Đạo diễn - NSƯT Mai Hiền được biết đến qua những bộ phim về đề tài hình sự - chính luận đầy kịch tính như Người phán xử, Sinh tử, Hồ sơ cá sấu… Sau thành công của Hồ sơ cá sấu với 4 giải thưởng tại giải Cánh Diều 2020, trong đó có Cánh diều Vàng cho đạo diễn phim truyền hình xuất sắc nhất, anh vừa trở lại với đề tài chính luận - điều tra vốn là sở trường của mình trong bộ phim truyền hình Hành trình công lý. Xưa nay phim chính luận vẫn mang tiếng khó và khô khan, phim chính luận hình sự, điều tra còn khó và khô hơn nhưng cũng ẩn chứa nhiều thú vị khiến đạo diễn Nguyễn Mai Hiền luôn muốn khám phá.

Làm phim chính luận rất khó 

Nguyễn Mai Hiền vốn là một nhà quay phim, anh từng đứng sau ống kính của Chạy án - bộ phim truyền hình đình đám một thời trước khi bắt tay vào đạo diễn bộ phim đầu tiên Sát thủ online vào năm 2013. Những bộ phim sau này của anh, từ Người phán xử, Sinh tử, Hồ sơ cá sấu đến Hành trình công lý đều là phim chính luận - điều tra - phá án. Đạo diễn Nguyễn Mai Hiền thú thực: “Đến Phố trong làng tôi đã rất muốn “thoát” khỏi đề tài này nhưng có lẽ bởi chính tôi cũng hay tự “làm khó” mình với những kịch bản mang tiếng là khô khan này nên vẫn hay được giao thể loại phim chính luận hình sự”.

Hành trình công lý tiếp tục là một bộ phim chính luận, khai thác yếu tố nghề nghiệp gắn liền với những nhân vật là kiểm sát viên và luật sư. Khán giả sẽ được khám phá nhiều vụ án khác nhau, từ án dân sự thông thường như ly hôn, vợ chồng tranh chấp quyền nuôi con, anh em kiện chia tài sản cho đến những vụ án hình sự lớn, những oan sai gây chấn động xã hội. Đạo diễn Nguyễn Mai Hiền bật mí, nếu Sinh tử là bộ phim giới thiệu chân dung những cán bộ trong bộ máy tư pháp thì Hành trình công lý sẽ hé lộ cuộc sống riêng tư của họ như thế nào, họ nghĩ gì, giúp khán giả hiểu thêm về những ngành nghề rất đặc thù.

Tuy nhiên, làm phim về nghề nghiệp này không chỉ khó để hay mà còn đòi hỏi sự chính xác, từ cách điều tra mỗi vụ án cho đến từng lời thoại trong phim, cách hành xử của các nhân vật phải chính xác, chuẩn mực. Bởi vậy, ngay từ khâu kịch bản nhóm biên kịch đã phải triển khai trong suốt 2 năm. Không chỉ trao đổi kỹ lưỡng với chuyên gia kịch bản của Đài truyền hình CBS Mỹ - đơn vị nắm bản quyền gốc của bộ phim mà từ khâu kịch bản đến trên hiện trường quay phim, các chuyên gia, luật sư của Viện kiểm sát nhân dân tối cao cũng luôn sát cánh cùng các nhà làm phim với những tư vấn chuyên sâu về mọi lĩnh vực thuộc về chuyên môn nghề nghiệp.

Nguyễn Mai Hiền chia sẻ, từ khi làm phim Sinh tử, anh đã có nhiều kinh nghiệm và kiến thức khi làm phim về ngành tư pháp. Lúc đầu tiếp xúc, anh rất hoang mang, càng đọc nhiều, đi sâu vào tìm hiểu để làm phim, anh nhận ra rằng sẽ không bao giờ hiểu được hết mọi điều của nghề này. Những gì anh nắm được đến nay chủ yếu là những nguyên tắc cơ bản nhất của ngành, để biết rõ hơn cần phải học và cập nhật liên tục. Khi làm phim, đạo diễn như một “cuốn từ điển” để các diễn viên “tra cứu”. Diễn viên Thu Quỳnh chia sẻ, việc học thoại là điều cực kỳ quan trọng khi làm phim Hành trình công lý, nhất là thoại liên quan đến luật. Trước khi vào vai, cô và các bạn diễn phải học để nắm được nhiều khái niệm, ví như khởi tố vụ án là gì, khởi tố bị can là gì, tạm giam khác với tạm giữ như thế nào?... Với vai diễn của cô và Hà Việt Dũng - những cán bộ của Viện kiểm sát thì điều quan trọng nhất của người truyền đạt là phải chính xác, nếu phát ngôn nhầm, nhận thức khán giả sẽ sai lệch. Thu Quỳnh kể có hôm cô mỏi hết hàm, cứng lưỡi vẫn không quay xong một đoạn hội thoại. Trước mỗi cảnh quay cô đều phải đọc trước, cắt nghĩa trước từ nhà, bàn và hỏi ý kiến đạo diễn để hiểu thuật ngữ chuyên ngành mới diễn được. Và với cô, cái giỏi của đạo diễn trong phim này là nhiều diễn viên bị đóng khung trong một kiểu nhân vật nay lột xác hoàn toàn.

Làm sao để phim hấp dẫn? 

Đạo diễn Nguyễn Mai Hiền cho biết, với thể loại phim chính luận, làm thế nào để phim hấp dẫn là điều rất khó. Khán giả xem phim luôn có hai luồng ý kiến, có những người rất thích thể loại này những cũng có nhiều khán giả cho rằng: “Xem phim này hại não quá!”. Luôn dõi theo nhận xét của khán giả qua mỗi tập phim để tự điều chỉnh ở những tập sau, anh nhận thấy ngay cả với những phim được nhiều khán giả đón xem như Hồ sơ cá sấu thì cũng có nhiều khán giả, nhất là người lớn tuổi, chỉ muốn xem phim đơn giản dễ hiểu, không thích những tập phim “hại não”, bắt khán giả phải tư duy, phán đoán. Anh bộc bạch: “Điều khiến tôi áp lực nhất là sợ phim không hay, bị khán giả kêu chán.Vì vậy với tôi, yếu tố hấp dẫn được đặt lên hàng đầu. Mỗi tập phim tôi đều suy nghĩ làm thế nào để phim được hấp dẫn”.

 Mối quan tâm của anh với phim chính luận thể loại hình sự, điều tra có thể nói là cái duyên, nhưng cũng có thể bởi những gì khó luôn hấp dẫn anh. “Nếu khán giả để ý thời gian gần đây, phim của chúng tôi không hẳn là khai thác đề tài, câu chuyện mới lạ, hay những mẫu nhân vật mới lạ, mà là cách truyền tải, dẫn dắt câu chuyện hoàn toàn mới, có thể đã mang một luồng gió mới đến với khán giả nên phim của VFC những năm gần đây thu hút được sự quan tâm của họ với nhiều phim gây “sốt”.

Cảnh trong phim Hành trình công lý

Để tìm sự khác biệt, Nguyễn Mai Hiền cho biết trong Hành trình công lý, bên cạnh những vụ án và công việc đặc thù của các luận sư, điều tra viên, anh cài cắm những mối quan hệ riêng tư của họ và xây dựng những chân dung nhân vật thật khác biệt. “Tôi sẽ kể câu chuyện khác với bản gốc, kể nhân vật theo cách của tôi. Mỗi diễn viên đều có sự thay đổi, khác với chính họ ở những vai diễn trước. Thu Quỳnh vào vai điều tra viên của Viện kiểm sát nhân dân, kỹ tính, kỷ luật và nghiêm khắc trong công việc. Lần đầu tiên tôi phải làm việc vất vả hơn một chút với Thu Quỳnh vì cô ấy không làm phim Sinh tử cùng tôi. Tôi khó tính, cầu toàn, không dễ gì hài lòng với những gì đặt ra và luôn đi tìm những điểm khác trong mỗi diễn viên. Vai bà Giang của NSND Như Quỳnh cũng vậy, đây không phải mẫu mẹ chồng thường thấy trên phim, bà Giang là một bà mẹ chồng văn minh, hiểu biết, bao dung và đặc biệt rất yêu thương con dâu. Khi Phương gặp biến cố, có một phân đoạn bà quỳ xuống xin cô tha thứ cho Hoàng. Chúng tôi đã đắn đo suy nghĩ mãi xem liệu bà có cần phải quỳ không hay chỉ cần nói là đủ? Nhưng rồi tôi nghĩ, vì bà rất yêu con dâu, không từ nan bất cứ việc gì để bảo vệ hạnh phúc tổ ấm gia đình mình và tìm mọi cách để giữ cô lại nên sẽ quỳ xuống. Đây là một phân đoạn rất xúc động! Đến giờ phút này, tôi nghĩ đã có một bà mẹ chồng đúng như mong muốn của tôi rồi!”. 

Hồng Diễm và Việt Anh là những gương mặt đã rất quen thuộc với khán giả màn ảnh nhỏ, việc kết hợp cặp đôi này để tạo sự mới mẻ cũng không dễ dàng. Cả hai từng đóng cặp với nhau từ cách đây 15 năm và lần này, họ vào vai một cặp vợ chồng đang ở bờ vực khủng hoảng hôn nhân. Nếu Việt Anh đang tìm cách thoát khỏi típ nhân vật kiểu thiếu gia đã quá quen thì Hồng Diễm cũng cần thoát khỏi lối mòn hiền lành, chịu đựng. Lần này, Hồng Diễm sẽ cho thấy một nhân vật mạnh mẽ đầy nữ quyền, một nữ luật sư lý trí tìm cách minh oan cho người chồng phản bội. Và Hành trình công lý cũng là hành trình của Phương, từ một người nội trợ nhiều năm đã quyết định trở lại với công việc luật sư, tìm lại niềm tin, giá trị bản thân, tìm ra sự thật và biết được phần nào nỗi ẩn ức của người chồng bị gài bẫy. Còn Việt Anh vào vai một người chồng phản bội vợ, vướng vào ngoại tình để rồi mất cả sự nghiệp và gia đình. Cái khó ở đây là phải làm sao để khán giả có thể đồng cảm được với Hoàng để đồng hành cùng anh trong hành trình đi tìm lại công lý.

Một nhân vật nữa không kém phần đặc biệt là Doãn Quốc Đam, từ anh Mến ở Phố trong làng đến Cường trong Hành trình công lý đã biến đổi hoàn toàn. Cường là nhân vật chính trong một vụ án ly hồn giành quyền nuôi con mà Phương làm luật sư bảo vệ quyền lợi người vợ. Bằng tiền và quyền, Cường tưởng như đã nắm phần thắng nhưng bị Phương lật ngược thế cờ trong phút cuối. Vốn luôn chủ trương đi tìm nét khác biệt, độc đáo, gây chú ý, lần này Doãn Quốc Đam bật mí anh đã đeo răng giả hàm dưới để mỗi khi nói có một khẩu hình đặc biệt và bày tỏ sở thích muốn để khán giả nhìn thấy mình ở những điều nho nhỏ thú vị. 

Hành trình công lý đang phát sóng trên VTV3 vào thứ hai, thứ ba, thứ tư hằng tuần, bắt đầu từ ngày 10/10/2022.

LƯƠNG MINH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 514, tháng 10-2022