Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam là kết tinh trí tuệ, ý chí, nguyện vọng của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta; đồng thời là sự kế thừa, vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những thành tựu lý luận và thực tiễn qua các giai đoạn lãnh đạo sự nghiệp cách mạng đất nước. Bài viết đề cập đến các nguyên tắc trong việc triển khai nghiên cứu, học tập, quán triệt, vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng trong giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học nói chung, trong giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng ở các nhà trường quân đội nhằm góp phần đưa Nghị quyết của Đảng vào cuộc sống.

Giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là một nội dung trong công tác giáo dục và đào tạo của các nhà trường quân đội, nhằm truyền thụ lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cho các đối tượng học viên; trực tiếp góp phần nâng cao trình độ giác ngộ lý tưởng cách mạng, xây dựng thế giới quan và phương pháp luận khoa học cho người học; tạo sự thống nhất cao về tư tưởng, ý chí, năng lực hoạt động thực tiễn quân sự; hướng dẫn học viên vận dụng những tri thức được trang bị vào quá trình công tác sau khi tốt nghiệp, ra trường để thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đủ sức bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong mọi tình huống.

Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của mình, việc quán triệt Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng trong giảng dạy vừa đảm bảo tính định hướng chính trị, cơ sở lý luận khoa học cho hoạt động sư phạm; vừa là trách nhiệm, ý thức chính trị của mỗi cán bộ, giảng viên trong tuyên truyền, triển khai thực hiện Nghị quyết của Đảng, với tinh thần: “Nghiên cứu, quán triệt sâu sắc Nghị quyết và các văn kiện Đại hội; khẩn trương xây dựng, triển khai chương trình, kế hoạch hành động, phát động phong trào thi đua yêu nước sâu rộng, tinh thần đổi mới sáng tạo, vượt qua mọi khó khăn, thách thức để sớm đưa Nghị quyết Đại hội vào cuộc sống, biến những quyết định của Đại hội thành hiện thực sinh động trong thực tế” (1); “Việc nghiên cứu, học tập, quán triệt, tuyên truyền và triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng là công việc thường xuyên, phải được thực hiện một cách nghiêm túc, bài bản, khoa học trong suốt cả nhiệm kỳ” (2).

Có thể thấy rằng, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam là sự khái quát sâu sắc và toàn diện về phương hướng, mục tiêu, chỉ tiêu lãnh đạo sự nghiệp cách mạng đất nước trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội: cả về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại... Nội dung Nghị quyết được xây dựng trên cơ sở kế thừa, bổ sung, phát triển văn kiện, nghị quyết của các nhiệm kỳ trước. Đây là dấu mốc quan trọng, đánh dấu sự phát triển về trình độ nhận thức và tư duy lý luận trong tổng kết thực tiễn của Đảng; mỗi luận điểm trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đều phản ánh sự thống nhất cao giữa lý luận và thực tiễn, được biểu hiện ngay từ việc xác định chủ đề Đại hội là: “Tăng cường xây dựng; chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy ý chí, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại; tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phấn đấu đến giữa TK XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa” (3). Cùng với phương châm: “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Sáng tạo - Phát triển”, Đại hội XIII thể hiện bản lĩnh, ý chí kiên cường và quyết tâm đi tới của cả dân tộc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh (4), vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Hiện nay, trong bối cảnh chung của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đang ra sức thi đua đưa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào cuộc sống, cũng như bối cảnh riêng ở các nhà trường quân đội đang đẩy mạnh thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo cho thấy, việc quán triệt và vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các nhà trường quân đội là một nhiệm vụ cấp bách, có ý nghĩa thiết thực. Theo đó, để quá trình quán triệt và vận dụng đạt hiệu quả cao, cần thực hiện tốt một vấn đề có tính nguyên tắc phương pháp luận sau:

Một là, nắm vững và thực hiện nguyên tắc toàn diện trong quán triệt, vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào giảng dạy

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng là sự tổng kết lý luận và thực tiễn toàn diện trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là những thành tựu, hạn chế qua 35 năm thực hiện đường lối đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng và phát triển đất nước; vạch ra mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm (2021-2025); xác định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Vì vậy, quá trình quán triệt và vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII vào giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các nhà trường quân đội đặt ra yêu cầu đối với mỗi cán bộ, giảng viên, cần nắm vững nguyên tắc toàn diện để thấy được bức tranh toàn cảnh các vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại… trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; bảo đảm cho việc vận dụng từng luận điểm ở từng lĩnh vực cụ thể luôn đặt trong mối liên hệ tổng thể với các nội dung khác.

Trên cơ sở nắm vững và thực hiện quan điểm toàn diện sẽ bảo đảm cho mỗi cán bộ, giảng viên nhận thức được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín trên trường quốc tế của nước ta hiện nay; đánh giá được: “Văn kiện trình Đại hội XIII lần này đã được tiến hành rất công phu, chu đáo, bài bản, qua nhiều lần, nhiều vòng, từng bước hoàn thiện, có nhiều đổi mới quan trọng về nội dung và phương pháp” (5). Đồng thời, tránh rơi vào phiến diện, tức “thấy cây mà không thấy rừng” khi vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng trong thực hành giảng dạy cho các đối tượng học viên; qua đó mới bảo đảm luận giải và truyền thụ cho các đối tượng học viên thấy hết giá trị, tầm vóc những luận điểm lý luận ở tầm tư duy khái quát cao, sâu sắc của Đảng, được tổng kết từ thực tiễn đất nước đặt trong mối quan hệ với tình hình thế giới, khu vực tác động trực tiếp đến tình hình nước ta.

Hai là, nắm vững nguyên tắc phát triển trong quán triệt, vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào giảng dạy

Nghị quyết Đại hội XIII với tính cách là sản phẩm kết tinh từ sự kế thừa và phát triển những thành tựu lý luận, thực tiễn qua các chặng đường lãnh đạo sự nghiệp cách mạng đất nước của Đảng; là sự biểu hiện tập trung của trí tuệ, tư duy, tầm nhìn, ý chí kiên định và tinh thần đổi mới sáng tạo trong bổ sung, làm phong phú thêm lý luận Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Qua đó, đã khái quát nhiều quan điểm, tư tưởng mới, sâu sắc, có tính bao trùm, khẳng định quyết tâm chính trị của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta là xây dựng một nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc; là cơ sở góp phần củng cố niềm tin, tạo sự đồng thuận trong toàn xã hội. Theo đó, mỗi cán bộ, giảng viên khi quán triệt và vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII vào giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cần nắm vững nguyên tắc phát triển để thấy được sự phát triển của từng quan điểm, nhất là các vấn đề liên quan đến Chiến lược bảo vệ Tổ quốc; nhận thức mới và tư duy mới của Đảng về quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng lực lượng vũ trang, xây dựng Quân đội nhân dân và Công an nhân dân trong những năm tới; quan điểm về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế số, kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của sự phát triển kinh tế; về mô hình xã hội xã hội chủ nghĩa mà chúng ta xây dựng… là yêu cầu mang tính tất yếu khách quan, hợp quy luật, đảm bảo theo kịp sự vận động, biến đổi mau lẹ của tình hình thực tiễn các mặt đời sống kinh tế - xã hội đất nước.

Cùng với vấn đề nhận thức, nắm vững nguyên tắc phát triển còn bảo đảm cho mỗi giảng viên trong thực hành giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đi sâu phân tích, luận giải để lan tỏa đến các đối tượng học viên, giúp họ hiểu thấu đáo sự phát triển có tính kế thừa trong các quan điểm tại Đại hội lần thứ XIII của Đảng; học viên thấy được với tư duy tầm nhìn và định hướng phát triển, Đảng ta đã dự báo tình hình thế giới, khu vực và trong nước trong những năm sắp tới một cách toàn diện, ngắn gọn nhưng tổng quát được cả thời cơ và thách thức, cả thuận lợi và khó khăn; thấy được những mâu thuẫn vốn có giữa các nước, các nhóm lợi ích, cùng sự xuất hiện của những thuộc tính mới trong dự báo, đánh giá tình hình như: “Chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chủ nghĩa cường quyền nước lớn, chủ nghĩa thực dụng trong quan hệ quốc tế gia tăng” (6).

Ba là, đảm bảo nguyên tắc lịch sử - cụ thể trong quán triệt, vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào giảng dạy

Việc quán triệt, vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các nhà trường quân đội bên cạnh thực hiện tốt tính toàn diện, làm rõ tính kế thừa trong sự phát triển, cần bảo đảm thực hiện tốt nguyên tắc lịch sử - cụ thể trong tiếp cận các vấn đề của Nghị quyết một cách khoa học, để thấy được tính chỉnh thể hệ thống các văn kiện của Đại hội, nhưng không dàn đều. Từ đó, định hình các vấn đề cần tập trung đi sâu nghiên cứu, khai thác, vận dụng, nhất là các trọng điểm lý luận và thực tiễn, những điểm nhấn, điểm mới trong chỉnh thể thống nhất mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng phản ánh, khái quát trên các mặt, các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường… Đồng thời, thấy được tính cụ thể, lịch sử của mỗi quan điểm trên từng lĩnh vực là sự phát triển của quá trình nhận thức, phát triển trong tư duy lý luận của Đảng để phù hợp với bối cảnh khách quan, sự vận động của thực tiễn đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội đất nước. Có như vậy mới có thể hiểu thấu đáo quan điểm của Đảng về: “Tiếp tục phát triển nhanh và bền vững đất nước; gắn kết chặt chẽ và triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, trong đó phát triển kinh tế xã hội là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần; bảo đảm quốc phòng, an ninh là trọng yếu, thường xuyên” (7). Hay trong hệ thống tổng thể các nhiệm vụ, giải pháp lãnh đạo đất nước phát triển theo mục tiêu nhanh và bền vững, Đảng ta đặt ra vấn đề cần tập trung triển khai thực hiện 6 nhiệm vụ trọng tâm, cùng 3 đột phá chiến lược.

Bốn là, coi trọng bảo đảm tính thực tiễn trong quán triệt, vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào giảng dạy

Bảo đảm tính thực tiễn là vấn đề có tính nguyên tắc phương pháp luận quan trọng trong quán triệt và vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Nắm vững và thực hành nguyên tắc này là cơ sở nền tảng để mỗi cán bộ, giảng viên thấy được các vấn đề kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại… được khái quát dưới dạng lý luận trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng chính là sự phản ánh sâu sắc, khách quan, chân thực hơi thở thực tiễn đất nước, với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật, bám sát thực tiễn của đất nước. Đồng thời, nắm vững nguyên tắc về coi trọng và bảo đảm tính thực tiễn còn giúp mỗi cán bộ, giảng viên thấy được trách nhiệm bản thân trong tuyên truyền, lan tỏa nội dung, phương hướng, mục tiêu, biện pháp phát triển tổng thể, cũng như từng lĩnh vực cụ thể của đời sống kinh tế - xã hội đất nước mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã xác định đến các đối tượng học viên; góp phần làm cho Nghị quyết nhanh chóng được triển khai trên thực tế; từng chủ trương, biện pháp của Nghị quyết sớm đi vào cuộc sống, hoàn thành một vòng khâu của quá trình nhận thức, như V.I.Lênin đã chỉ ra là: thực tiễn - lý luận - thực tiễn. Bảo đảm cho Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng với vai trò là một hệ thống lý luận toàn diện được đúc rút, xuất phát từ thực tiễn các mặt, các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội đất nước, và vì mục đích quay về thực tiễn để phục vụ cho nhiệm vụ cải tạo thực tiễn, thúc đẩy các mặt, các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội đất nước ngày càng phát triển.

Nắm vững và thực hành những vấn đề có tính nguyên tắc trong quán triệt và vận dụng Nghị quyết Đại hội XIII vào giảng dạy các môn lý luận Mác -Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các nhà trường quân đội là cơ sở khoa học, yếu tố cốt lõi quan trọng bảo đảm cho sự thành công, cho chất lượng, hiệu quả cũng như tính thuyết phục, sức lôi cuốn, hấp dẫn của các môn học và từng bài giảng; thiết thực góp phần làm cho các vấn đề lý luận mà Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã tập trung tư duy, trí tuệ xây dựng, khái quát được thực thi có hiệu quả trong đời sống thực tiễn.

_____________

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.352.

2. Ban Chấp hành Trung ương, Chỉ thị của Bộ Chính trị về việc nghiên cứu, học tập, quán triệt, tuyên truyền và triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Số 01-CT/TW, Hà Nội, 9-3-2021.

3, 4, 5, 6, 7. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện đại hội toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.14, 11, 19, 106, 110.

Ths NGUYỄN THỊ TRANG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 485, tháng 1-2022