Sáng ngày 20-4-2023, tại Thư viện Quốc gia Việt Nam đã diễn ra buổi giao lưu ra mắt sách "Những miền lưu dấu - Cảnh Việt trong văn chương". Tại sự kiện, các độc giả được giao lưu với nhóm tác giả và các khách mời: nhà văn Nguyễn Trương Quý, TS Ngữ văn Nguyễn Thị Ngọc Minh, họa sĩ Trương Văn Ngọc.

Các khách mời trong chương trình: nhà văn Nguyễn Trương Quý, TS Ngữ văn Nguyễn Thị Ngọc Minh, họa sĩ Trương Văn Ngọc

Những miền lưu dấu - Cảnh Việt trong văn chương do Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành là artbook bao gồm 35 trích đoạn thơ, truyện ngắn của các tác giả Việt Nam từ trung đại đến hiện đại, tập hợp các đoạn trích hay nhất trong sách giáo khoa chương trình phổ thông viết về cảnh đẹp non sông Việt Nam, kết hợp với những bức tranh được các họa sĩ hiện đại sáng tác.

Những miền lưu dấu - Cảnh Việt trong văn chương đã mở ra một hành trình mới với 35 tác phẩm văn chương đã trở nên quen thuộc với nhiều thế hệ cùng những bức tranh minh họa qua nét vẽ của gần 30 họa sĩ. Sự đa dạng của phong cách, thủ pháp, chất liệu đã chuyển hóa ngôn ngữ xúc cảm văn chương thành ngôn ngữ hình ảnh của nghệ thuật thị giác. Đó là những bức tranh phong cảnh màu nước hay acrylic, bột màu hay sơn dầu, tranh khắc gỗ hay kĩ thuật số… Mỗi tác giả một phong cách: Trương Văn Ngọc lãng mạn, Chu Hồng Tiến ấn tượng, Vũ Xuân Hoàn hùng tráng… Tất cả hòa chung giai điệu ngợi ca vẻ đẹp Tổ quốc.

Các em học sinh tham dự chương trình giao lưu

Nhà văn Nguyễn Trương Quý cho rằng thiên nhiên là một đề tài lớn trong văn học Việt Nam và văn học thế giới nói chung. Từ xưa đã có quan niệm “Thi trung hữu họa”. Đặc biệt, phong cảnh thiên nhiên qua ngòi bút văn chương mang cách nhìn, tình cảm, sự tưởng tượng và sáng tạo của mỗi tác giả. Vì thế, các tác phẩm văn học nói riêng và nghệ thuật nói chung luôn đưa chúng ta đi xa hơn những gì mình thấy hằng ngày. Hội họa tiếp bước những áng văn để tiếp tục hành trình đó, cho người đọc cách nhìn và cảm nhận khác hơn, giàu có hơn về những miền đất trên quê hương mình. Tranh tác động đến trí tưởng tượng, kích thích sáng tạo của độc giả.

Đồng quan điểm, TS Ngữ văn Nguyễn Thị Ngọc Minh khẳng định: “Khi đặt một trích đoạn văn chương bên cạnh một bức tranh minh họa trong art book, người đọc sẽ phải đọc kỹ hơn bởi những cảm nhận thật chậm rãi. Những đoạn văn ngắn súc tích miêu tả phong cảnh thiên nhiên được đặt cạnh nhau sẽ mang lại cảm giác chung rất trong lành, tinh tế, khiến người đọc cảm thấy được xoa dịu. Đặc biệt, khi kết hợp với tranh sẽ đem lại cảm nhận rất khác với văn bản riêng biệt. Khi ấy, tranh minh họa sẽ tác động đến cảm hứng nghệ thuật, giác quan thẩm mỹ của độc giả được đánh thức”.

Cuốn sách "Những miền lưu dấu - Cảnh Việt trong văn chương"

Là một trong số những tác giả tranh minh họa, họa sĩ Trương Văn Ngọc chia sẻ: “Khi vẽ, mỗi họa sĩ thường thông qua câu chuyện để có nhiều cảm nhận ngôn từ, sau đó khi vẽ tranh minh họa mỗi người sẽ có những cảm nhận riêng, kết hợp cùng phong cách riêng. Nhưng điểm chung là đều phải tìm hiểu tâm lý, từng đối tượng độc giả để vẽ, điều này giúp tranh minh họa không bị ảo. Cũng không nên bám sát quá vào nội dung dễ dẫn đến hình minh họa sẽ bị “cứng”. Thiên nhiên vốn dĩ hiền hòa và phong phú nên trong cuốn sách cũng có nhiều phong cách hội họa khác nhau, trong đó mỗi họa sĩ có cách tiếp cận tâm lý đối tượng làm sao tác phẩm minh họa cân bằng và hài hòa nhất”.

Trước câu hỏi của nhà văn Nguyễn Trương Quý: “Liệu tranh có chi phối cảm nhận của người đọc về tác phẩm văn chương?”, TS Ngữ văn Nguyễn Thị Ngọc Minh cho rằng: “Tranh là một tác phẩm độc lập, tôi nhìn nhận việc minh họa này như một sự chuyển thể. Tác phẩm văn học là nguồn cảm hứng, là gợi ý cho tác phẩm hội họa, nhưng tác phẩm hội họa sẽ có đời sống riêng của nó. Giống như những bức tranh minh họa Truyện Kiều của họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm, về sau đã trở thành những tác phẩm nghệ thuật độc lập. Vì vậy tranh và văn học xuất hiện cùng nhau như một sự bổ trợ, tạo nên khoái cảm thẩm mỹ, rung động trước cái đẹp, khơi gợi giác quan thẩm mỹ khiến chúng ta tinh tế hơn, thêm yêu cái đẹp. Đó là một trong những điều kiện để hạnh phúc, để có một cuộc sống tâm hồn phong phú.

Cuốn sách Những miền lưu dấu - Cảnh Việt trong văn chương được kỳ vọng sẽ đáp ứng nhu cầu dạy và học, giúp giáo viên và học sinh tiếp cận tác phẩm văn học của chương trình phổ thông trong sự giao thoa với các hình thức nghệ thuật khác. Đây là hoạt động thiết thực chào mừng Ngày sách và văn hóa đọc Việt Nam lần thứ 2 - 2023.

NGÔ HỒNG VÂN