Suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đã làm tổn thương tình cảm, suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước; đe dọa sinh mệnh của Đảng và sự tồn vong của chế độ. Vì vậy, việc đấu tranh ngăn chặn suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên là yêu cầu cấp bách nhất là trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay.

Suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” có mối quan hệ rất chặt chẽ với nhau: Suy thoái về tư tưởng chính trị trong đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. “Tự diễn biến” đối với cá nhân bắt đầu từ sự thay đổi về nhận thức chính trị - xã hội, thay đổi về quan điểm, tư tưởng theo chiều hướng tiêu cực, xấu đi, nhận thức và hành động xa rời, đi ngược lại chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Đối với tổ chức là những thay đổi lớn, thậm chí rất lớn như thay đổi về đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật, làm mất đi bản chất chính trị, thậm chí làm suy yếu và tan rã tổ chức đó. “Tự diễn biến” của cá nhân có thể dẫn đến sự thay đổi của tập thể, tổ chức. “Tự diễn biến” của tổ chức chi phối, áp đặt, điều khiển đối với các cá nhân trong tổ chức đó. Đương nhiên “tự diễn biến” tất yếu sẽ dẫn đến “tự chuyển hóa”, đó là sự tác động, thúc đẩy lẫn nhau của mối quan hệ giữa khách quan và chủ quan, giữa nhân tố bên ngoài và bên trong. Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống tất yếu sẽ dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và quá trình này chỉ là một bước ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, đe dọa tới sự sống còn của Đảng, của chế độ.

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm chăm lo giáo dục, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Nhờ đó, đa số cán bộ, đảng viên có quan điểm, lập trường tư tưởng vững vàng, giữ gìn phẩm chất đạo đức, vai trò tiên phong, gương mẫu trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ; động viên, khích lệ nhân dân vượt qua khó khăn, thách thức, đưa công cuộc đổi mới ở nước ta đạt được những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Tại Đại hội XIII của Đảng, Đảng ta đã khẳng định: “Công tác xây dựng Đảng về đạo đức được đề cao, góp phần rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng, “lợi ích nhóm”, những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” (1).

Tuy nhiên, trước yêu cầu mới của nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn hiện nay, Đảng ta nhận định tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa được ngăn chặn thật sự hiệu quả; có mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp. Trong đó, đáng lo ngại nhất là tình trạng: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyến hóa”” (2); phai nhạt lý tưởng cách mạng, không kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, mơ hồ, dao động, thiếu niềm tin, nói trái, làm trái quan điểm, đường lối của Đảng; thậm chí sa sút ý chí chiến đấu, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, phụ họa theo những nhận thức, quan điểm sai trái, lệch lạc; không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân, không làm tròn bổn phận, chức trách được giao; không thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng; sống ích kỷ, thực dụng, cơ hội, vụ lợi, hám danh, tham nhũng, ham quyền lợi; bè phái cục bộ, mất đoàn kết; quan liêu, xa dân, vô cảm trước khó khăn, bức xúc của dân... Điều này trực tiếp đe dọa đến sự tồn vong của Đảng, của chế độ.

Trước những thực trạng nêu trên, Đại hội XIII của Đảng đã chủ trương: “Tập trung xây dựng Đảng về đạo đức, tích cực đấu tranh phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ gắn với đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phát huy thật tốt trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên theo phương châm chức vụ càng cao càng phải gương mẫu” (3). Theo đó, cần quan tâm thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, phát huy vai trò của các cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, đề cao tinh thần cảnh giác, đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ

 Kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện nói và làm trái với Cương lĩnh, chủ trương, đường lối (nghị quyết) của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Coi trọng xây dựng, củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức đảng, nhất là tổ chức cơ sở đảng. Chú trọng công tác bảo vệ Đảng, bảo vệ chính trị nội bộ, xây dựng đoàn kết, thống nhất trong Đảng. Kịp thời phát hiện, đấu tranh có hiệu quả, làm thất bại âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, tổ chức phản động, phần tử cơ hội, bất mãn chính trị. Đấu tranh với những phần tử suy thoái về tư tưởng chính trị khi có những dấu hiệu suy thoái ngay từ chi bộ, tổ đảng. Đặc biệt chú trọng đổi mới nội dung, hình thức nâng cao chất lượng, hiệu quả sinh hoạt Đảng, nhất là sinh hoạt chính trị. Đề cao và nghiêm túc thực hiện nguyên tắc tự phê bình và phê bình, khắc phục tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm, đúng không dám bảo vệ, sai không dám đấu tranh. Khi thấy có dấu hiệu, biểu hiện suy thoái, cấp ủy các cấp phải chủ động chỉ đạo và trực tiếp dự, chỉ đạo kiểm điểm ở những nơi có vấn đề phức tạp, nơi có biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Hai là, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng của Đảng là nhằm thay đổi nhận thức của cán bộ, đảng viên

Mấu chốt của đấu tranh chống suy thoái trong Đảng phải từ công tác tư tưởng và bằng công tác tư tưởng, vì các biện pháp áp đặt khó có thể thay đổi được nhận thức của con người và tổ chức. Do đó, công tác tư tưởng luôn phải thay đổi để thích ứng, phù hợp với trình độ nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Hiện nay, khả năng tiếp cận thông tin từ các nguồn khác nhau rất phong phú và đa dạng. Nếu công tác tư tưởng không có thay đổi, vẫn dùng các lý luận cũ, phương pháp cũ thì dù bằng các phương tiện mới và hiện đại cũng khó có hiệu quả, thậm chí là tác động ngược, chưa chắc đã làm tăng niềm tin của cán bộ, đảng viên, của nhân dân với Đảng. Vì vậy, các cấp ủy, tổ chức đảng phải nhận thức đúng và đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước cho cán bộ, đảng viên và nhân dân, nâng cao sức đề kháng của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Đồng thời chủ động kịp thời có dự báo về tình hình tư tưởng, phê phán các quan điểm sai trái, bất mãn, phản động kịp thời, thường xuyên bằng nhiều hình thức, phương pháp phù hợp với nhận thức của từng đối tượng.

Ba là, nêu cao tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên; đề cao tự phê bình và phê bình

Trước hết cần bổ sung và hoàn thiện, thực hiện tốt các tiêu chí về tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên. Tiếp tục quán triệt, cụ thể hóa sâu sắc những tiêu chí phấn đấu của cán bộ, đảng viên theo nội dung, yêu cầu Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 30-10-2016 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Mỗi cán bộ, đảng viên cần tự giác học tập nâng cao trình độ lý luận và tu dưỡng đạo đức, lối sống. Coi việc học tập là nhu cầu tự thân bởi quá trình phấn đấu, tự tu dưỡng, rèn luyện bản thân là quá trình tích cực, chủ động tự điều chỉnh hành vi, tự giác nhận khuyết điểm, tự sửa chữa mình, không tranh công, đổ lỗi, sợ trách nhiệm, dựa dẫm tập thể. Đề cao trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp. Bên cạnh đó, cần thường xuyên quan tâm giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ người đứng đầu thực sự vững vàng, trong sáng, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; xây dựng chế độ và duy trì thành nền nếp việc cấp trên gặp gỡ, đối thoại trực tiếp với người đứng đầu theo phân cấp để nắm tình hình, chủ động giải quyết tốt những vấn đề nảy sinh về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của đội ngũ này. Đồng thời phải đề cao tự phê bình và phê bình; phát huy tính tích cực, tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, gắn với đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, ngăn chặn và khắc phục ảnh hưởng của chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng trong đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Các tổ chức đảng, mỗi đảng viên, cấp ủy viên phải dũng cảm tự soi xét lại mình, đơn vị mình, nêu lên những ưu điểm để phát huy, chỉ ra được những sai lầm, yếu kém khuyết điểm để có kế hoạch, biện pháp sửa chữa. Trên cơ sở nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, khách quan, xác định rõ nguyên nhân, nhất là những nguyên nhân dẫn đến yếu kém, khuyết điểm, để từ đó đề ra các biện pháp cụ thể, thiết thực sửa chữa khuyết điểm, sai lầm. Đặc biệt, vai trò gương mẫu của cán bộ chủ chốt, nhất là người đứng đầu có vị trí quan trọng.

Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, ngăn chặn kịp thời những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của cán bộ, đảng viên

Mục tiêu của công tác kiểm tra, giám sát là nhằm góp phần nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ trí tuệ, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; bảo vệ và giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng, ngăn chặn và hạn chế cán bộ, đảng viên vi phạm Điều lệ Đảng, các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng. Để góp phần ngăn chặn và đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, trong thời gian tới, toàn Đảng cần tăng cường những giải pháp cụ thể hơn, đó là: Cấp ủy đảng và ủy ban kiểm tra các cấp phải quán triệt sâu sắc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nhất là nội dung Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) và Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII về những vấn đề liên quan đến công tác xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ. Từ đó, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng với trách nhiệm và quyết tâm chính trị cao; người đứng đầu cấp ủy, cán bộ chủ chốt ở mỗi cấp và cấp trên phải thực sự gương mẫu thực hiện để làm gương cho cấp dưới. Tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, giám sát với tinh thần kiên quyết, kiên trì, thực sự dân chủ. Khi nhận xét, đánh giá, kết luận, xem xét xử lý tổ chức Đảng và cán bộ, đảng viên vi phạm phải thận trọng, khách quan, công minh, chính xác, thấu tình đạt lý. Công tác kiểm tra, giám sát phải được thực hiện nghiêm túc, tránh tình trạng đầu voi, đuôi chuột hoặc thái độ cực đoan, quá khích, bới lông tìm vết; đôn đốc, theo dõi, kiểm tra cấp ủy, tổ chức đảng cấp dưới và cán bộ, đảng viên sửa chữa, khắc phục hạn chế, yếu kém, vi phạm (nếu có), bảo đảm công tâm, nghiêm minh, chủ động, chiến đấu, giáo dục, hiệu quả. Kiểm tra, xem xét việc giải quyết những vụ việc có thông tin hoặc đơn thư phản ánh, khiếu nại, tố cáo, nhất là những vụ việc bức xúc mà dư luận xã hội quan tâm; bảo đảm xét xử kịp thời, nghiêm minh, trước hết là những vụ án nghiêm trọng, phức tạp.

Đấu tranh ngăn chặn suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên hiện nay có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Hơn bao giờ hết, mỗi cán bộ, đảng viên cần nâng cao vai trò tiền phong gương mẫu, khắc phục những hạn chế, yếu kém trong rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng; xây dựng Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, củng cố niềm tin trong Đảng và nhân dân.

___________________

1, 2, 3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.74, 92, 41.

Tài liệu tham khảo

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016.

3. Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15-5-2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

TS ĐOÀN NAM CHUNG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 494, tháng 4-2022