Sự tương hợp mỹ cảm của một đôi vợ chồng họa sĩ ở Huế

Họa sĩ Đặng Thu An

Mỹ thuật ở Huế những năm đầu thế kỷ 21 đến nay có những dấu ấn mới mẻ và sự biến đổi đa chiều, nhiều mặt của thời kỳ hậu đổi mới đầy biến động, chúng đã tác động và làm thay đổi diện mạo của đời sống mỹ thuật và in dấu trong sáng tạo của nhiều họa sĩ, đặc biệt nhận rõ là ở sáng tác của những họa sĩ trẻ ở Huế mà với hai họa sĩ Nguyễn Đức Huy (Trường Đại học Sư phạm Huế) và Đặng Thu An (Trường Đại học Nghệ thuật Huế) là những người mang đậm sắc thái như vậy. Những sáng tác của Đức Huy-Thu An làm người xem thấy ngay là cần có những cách tiếp cận mới trong việc “hiểu” về sáng tác của những họa sĩ trẻ nói chung và chính họ nói riêng. Từ những xu hướng sáng tạo cởi mở, mới mẻ hơn và cách mà chính họa sĩ “khơi gợi” người xem hiểu mình không chỉ qua bình diện sáng tạo đa phong cách, bút pháp, tư tưởng... mà ở chiều sâu nội tâm và sự biểu đạt rất cá tính trong đó.

Họa sĩ Nguyễn Đức Huy

Như nhiều họa sĩ khác ở Huế, Đức Huy-Thu An đã tiếp nhận nghệ thuật đương đại khá sớm và không ngần ngại tìm kiếm, đi đầu cho cuộc chinh phục đầy gian nan trước công chúng khá khó tính, nặng về hoài cổ ở Cố đô về các giá trị mới của nghệ thuật Hậu hiện đại. Giữa những phong cách, bút pháp sáng tác hiện đại mênh mông, phong phú của mỹ thuật Việt đương đại, người xem vẫn nhận ra Đức Huy- Thu An một cách không quá khó thì đó đã là một thành công đáng nói của họ. Trước những bức tranh của Thu An - Đức Huy, người xem cảm giác như đang đứng trong không gian hừng hực chất sống về cõi sâu lắng bên trong góc nhìn không cần quá bí ẩn, họ gửi đến cho công chúng thông điệp rằng cái đẹp và ngay cả bi kịch của chính cái đẹp nếu có cùng những giá trị tinh thần của nó luôn tồn tại, hiện hữu trong mọi ngõ ngách của cuộc sống và trong chiều sâu nội thức của mỗi người. Qua các tác phẩm của mình với nhiều không gian ảo thực hay bán trừu tượng cho thấy Đức Huy - Thu An không chỉ tự rèn luyện cho mình bản lĩnh nghề nghiệp vững chắc, mà còn học hỏi được những cách ứng xử nghệ thuật đầy tự trọng trong môi trường nghệ thuật hiện nay. Họ tự điều chỉnh chính mình, có những quan hệ xã hội, giao lưu nghệ thuật lành mạnh và bồi bổ cho mình những giá trị thẩm mỹ - .văn hóa tích cực rất cần thiết một cách cận trọng và thực sự có hiệu quả.

Nguyễn Đức Huy, Dáng xưa 1, sơn mài, 80 x 100 cm

Với Đức Huy, là những gam màu bồng bềnh trôi lơ lửng và những vệt màu nhuyễn tinh nhã cứ ào ạt tuôn chảy, những điều đó không làm mất đi cảm xúc đã được nuôi dưỡng mà ngược lại làm cho chúng như bám chặt hơn vào ký ức với bao khắc khoải không nguôi. Những lớp màu sắp xếp đầy chủ ý và được kết nối trên những lớp không gian ẩn hiện đã làm cho tranh của Đức Huy có những nét gần với các họa sĩ hiện đại qua hình hài của những vật thể mang đậm tính triết lý phương Đông, những con cá đa sắc, những bức tượng Phật, những sợi tơ màu như cái mạng nhện bí ẩn trong chuyện cổ Ba Tư… Trong đó có cả những tương phản mạnh mẽ nhưng không đối chọi mà làm cho người xem liên tưởng xa xăm, sâu lắng hơn trước bao sự bình dị của cuộc sống. Đức Huy tỏ ra rất làm chủ chất liệu dù đó là sơn mài hay acrylic thì anh vẫn rất tập trung và tinh tế ở kỹ thuật, kỹ xảo tạo hình mà không lạm dụng nó trong biểu đạt nghệ thuật. Tuy vậy, anh cũng không dấu rằng, nếu thiếu đi những kỹ năng kỹ thuật và cả những kỹ xảo tạo hình độc đáo thì không chắc tác phẩm sẽ đạt được điều mà người họa sĩ mong muốn.

Nguyễn Đức Huy, Dáng xưa 2, sơn mài, 80 x 100 cm

Với Thu An, không hẳn những ám ảnh đủ sức soi xoáy sâu vào suy tưởng nhưng có lẽ đó là cách hay nhất mà cô lựa chọn để diễn trình ở mõi bức tranh như một sáng tạo tự tại, đầy nỗi niềm và nghĩ suy, trăn trở day dứt. Nhưng chính ở trong mỗi tác phẩm của mình, Thu An cũng phớt lờ những kiểu hiện thực chỉ để cho có nhưng chẳng đạt được gì khi không tìm ra lối mở của hiện đại? Thu An tìm về phía hiện thực ảo trong những dáng hình phụ nữ tha thướt, góc bố cục lạ, những thế dáng “độc” những không èo uột, khêu gợi kiểu sexy, những khuôn mặt mà động dung làm ta phải chú ý, nghĩ suy và tư lự. Thu An có lần tự thoại rằng: “Bản thân là một nữ họa sĩ, tôi không chỉ vẽ lại “sắc” mà còn mong muốn biểu tả về chiều sâu của cái “duyên …Tôi thích khai thác vẽ đẹp trong từng tính cách của người phụ nữ mà mình đã nắm bắt trong từng câu chuyện đâu đó ngoài đời thực, nhìn thấy vẽ đẹp của họ trong từng cung bậc cảm xúc hỷ, nộ, ái, ố... bởi họ biết che giấu, trong cái lúng liếng, cái đanh đá, cái mời gọi, cái hờn dỗi... rất.. rất “men đàn bà” với tất cả sự khát khao, say đắm, nồng nàn, lay động. Dẫu thế nào họ vẫn làm cho cả thế giới phải yêu yêu cuồng si và có cả ngàn lý do để yêu họ mà với lý do nào, nguyên cớ nào cũng đều rất chân thành và rõ ràng” (sách Mỹ thuật với cuộc sống, tuyển tập của giảng viên Khoa Sư phạm Mỹ thuật, Đại học Nghệ thuật Huế xuất bản năm 2021, trang 174).

Nguyễn Đức Huy, Dáng xưa 6, sơn mài, 80 x 100 cm

Sự sự kết hợp tính lãng mạn trữ tình hiện đại của Thu An với nét bồng bềnh êm ả của Đức Huy tạo cho những sáng tác của “cặp đôi” thực ngoài đời này thêm chất lý tưởng và sự gắn kết thẩm mỹ đặc sắc. Đó là điều không phải cứ muốn là có được mà nó chỉ có thể hình thành và khởi phát từ sự đồng cảm, chia sẽ và gắn kết nghề rất chuyên nghiệp và lâu năm của họ. Trong sáng tạo nghệ thuật, đôi khi sự hòa hợp giữa những nghệ sĩ lại là một giá trị vì nếu thiếu chúng sẽ dường như thiếu tất cả. Cảm nhận điều này sẽ rõ hơn khi ta nhìn ngắm bộ tranh Hương thời gian, với sắc màu sơn dầu được Thu An chọn đưa vào tranh những hình ảnh trang trí chim phụng cung đình Huế, hoa văn hoa lá dây thời Nguyễn một cách đầy ý tứ và có tính đến một cách tinh tế về hiệu quả thẩm mỹ. Tạo nên một cảm giác thiếu nữ và hoa, với hoa sen, hoa hồng, hoa lá, con bướm tưởng như vu vơ nhưng đó là nét duyên tình về phụ nũ mà Thu An muốn nói đến. Có lẽ, với hướng sáng tác hiện nay, chất cung đình Huế xưa sẽ nhiều hơn trong tranh của Thu An trong thời gian tới khi chị tỏ ra rất thích với những hoa văn phục trang cung đình thời Nguyễn và đưa nó vào tranh của mình.

Đặng Thu An, Tuổi thần tiên, sơn dầu, 80 x 120 cm

Nghệ thuật là vậy, sự sáng tạo không bao giờ có mẫu số chung cho tất cả nhưng lại có những giá trị mẫu mực cho những ai luôn say mê khát khao sáng tạo, tìm kiếm cái mới và những giá trị chân chính. Cũng như nhiều họa sĩ trẻ hiện nay, Đức Huy - Thu An vẫn luôn tìm kiếm khám phá không ngừng. Xem tranh của Thu An- Đức Huy bất giác ta nhớ lại lời của Lỗ Tấn, nhà văn danh tiếng Trung Quốc: “Lộ tại cước hạ” (đường dưới chân mình, đi mãi thành đường). Phía trước của Đức Huy-Thu An còn dài và xa gần mờ ảo khó lường, nhưng quan trọng là họ đã tạo ra được dấu ấn riêng của mình trên con đường sáng tạo đó.