Trong khuôn khổ Ngày hội Văn học châu Âu năm 2023, độc giả Việt Nam có cơ hội được đón nhận những tác phẩm đến từ châu Âu, trong đó có tác phẩm đến từ nền văn học vẫn còn được ít độc giả biết đến. Đó là hai buổi giao lưu ra mắt sách “Dòng máu cao quý” của nữ văn sĩ nổi danh người Bỉ Amélie Nothomb và bộ ba tiểu thuyết lịch sử "Dân du mục" của tác giả Ilyas Yesenberlin - một trong những tác phẩm kinh điển của nền văn học Kazakhstan.

Hồi ức cảm động của nữ văn sĩ Amélie Nothomb  

Sáng ngày 13-5, tại Phố Sách 19/12, Nhã Nam và Phái đoàn Wallonie-Bruxelles tại Việt Nam phối hợp tổ chức buổi ra mắt cuốn sách Dòng máu cao quý của nữ văn sĩ Amélie Nothomb. Ngài Nicolas Dervaux - Đại diện các chính phủ Cộng đồng người Bỉ nói tiếng Pháp và Vùng Wallonie của Bỉ tại Việt Nam tham gia sự kiện.

Buổi giao lưu còn có sự tham gia của các vị khách mời: PGS, TS Phùng Ngọc Kiên và Tiến sĩ văn học Nguyễn Quyên. Trong buổi giao lưu ra mắt cuốn sách Dòng máu cao quý của nữ văn sĩ nổi danh người Bỉ Amélie Nothomb, các độc giả đã có cơ hội trao đổi về tính thời sự của tác phẩm cũng như đặt câu hỏi về việc đọc và nghiên cứu các tác phẩm của Amélie Nothomb tại Việt Nam.

Ngài Nicolas Dervaux và các khách mời tại sự kiện ra mắt sách Dòng máu cao quý

Năm 2021, tiểu thuyết Dòng máu cao quý của tác giả người Bỉ Amélie Nothomb giành giải thưởng Renaudot - giải thưởng danh giá có tuổi đời hơn 100 năm. Được viết với giọng văn dịu dàng, hài hước và cảm động, Dòng máu cao quý là cuốn tiểu thuyết thứ ba mươi của Amélie Nothomb, đồng thời lọt vào danh sách “100 cuốn sách tiêu biểu của năm” do tạp chí văn học uy tín Lire bầu chọn.

Phát biểu tại buổi giao lưu ra mắt cuốn sách, ngài Nicolas Dervaux cho biết việc xuất bản Dòng máu cao quý, tiểu thuyết thứ 30 của Amélie Nothomb, cho thấy sự công nhận chất lượng của văn học Bỉ sử dụng tiếng Pháp. Đây là cơ hội để Phái đoàn Wallonie-Bruxelles quảng bá văn học Bỉ nói tiếng Pháp, một nền văn học đa dạng và phong phú, tới độc giả.

Khi đọc cuốn sách Dòng máu cao quý, ngài Nicolas Dervaux soi chiếu tác phẩm dưới hai góc độ. Với tư cách là nhà ngoại giao, ông nhận thấy nhân vật Patrick Nothomb, nhờ khả năng và tài thương thuyết của mình, đã cứu sống rất nhiều người tại đất nước Congo trong thời đại hỗn loạn. Với bối cảnh thế giới có nhiều diễn biến phức tạp, các cuộc xung đột diễn ra gay gắt, đọc Dòng máu cao quý không chỉ giúp độc giả hiểu hơn về mối quan hệ giữa Bỉ và Congo mà rộng hơn là lịch sử của các dân tộc. Đây là một tác phẩm có tính thời sự cao.

Bên cạnh đó, với vai trò là một độc giả, ngài Nicolas Dervaux cho biết ông rất thích các tác phẩm của Amélie Nothomb. Nữ nhà văn là một người nổi trội và được báo chí chú ý bởi phong cách lập dị và riêng biệt của mình.

Tên tuổi của Amélie Nothomb không chỉ giới hạn trong biên giới nước Bỉ mà còn vươn xa trên văn đàn quốc tế và được so sánh với những cây bút nổi danh như Marguerite Duras. Trong văn chương của mình, Amélie Nothomb đã thêm vào đó những chất liệu để tạo nên phong cách độc đáo và riêng biệt của mình: giọng văn giễu nhại, hài hước đặc trưng của Bỉ, sự kết hợp giữa hư và thực trong tác phẩm và không hề giấu diếm hay lý tưởng hóa, luôn có sự tích cực dù trong hoàn cảnh bi thương.

Tác phẩm "Dòng máu cao quý"

Tiến sĩ văn học Nguyễn Quyên đánh giá: “Là một cuốn sách ngắn gọn, độc đáo và cuốn hút, Dòng máu cao quý được mở đầu bằng một cảnh cực kỳ giật gân để từ đó tái hiện lại cuộc đời của nhân vật Patrick Nothomb. Đây là một kỹ thuật tương đối phổ biến trong văn chương nhưng được Amélie Nothomb làm mới bằng cách thêm vào đó sự giễu nhại vài hài hước”.

Đồng ý với ý kiến đó, PGS, TS Phùng Ngọc Kiên cho biết Dòng máu cao quý là một tác phẩm mỏng, có thể đọc xong nhanh chóng nhưng cần nhiều thời gian để suy ngẫm. Không nằm trong truyền thống của tiểu thuyết Pháp, Dòng máu cao quý mang tính tự thuật cao như chính cuộc đời của nữ nhà văn. Cuốn sách này vượt qua ranh giới thông thường của tiểu thuyết. Tính hư cấu và tự thuật trong tác phẩm hòa vào nhau khiến độc giả tò mò về điều được kể là hư hay thực. Amélie Nothomb đã dùng các chi tiết từ cuộc đời của Patrick Nothomb để tái hiện, truy vấn về quá khứ và vinh danh người cha mà bà đã không thể nói lời tạm biệt khi ông qua đời.

Độc giả lớn tuổi có thể nhìn nhận Dòng máu cao quý như hành trình trưởng thành của Patrick Nothomb. Độc giả trẻ khi đọc tác phẩm sẽ gợi nhớ đến Nhóc Nicolas và sống lại cảm xúc khi đọc các tác phẩm của Charles Dickens thông qua lối kể sinh động của Amélie Nothomb. Việc lồng ghép yếu tố hư cấu với tự sự đã tạo nên sự thú vị cho người đọc. Rất nhiều tác phẩm kinh điển đã được Amélie Nothomb viết lại trong tác phẩm của mình.

Từng đọc các tác phẩm của Amélie Nothomb từ khi còn trẻ, ngài Nicolas Dervaux cho biết, điều khiến ông thích thú ở các sáng tác của Amélie Nothomb là, độc giả có thể hóa thân mình vào nhân vật trong tác phẩm để chất vấn, và thông qua hành trình của nhân vật có được giải pháp cho những vấn đề trong cuộc sống.

Buổi tọa đàm Dân du mục Khúc tráng ca thảo nguyên

“Dân du mục - Khúc tráng ca thảo nguyên”

Sáng 14-5, tại sân khấu chính, Phố sách Hà Nội,  Đại sứ quán Kazakhstan tại Việt Nam và Nxb Phụ nữ Việt Nam tổ chức tọa đàm giới thiệu bộ tiểu thuyết với chủ đề Dân du mục - Khúc tráng ca thảo nguyên. Diễn giả buổi tọa đàm có các dịch giả Nguyễn Ngọc Hùng, Trần Bích Thư, Lê Đức Mẫn, Nguyễn Văn Chiến và nhà nghiên cứu giáo dục lịch sử Nguyễn Quốc Vương, điều phối chương trình là nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên.

Tham dự buổi tọa đàm còn có sự góp mặt của ông Yerlan Baizhanov - Đại sứ Kazakhstan tại Việt Nam; ông Gennady Bezdetko - Đại sứ Nga tại Việt Nam; ông Uladzimir Baravikou - Đại sứ Belarus tại Việt Nam; ông Shovgi Kamal Oglu Mehdizade - Đại sứ Azerbaijan tại Việt Nam và ông Vahram Kazhoyan - Đại sứ Armenia tại Việt Nam.

Phát biểu tại sự kiện, Đại sứ Kazakhstan tại Việt Nam Yerlan Baizhanov cho biết: “Bộ tiểu thuyết lịch sử Dân du mục của tác giả Ilyas Yesenberlin là một trong những tác phẩm kinh điển của nền văn học Kazakhstan. Đây là bộ tiểu thuyết – biên niên sử kể về những sự kiện diễn ra trên thảo nguyên Kazakh trong thời kỳ khai sinh dân tộc (quốc gia), sau sự sụp đổ của Kim Trướng Hãn quốc. Tôi muốn dành lời cảm ơn chân thành với Nxb Phụ nữ Việt Nam và các dịch giả Việt Nam vì đã hỗ trợ trong việc xuất bản bộ tiểu thuyết này cùng sự chuyên nghiệp và hiểu biết sâu sắc về vai trò của văn học trong bối cảnh hiện nay”.

Bộ ba tiểu thuyết lịch sử "Dân du mục"

Bà Khúc Thị Hoa Phượng - Giám đốc, Tổng biên tập Nxb Phụ nữ Việt Nam phát biểu: “Xin gửi lời cảm ơn tới Đại sứ quán Kazakhstan đã đồng hành với Nxb Phụ nữ Việt Nam trong quá trình giới thiệu bộ tiểu thuyết sử thi lớn nhất của Kazakhstan đến bạn đọc Việt Nam. Và đặc biệt là ngài Imangali Tasmagambetov - cựu Thủ tướng nước Cộng hòa Kazakhstan đã cho phép sử dụng bộ sưu tập tranh cá nhân để làm minh họa trong bộ sách này”.

Bộ tiểu thuyết - biên niên sử Dân du mục viết về thảo nguyên Kazakh với những sự kiện lịch sử bi tráng và hào hùng xảy ra từ thế kỷ XV-XIX trên lãnh thổ của nước Kazakhstan tương lai được khắc họa vô cùng chân thực và hấp dẫn. Trong ba thập kỷ, bộ tiểu thuyết Dân du mục của nhà văn Ilyas Yesenberlin đã được xuất bản 50 lần, tổng số phát hành 3 triệu bản, được dịch ra 30 thứ tiếng khác nhau và được trao Giải thưởng Nhà nước Kazakhstan.

Trước Yesenberlin, văn học Kazakhstan chưa có tác phẩm nào mang tính căn bản về lịch sử dân tộc Kazakh và sự hình thành quốc gia Kazakhstan. Bởi vậy, bộ tiểu thuyết này đã chiếm vị trí trung tâm trong sự nghiệp văn học lẫy lừng của Ilyas Yesenberlin. Dịch giả Nguyễn Văn Chiến – người viết lời tựa cho bộ ba tiểu thuyết này cho rằng: “Bằng những tư liệu phong phú và cách kể chuyện sống động, Yesenberlin đã vẽ nên bức tranh sinh động và chân thực về những sự kiện bi thảm nhất, phức tạp nhất và cũng quan trọng nhất, ý nghĩa nhất trong lịch sử của dân tộc Kazakh, từ khi Đế chế Thiếp Mộc Nhi (Tamerlane) sụp đổ cho đến giữa thế kỷ XIX”. 

Tác phẩm của Ilyas Yesenberlin được biết đến rộng rãi không chỉ ở Kazakhstan mà trên toàn thế giới. Sách của ông đã được dịch ra hơn 30 ngôn ngữ trên toàn cầu, tổng số sách phát hành là 8 triệu bản. Năm 2015, lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh Iliyas Yesenberlin được đưa vào danh sách các sự kiện nằm trong khuôn khổ các tổ chức quốc tế và được tổ chức với quy mô lớn.

NGÔ HỒNG VÂN