm 2018 đến nay đã trao thưởng 12.364 lượt học sinh giỏi số tiền 958 triệu đồng; tặng 1.081 suất học bổng và quà cho học sinh nghèo trị giá hơn 586 triệu, thưởng 262 lượt học sinh đỗ đại học số tiền 78 triệu; thưởng 534 lượt giáo viên dạy giỏi các cấp trị giá 382 triệu, 5 xe đạp cho học sinh nghèo. Trung tâm học tập cộng đồng đã mở 245 lớp thu hút gần 22.000 người tham gia, góp phần nâng cao kiến thức khoa học kỹ thuật, kiến thức xã hội, kiến thức pháp luật; phòng chống bạo lực gia đình, phòng chống suy dinh dưỡng ở trẻ em, học dân ca Xoan, Ghẹo, dân vũ…

Một trong những điều khi đến với Gia Cẩm nhất là dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng tháng Ba âm lịch, người ta dễ nhận thấy tác động của cuộc vận động xây dựng con người Việt Trì mến khách,  thanh lịch, thân thiện mà thành phố phát động. Con người ở phường Gia Cẩm thể hiện một cách sinh động, tự nhiên  như chính từ cuộc sống thường ngày của họ.  Đó cũng là một dấu ấn sâu sắc, khó phai mà cán bộ, nhân dân các khu dân cư đã tạo ra.  Trên nền của phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở phát triển, phường đã xác định gắn kết các hoạt động văn hóa văn nghệ có tính truyền thống với giá trị văn hóa hiện đại nhằm khơi dậy các giá trị di sản văn hoá phi vật thể đặc sắc của vùng Đất Tổ, làm giàu nó để phục vụ đắc lực chương trình xây dựng Việt Trì trở thành thành phố về với lễ hội Cội nguồn dân tộc Việt Nam. Năm 2018, Gia Cẩm cùng  với nhiều xã, phường của Việt Trì tổ chức rất thành công lễ hội dân gian đường phố diễu hành xe mô hình và các trò diễn dân gian trên các trục đường lớn của thành phố  Việt Trì trong dịp tỉnh Phú Thọ tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng. Ở thời điểm đó, đã có 21/22 khu dân cư tham gia. Với nguồn kinh phí 100% xã hội hóa, các khu dân cư đã thiết kế rất sáng tạo xe mô hình làm sống dậy những truyền thuyết từ thời Hùng Vương, các câu chuyện cổ tích giàu tính nhân văn, các trò diễn dân gian đặc sắc vùng đất cội nguồn, tạo không khí náo nức hấp dẫn du khách bốn phương về tri ân các Vua Hùng, du lịch thưởng ngoạn cảnh đẹp Phú Thọ. Với hai đêm trình diễn tại trục đường Hùng Vương và Trần Phú lễ hội dân gian đường phố của phường Gia Cẩm kết hợp với sự trình diễn của một số đơn vị phường xã trong thành phố và  các huyện có những hội làng, trò diễn độc đáo về dự lễ hội Đền Hùng, đã tạo nên bức tranh đa sắc màu, lung linh và huyền ảo về văn hóa Đất Tổ, góp phần tích cực vào phát triển du lịch, ngành công nghiệp không khói của Phú Thọ. Du khách và nhân dân rất hào hứng đón nhận và hòa cùng dòng chảy lễ hội ở vùng đất được mệnh danh Cội nguồn dân tộc.

Với những thành tích đã đạt được trong nhiều năm qua cán bộ, nhân dân phường Gia Cẩm đã vinh dự được Chủ tịch nước trao tặng Huân chương Lao động Hạng Nhất. Hôm nay đây, du khách về thăm Gia Cẩm trong không khí rộn ràng chuẩn bị kỷ niệm 40 năm thành lập phường,  cùng nhìn lại chặng đường đã đi qua hẳn sẽ thấy bồi hồi, xúc động. Một bộ mặt rất tươi mới của một đô thị văn minh đã hình thành cùng với nét đẹp văn hóa truyền thống, ứng xử giàu  tính nhân văn của những con người mến khách, thân thiện, cởi mở, sống có trách nhiệm với cộng đồng sẽ làm ấm lòng mọi người. Vẻ đẹp ấy không phải nơi nào cũng có và hẳn là du khách và đồng bào sẽ còn nhớ mãi.

TRẦN VĂN QUANG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 546, tháng 9-2023