Nguyễn Á: “Nhiếp ảnh đối với tôi như một giấc mơ”

Là nghệ sĩ nhiếp ảnh xuất sắc của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, Nguyễn Á (Nguyễn Văn Á) đã triển lãm và ra mắt nhiều sách ảnh có giá trị. Các tác phẩm của ông đa dạng, luôn có sự đổi mới trong đề tài, mang hơi thở nóng bỏng của đời sống, chính vì thế không chỉ được những người làm nghề đánh giá cao mà còn tạo nhiều dấu ấn trong lòng khán giả.

NSNA Nguyễn Á với tác phẩm Hoàng Sa - Trường Sa, biển đảo Việt Nam

NSNA Nguyễn Á sinh năm 1968, tại Sài Gòn, trong gia đình đông con với 11 anh, chị em. Nguyễn Á đã phải trải qua tuổi thơ khốn khó, đến khi trưởng thành anh cũng phải bươn trải với nhiều nghề: bán cơm, bán kem, bán báo… để kiếm sống. Trước khi đến với nghệ thuật nhiếp ảnh, Nguyễn Á đã từng là cầu thủ bóng, đồng thời là quân số trong đội tuyển bóng ném của TP Hồ Chí Minh. Yêu thích thể thao, nhưng các bộ môn này đã mang đến cho anh những tổn thương cho cơ thể. Chính vì thế, đến năm 27 tuổi, Nguyễn Á đã phải gác lại những đam mê với các môn thể thao mà anh từng yêu mến, theo đuổi.

Cơ duyên đến với nhiếp ảnh của Nguyễn Á là khi người anh thứ 6 của anh là một thầy giáo nhưng đam mê với nhiếp ảnh, mỗi khi đi sáng tác lại rủ Nguyễn Á đi cùng làm công tác hậu cần. Niềm yêu thích những khuôn hình của nghệ thuật ánh sáng cứ thế ngấm dần vào con người Nguyễn Á. Khi tròn 20 tuổi, với quyết tâm “tầm sư học đạo”, Nguyễn Á đã tìm đến học hỏi nghệ sĩ Phùng Hiệp - người thầy đầu tiên đã truyền đạt những kiến thức, kinh nghiệm về sáng tác nhiếp ảnh cũng như dẫn dắt anh vào nghề. Sau khi nắm vững về phương pháp, nghiệp vụ cũng như kỹ thuật, Nguyễn Á đã cùng với người bạn cùng trong đội tuyển bóng ném - diễn viên điện ảnh Hoàng Phúc cùng nhau hùn vốn mở cửa hàng chụp ảnh. Cũng từ đây, cửa hàng ngày càng “ăn nên làm ra” và tên tuổi của Nguyễn Á dần được giới làm nghề biết đến khi có nhiều nghệ sĩ tên tuổi một thời đã trở thành người mẫu, khách hàng quen thuộc của anh như: Lý Thu Thảo, Kim Khánh, Thanh Mai, Việt Trinh, Diễm Hương…

Hình ảnh trong sách ảnh Tử tù, cựu tù Côn Đảo ngày trở về

Mối lương duyên với nhiếp ảnh của Nguyễn Á ngày một gắn kết khi anh được nhiếp ảnh gia Hoàng Quốc Tuấn - là người Việt Nam đầu tiên được Liên đoàn Nhiếp ảnh nghệ thuật quốc tế vinh danh tước hiệu Master FIAP - nghệ sĩ bậc thầy, tận tình chia sẻ về kỹ năng sáng tác nhiếp ảnh và hun đúc thêm tình yêu nhiếp ảnh trong con người anh. Theo NSNA Nguyễn Á, “NSNA Hoàng Quốc Tuấn là người thầy thứ hai của anh, và hai thầy trò đã có nhiều kỷ niệm cũng như trải nghiệm trên những nẻo đường sáng tác. Chia sẻ về tình yêu đối với bộ môn nghệ thuật này, nhiếp ảnh gia Nguyễn Á cho biết: “20 tuổi tập tành cầm máy ảnh, ngoài 30 tuổi mới cảm thấy chín muồi với nghề, lúc đó tôi mới gửi tác phẩm dự thi và đoạt nhiều giải thưởng. Vừa chơi thể thao, vừa cầm máy, từ đó đến nay, tôi đã có hàng chục năm trong nghề và chơi ảnh chuyên nghiệp. Càng chụp nhiều tôi càng cảm thấy thích thú, vì thế lửa đam mê với nghệ thuật nhiếp ảnh trong tôi sẽ không bao giờ tắt…”.

Từ đó cho đến nay, nhiếp ảnh gia Nguyễn Á đã gắn bó với bộ môn nghệ thuật ánh sáng hơn 35 năm, hành trang anh gom góp được là gặt hát nhiều giải thưởng danh giá trong nước và quốc tế, cùng với đó là 18 triển lãm và ra mắt sách ảnh. Đó là các tác phẩm: Họ đã sống như thế - Giải A, giải thưởng nhiếp ảnh xuất sắc quốc gia 2010); Hoàng Sa Trường Sa, biển đảo Việt Nam (Cúp Vàng VAPA xuất sắc quốc gia năm 2014 và nhiều giải thưởng nhiếp ảnh trong nước); 11 di sản Văn hóa phi vật thể được UNESCO vinh danh - giải A, giải thưởng nhiếp ảnh xuất sắc quốc gia 2017; Hầu đồng Việt Nam giải A, giải thưởng nhiếp ảnh xuất sắc quốc gia năm 2018, Hành trình cùng Lực lượng Gìn giữ hòa bình tại Nam Xu-Đăng đoạt: Giải B về Thông tin Đối ngoại năm 2022, Giải B giải thưởng Sáng tạo TPHCM năm 2023; Sài Gòn ngoan cường với giải B giải thưởng Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 - 2023; Biệt đội giữ bình yên " đất lửa" Giải C toàn quốc về Thông tin Đối ngoại 2023… Cùng với đó là hàng loạt triển lãm, trưng bày sách ảnh được xuất bản: Tâm và tài Họ là ai? (2013); Hoàng sa, Trường Sa biển đảo Việt Nam (2014); Đờn ca tài tử - Lời tự tình của dân tộc, quê hương (2015); 11 Di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam được UNESCO vinh danh (2017); Dấu ấn lịch sử bóng đá Việt Nam (2018); Lý Sơn hôm nay (2019); Tinh thần Việt và cuộc chiến chống đại dịch COVID-19 (2022); Hành trình cùng lực lượng giữ gìn hòa bình tại Nam Xu-Đăng (2022); Tử tù, cựu tù Côn Đảo ngày trở lại và Biệt đội giữ bình yên “đất lửa” (2023)…

Một bức ảnh trong sách ảnh Hoàng Sa - Trường Sa, biển đảo Việt Nam của NSNA Nguyễn Á

Đến với các tác phẩm của NSNA Nguyễn Á, người xem bị cuốn hút bởi những hình ảnh sống động mang đậm hơi thở cuộc sống, phản ánh chân thật về chân dung con người Việt Nam trong mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội, với thông điệp nhân văn sâu sắc. Đó là, hình ảnh bà con ngư dân ngày đêm bám biển, lực lượng Cảnh sát biển và Kiểm ngư nỗ lực gìn giữ vùng biển của Tổ quốc trong bộ ảnh Hoàng Sa Trường Sa, biển đảo Việt Nam; hay những hình ảnh chân thật về đời và đàn của 136 nghệ nhân, soạn giả, nhà giáo ưu tú, nghệ sĩ biểu diễn... của nghệ thuật đờn ca tài tử, đến giây phút vinh quang đáng nhớ khi nghệ thuật đờn ca tài tử được vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại trong bộ sách ảnh Đờn ca tài tử - Lời tự tình của dân tộc, quê hương; Trong Dấu ấn lịch sử bóng đá Việt Nam là cuốn nhật ký bằng hình ảnh của bóng đá Việt Nam năm 2018, với những hình ảnh và khoảnh khắc của các chàng trai áo đỏ đội tuyển U23 khi lăn xả, hòa mình vào từng trận đấu để cống hiến hết mình vì đất nước; và thật xúc động với câu chuyện bằng hình ảnh về những khoảnh khắc tái ngộ với cảm xúc và kỷ niệm của 39 cựu tù, tử tù Côn Đảo năm xưa, cùng trở lại nơi mà họ đã bị giam cầm trong Tử tù, cựu tù Côn Đảo ngày trở lại… Đặc biệt, hình ảnh đội ngũ y sĩ, bác sĩ trên tuyến đầu chống dịch tại các bệnh viện, khu cách ly, hình ảnh cán bộ, chiến sĩ, dân quân đang làm nhiệm vụ phòng, chống dịch bệnh trên tuyến biên giới, phục vụ tại các khu cách ly, nghĩa tình quân dân tại các địa phương có dịch, hay trên các chuyến bay đặc biệt đưa những công dân Việt Nam từ những vùng dịch ở nước ngoài về nước... trong sách ảnh Tinh thần Việt và cuộc chiến chống đại dịch COVID-19 đã để lại nhiều cảm xúc sâu đậm trong lòng người xem. Đồng thời, cũng đã mang đến cho người nghệ sĩ nhiều kỷ niệm sâu sắc không thể nào quên trong suốt quá trình sáng tác. Anh chia sẻ “tôi phải hằng ngày giáp mặt với quá nhiều khó khăn, liên quan đến sinh mạng của mình. Ngay từ khi bắt tay thực hiện đề tài thời sự này, tôi xác định con đường sẽ rất dài và khó khăn nên luôn tự nhủ lòng mình phải cẩn thận, kiên nhẫn, bình tĩnh và tranh thủ “đánh nhanh rút gọn” mỗi khi tiếp cận các ổ dịch để tránh rủi ro có thể xảy ra. Tôi cũng phải giấu gia đình, vì không muốn mọi người phải lo lắng…”.

Hình ảnh trong sách ảnh Tử tù, cựu tù Côn Đảo ngày trở về

Đề cập đa dạng chủ đề, sáng tác ở nhiều nơi, cùng với ra mắt nhiều sách ảnh và triển lãm, điều đó cũng là những thử thách, khó khăn mà NSNA Nguyễn Á phải đối mặt khi anh tự chi trả cho các hoạt động của mình. Tuy nhiên, anh quan niệm, “ông trời đang cho tôi sức khỏe thì phải tranh thủ làm nhiều thứ. Cuộc đời sinh ra ai cũng chỉ sống một lần trong đời, phải sống sao cho có lý tưởng, xứng đáng và luôn trách nhiệm với người khác. Mình tử tế thì sẽ có tất cả…”. Với ý nghĩa và niềm tin đó, NSNA Nguyễn Á cho rằng “Nhiếp ảnh đối với tôi như một giấc mơ. Tôi nhận được rất nhiều từ những câu chuyện đẹp trong cuộc sống để yêu người, yêu đời và đó cũng là giá trị sống cốt lõi trong con người của tôi”.

Hình ảnh trong sách ảnh Tử tù, cựu tù Côn Đảo ngày trở về

Năm 2023, anh vinh dự được nhận giải thưởng cao quý: Giải thưởng Nhà nước trong lĩnh vực Văn học Nghệ thuật năm 2022 với sách ảnh mang tên Họ đã sống như thế, đây cũng là cuốn sách ảnh đầu tiên của nghệ sĩ. Tác phẩm được NSNA Nguyễn Văn Á thực hiện trong 2 năm, là hình ảnh về 100 nhân vật khuyết tật của Việt Nam ở mọi miền Tổ quốc. Họ là những tấm gương truyền cảm hứng về nghị lực vươn lên trong cuộc sống. Nói về bộ sách ảnh dành giải này, NSNA Nguyễn Á cho biết: Hiện giờ, con đường sáng tác nghệ thuật của những người nghệ sĩ trong giới văn hóa nghệ thuật nói chung, nhiếp ảnh nói riêng ngày càng được mở rộng. Các nghệ sĩ có thể phát triển, sáng tạo theo tư duy và những đường lối riêng. Các tác phẩm đó, không đi theo lối mòn, trùng lặp mà mang hơi thở cuộc sống, có dấu ấn riêng, mang đậm chất nhân văn sẽ được người xem và cả xã hội đón nhận và ủng hộ. Chính vì thế, tôi luôn nỗ lực tìm ra những cách thức riêng để phản ánh vào các tác phẩm của mình. Với việc được vinh danh trao Giải thưởng Nhà nước, bản thân tôi rất vui, hạnh phúc vì đó là thành quả mà tôi đã nỗ lực, cống hiến cho nghệ thuật nhiếp ảnh”.

Hình ảnh trong sách ảnh Tử tù, cựu tù Côn Đảo ngày trở về

Hy vọng, trong thời gian không xa, NSNA Nguyễn Á sẽ tiếp tục trình làng các tác phẩm nhiếp ảnh tôn vinh vẻ đẹp đất nước, con người Việt Nam, qua đó lan tỏa những thông điệp ý nghĩa, nhân văn đến với đông đảo những người yêu nghệ thuật nhiếp ảnh và người xem khắp mọi miền Tổ quốc.