Giáo dục và rèn luyện kỷ luật cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở đơn vị cơ sở trong quân đội là nội dung quan trọng của hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, đồng thời là nội dung trọng tâm, xuyên suốt của quá trình huấn luyện tại đơn vị, chi phối các hoạt động khác. Do vậy, để giáo dục và rèn luyện kỷ luật cho hạ sĩ quan, binh sĩ trở thành những quân nhân ưu tú, đáp ứng được yêu cầu của tình hình mới, ngoài việc phát huy vai trò của các tổ chức, lực lượng, đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục, rèn luyện kỷ luật, thì việc phát huy vai trò của môi trường văn hóa quân sự được xem như là một biện pháp tác động thường xuyên, trực tiếp tới chất lượng của quá trình giáo dục, rèn luyện.

Môi trường văn hóa quân sự có vai trò quan trọng tạo hệ thống rào cản để phòng ngừa, ngăn chặn sự xâm nhập của văn hóa độc hại, giữ gìn giá trị truyền thống, tạo ra chất miễn dịch làm thất bại âm mưu, thủ đoạn chống phá cách mạng nước ta. Bên cạnh đó, môi trường văn hóa quân sự còn trực tiếp nuôi dưỡng, phát triển những giá trị cao đẹp của hạ sĩ quan, binh sĩ, góp phần nâng cao trình độ, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, tình cảm cách mạng, xây dựng nhân cách con người mới trong quân đội, vừa đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, vừa phát huy được bản chất, truyền thống tốt đẹp của quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng. Môi trường văn hóa quân sự lành mạnh còn là điều kiện quan trọng để xây dựng hệ thống các tổ chức trong quân đội vững mạnh, thực hiện tốt nhiệm vụ của đơn vị. Đây là điều kiện quan trọng bảo đảm cho hạ sĩ quan, binh sĩ phát huy cao độ vai trò đối với sự nghiệp xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại, góp phần bồi dưỡng, xây dựng những lớp người kế tiếp sự nghiệp cách mạng của dân tộc.

Xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh sẽ ngăn chặn và hạn chế những tác động, ảnh hưởng của văn hóa độc hại xâm nhập vào quân đội, trực tiếp làm thất bại âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng hội nhập quốc tế để chống phá cách mạng nước ta. Để xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh, cấp ủy đảng và người chỉ huy các cấp cần quán triệt và thực hiện tốt những nội dung của cuộc vận động xây dựng môi trường văn hóa trong quân đội, cũng như bảo đảm tiêu chuẩn về môi trường văn hóa trong đơn vị. Muốn vậy, cần chú trọng quán triệt và thực hiện tốt một số vấn đề cơ bản:

Một là, thường xuyên xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp trong đơn vị, xây dựng và nuôi dưỡng phong trào tập thể, phấn đấu rèn luyện theo tiêu chuẩn con người Việt Nam, trong đó cần chú ý các tiêu chí về ý thức làm chủ, trách nhiệm công dân, về tri thức, sức khỏe, lao động giỏi, sống có văn hóa, giàu lòng yêu nước và tinh thần quốc tế chân chính. Đặc biệt, trong thực tiễn tổ chức xây dựng phong trào, cần quán triệt sâu sắc mục tiêu xây dựng người thanh niên quân đội giai đoạn mới: có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có ý chí chiến đấu cao, trong sáng, mẫu mực về đạo đức, lối sống, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ quân sự; có sức khỏe dẻo dai... Quán triệt và thực hiện tốt nội dung này sẽ trực tiếp nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của hạ sĩ quan, binh sĩ đối với nhiệm vụ của mình, đồng thời có động lực học tập, rèn luyện và phấn đấu, quyết tâm khắc phục mọi khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Trên thực tế, sự tác động ảnh hưởng của các mặt tiêu cực từ hội nhập quốc tế đến hạ sĩ quan, binh sĩ ở đơn vị cơ sở thông qua môi trường văn hóa quân sự là rất lớn. Vì vậy, cần tích cực xây dựng bầu không khí dân chủ, giàu tinh thần đồng chí, đồng đội, thực sự yêu thương giúp đỡ nhau, giữ vững bản chất, truyền thống tốt đẹp quân đội, góp phần hoàn thiện nhân cách cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở đơn vị cơ sở quân đội.

Hai là, xây dựng đời sống tinh thần, văn hóa tốt đẹp, lành mạnh, phong phú. Với vai trò là nền tảng tinh thần của xã hội, văn hóa có ý nghĩa to lớn trong việc định hướng, nuôi dưỡng nhân cách, tâm hồn trong sáng, cao đẹp cho con người, hướng tới các giá trị chân - thiện - mỹ, tạo động lực thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển xã hội. Vì vậy, để giáo dục và rèn luyện hạ sĩ quan, binh sĩ về kỷ luật quân đội phải quan tâm đến việc xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần tốt đẹp, phong phú, lành mạnh. Đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh phải chứa đựng và hướng vào việc giữ gìn, nuôi dưỡng những giá trị tốt đẹp của đơn vị, quân đội, dân tộc, nhằm xây dựng động cơ, ý chí tự lực tự cường, quyết tâm khắc phục khó khăn, phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ, tinh thần đoàn kết cao, hết lòng giúp đỡ nhau cùng hoàn thành nhiệm vụ. Đời sống văn hóa đó còn biểu hiện ở tính nghiêm túc trong chấp hành điều lệnh, điều lệ, chế độ và kỷ luật quân đội, thực hiện tốt các cuộc vận động trong thanh niên quân đội về nếp sống chính quy, chấp hành nghiêm kỷ luật, phấn đấu giảm tỷ lệ vi phạm kỷ luật thông thường… Thực hiện tốt các biện pháp đó sẽ tạo ra môi trường và điều kiện thuận lợi để bồi dưỡng, xây dựng tư tưởng, đạo đức, lối sống và đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh cho hạ sĩ quan, binh sĩ đảm bảo cho họ có đầy đủ điều kiện và khả năng phát huy tốt vai trò trong thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ.

Ba là, tổ chức cho hạ sĩ quan và binh sĩ xây dựng cảnh quan môi trường đơn vị. Cảnh quan môi trường đơn vị là bộ phận cấu thành quan trọng của môi trường văn hóa ở đơn vị cơ sở. Mức độ xây dựng và hoàn thiện cảnh quan môi trường đơn vị đáp ứng nhu cầu đời sống sinh hoạt, huấn luyện, rèn luyện của hạ sĩ quan, binh sĩ. Khi hạ sĩ quan, binh sĩ nhập ngũ cũng là lúc bắt đầu thực hiện quá trình giáo dục, rèn luyện về kỷ luật quân đội. Họ được thừa hưởng một môi trường văn hóa với cảnh quan đơn vị của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ đi trước xây dựng. Tuy nhiên, cảnh quan môi trường đó không phải là cái bất biến, mà luôn cần được xây dựng bổ sung và đổi mới. Tham gia vào quá trình này, hạ sĩ quan, binh sĩ vừa cải tạo môi trường tự nhiên, vừa cải tạo chính bản thân, tạo ý thức, thói quen, tình cảm quý trọng cảnh quan thiên nhiên ở mọi nơi, mọi lúc.

Xây dựng cảnh quan môi trường ở đơn vị cơ sở cần chú trọng bảo đảm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, học tập, huấn luyện, rèn luyện thanh niên và có tác dụng giáo dục, nâng cao năng lực thẩm mỹ của hạ sĩ quan, chiến sĩ. Việc thường xuyên tu bổ, xây dựng doanh trại xanh - sạch - đẹp, nội vụ gọn gàng, thống nhất theo tiêu chuẩn chính quy cũng là biện pháp thiết thực rèn luyện họ thói quen sinh hoạt, học tập có nề nếp, tính cụ thể, tỉ mỉ, chấp hành nghiêm lễ tiết, tác phong quân nhân. Quá trình tổ chức cho hạ sĩ quan, binh sĩ tham gia hoạt động này cũng đào thải những thói quen không phù hợp, từng bước hình thành, củng cố nếp sống chính quy. Hệ thống thao trường bãi tập cũng là một mặt của cảnh quan môi trường đơn vị, cần được xây dựng một cách khoa học đáp ứng yêu cầu, phù hợp với tiêu chuẩn huấn luyện quân sự, đồng thời có tính thẩm mỹ cao. Cần thường xuyên tổ chức cho thanh niên tham gia hoạt động trồng, chăm sóc và bảo vệ cây xanh, góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm bảo vệ môi trường và làm sâu sắc thêm tình yêu thiên nhiên. Trong học tập chiến thuật, dã ngoại, cần giáo dục họ có ý thức, hành vi bảo vệ rừng, bảo vệ hoa màu cho nhân dân. Để thực hiện nội dung trên, trước hết các chủ thể phải huy động được trí tuệ tập thể và sự sáng tạo của quần chúng cùng tham gia xây dựng kế hoạch, chương trình hành động và tổ chức thực hiện. Trong xây dựng các chủ trương, biện pháp, kế hoạch, cần khắc phục tình trạng chỉ nhìn thấy công việc trước mắt mà không tính đến kế hoạch xây dựng cơ bản lâu dài, hoặc thiếu tính tổng thể, đồng bộ dẫn đến sự lãng phí.

Bốn là, đấu tranh chống sự xâm nhập, ảnh hưởng của tư tưởng và văn hóa phẩm độc hại, nâng cao tinh thần chủ động, tích cực tiến công, khả năng và trình độ đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch. Đây là nội dung, yêu cầu, nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong xây dựng môi trường văn hóa quân sự, vừa trực tiếp bảo đảm cho việc giáo dục, rèn luyện hạ sĩ quan, binh sĩ luôn chấp hành nghiêm kỷ luật quân đội, vừa làm thất bại chiến lược chống phá của các thế lực thù địch. Bởi lẽ, mọi biểu hiện tư tưởng phản động của văn hóa phẩm độc hại ảnh hưởng, xâm nhập vào đơn vị đều thông qua môi trường văn hóa. Vì vậy, để chống lại nguy cơ đó, môi trường văn hóa quân sự phải được coi như là rào chắn có tác dụng phòng ngừa, ngăn chặn trước những tác động, ảnh hưởng, xâm nhập, phá hoại của các hiện tượng phản văn hóa, âm mưu, thủ đoạn diễn biến hòa bình.

Để đấu tranh chống sự xâm nhập và ảnh hưởng của các hiện tượng phản văn hóa, cần tập trung tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức về tác hại và sự nguy hiểm của văn hóa độc hại, âm mưu, thủ đoạn chống phá của kẻ thù, từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm trong đấu tranh phòng ngừa, ngăn chặn và miễn dịch với nó. Tổ chức và duy trì thường xuyên các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao nhằm phát huy tính hăng say, sáng tạo của tuổi trẻ, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần, tạo sân chơi bổ ích, thiết thực trong đơn vị. Quản lý, giám sát phòng ngừa và ngăn chặn kịp thời sự xâm nhập gây ảnh hưởng xấu đến mọi hoạt động của đơn vị.

Những giải pháp trên là một chỉnh thể thống nhất, có mối quan hệ biện chứng tác động qua lại với nhau. Trong quá trình giáo dục, rèn luyện lãnh đạo, chỉ huy đơn vị căn cứ vào đặc điểm, tình hình cụ thể của từng đơn vị để tiến hành giáo dục, rèn luyện cho phù hợp, tránh tình trạng dập khuôn, máy móc, sơ cứng. Môi trường văn hóa quân sự có vai trò lớn trong việc giáo dục và rèn luyện kỷ luật quân đội đối với hạ sĩ quan, binh sĩ, cho nên các cấp lãnh đạo, chỉ huy cần chú trọng để thực hiện thắng lợi nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII về giữ vững và xây dựng những thiết chế văn hóa phục vụ cho đời sống con người.

Nguồn : Tạp chí VHNT số 388, tháng 10-2016

Tác giả : ĐỖ HỒNG QUẢNG