Trong thời gian qua, Trường Quân sự Quân khu 2 đã phát huy hiệu quả thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở (QCDCCS), góp phần xây dựng môi trường văn hóa quân sự, xây dựng thế trận lòng dân vững mạnh từ cơ sở, đập tan mọi âm mưu, luận điệu lợi dụng vấn đề “dân chủ, nhân quyền” xuyên tạc, chống phá Đảng, Nhà nước, Quân đội; giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong Quân đội, góp phần cùng quân và dân bảo vệ độc lập, chủ quyền thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, biên giới phía Bắc và Tây Bắc của Tổ quốc.

1. Thực hiện dân chủ ở cơ sở

 Bản chất của dân chủ: “Dân chủ là bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội; xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền lực thực sự thuộc về nhân dân là một nhiệm vụ trọng yếu, lâu dài của cách mạng Việt Nam” (1).

Thực hiện dân chủ ở cơ sở: là phương thức phát huy quyền làm chủ của nhân dân, để công dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động tiếp nhận được thông tin, thể hiện ý chí, nguyện vọng, chính kiến của mình thông qua việc thảo luận, tham gia ý kiến, quyết định và kiểm tra, giám sát các vấn đề ở cơ sở theo quy định của Hiến pháp và pháp luật (2).

Phạm vi thực hiện dân chủ ở cơ sở: Mọi công dân thực hiện dân chủ tại xã, phường, thị trấn, thôn, tổ dân phố nơi mình cư trú. Công dân là cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thực hiện dân chủ tại cơ quan, đơn vị nơi mình công tác. Trường hợp cơ quan, đơn vị có đơn vị trực thuộc thì việc thực hiện dân chủ tại đơn vị trực thuộc của cơ quan, đơn vị do người đứng đầu cơ quan, đơn vị quyết định.

Quan điểm chỉ đạo của Đảng: phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và của nền văn hóa, con người Việt Nam, bồi dưỡng sức dân, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, có cơ chế đột phá để thu hút, trọng dụng nhân tài, ứng dụng mạnh mẽ khoa học và công nghệ, nhất là những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững đất nước (4).

Đối với Quân đội Nhân dân Việt Nam, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, việc phát huy dân chủ cơ sở luôn được Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng quan tâm, thường xuyên lãnh đạo chỉ đạo nâng cao chất lượng hiệu quả. Ban chỉ đạo thực hiện QCDCCS Quân ủy Trung ương, Tổng cục Chính trị đã ban hành nhiều văn bản, hướng dẫn, quyết định, quy chế, quy định nhằm cụ thể hóa việc xây dựng và thực hiện QCDCCS trong toàn quân; góp phần thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của Quân đội, phát huy truyền thống anh hùng, phẩm chất cao quý “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới, trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Trường Quân sự Quân khu 2 là trung tâm giáo dục, đào tạo các đối tượng hạ sĩ quan - chỉ huy và nhân viên chuyên môn kỹ thuật, đào tạo sĩ quan dự bị bộ binh, binh chủng; đào tạo cán bộ quân sự cơ sở trình độ trung cấp; bồi dưỡng cán bộ chính trị, quân sự, quân sự địa phương cho Quân khu; bồi dưỡng kiến thức Quốc phòng và an ninh đối tượng 2; bồi dưỡng kiến thức quân sự cho cán bộ các Quân khu, Quân đoàn, Quân binh chủng phía Bắc và giáo dục Quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên của các trường đại học, cao đẳng theo phân luồng của Bộ; liên kết đào tạo học viên ngành quân sự cơ sở xã, phường trình độ đại học, cao đẳng với Trường Sĩ quan Lục quân 1; xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật; tăng gia sản xuất nâng cao đời sống bộ đội và các nhiệm vụ đột xuất khác do Quân khu giao. Thời gian qua, Đảng ủy, Ban giám hiệu, cấp ủy, chỉ huy các cấp Trường Quân sự Quân khu 2 thường xuyên quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội về việc xây dựng và thực hiện QCDCCS. Tuy nhiên, các thế lực thù địch, phản động tăng cường thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ với thủ đoạn mới, hình thức mới, lợi dụng mạng xã hội, các công cụ truyền thông và đặc biệt vấn đề “dân chủ”, “nhân quyền” được triệt để lợi dụng tuyên truyền, xuyên tạc, kích động, phá hoại, chia rẽ mối quan hệ Quân đội với Nhân dân, từng bước âm thầm xâm nhập vào đơn vị nếu như không thực hiện tốt QCDCCS và xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh. Thực tiễn xây dựng và thực hiện QCDCCS của Nhà trường đặt ra yêu cầu phát huy hiệu quả thực hiện QCDCCS góp phần xây dựng môi trường văn hóa quân sự mẫu mực trong điều kiện hoàn cảnh mới.

2. Thực trạng thực hiện QCDCCS ở Trường Quân sự Quân khu 2

Trường Quân sự Quân khu 2 đóng quân trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. Điều kiện cơ sở vật chất, hệ thống doanh trại, nhà ở, giảng đường, thao trường, bãi tập có một số mặt chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ; lượng học viên đông, nhiều đối tượng, địa điểm đóng quân phân tán, cường độ huấn luyện cao... đã ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả hoàn thành nhiệm vụ của Nhà trường nói chung và kết quả thực hiện QCDCCS nói riêng.

Từ đặc điểm trên, Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường đã tích cực, chủ động khắc phục khó khăn, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ việc thực hiện QCDCCS, tạo động lực hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị của Nhà trường. Việc xây dựng và thực hiện QCDCCS của Trường Quân sự Quân khu 2 luôn được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh, Ban chỉ đạo thực hiện QCDCCS Quân khu 2; sự quan tâm phối hợp giúp đỡ của cấp ủy, chính quyền địa phương nơi nhà trường đóng quân, làm nhiệm vụ. Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên, học viên, hạ sĩ quan, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, yên tâm công tác, gắn bó, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục - đào tạo; nội bộ đoàn kết thống nhất cao, Nhà trường có môi trường văn hóa sư phạm quân sự phong phú, mô phạm.

Đảng ủy, Ban Giám hiệu, cấp ủy, chỉ huy các cấp đã thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị, thông tư, hướng dẫn của các cấp về thực hiện QCDCCS trong Nhà trường. Năm 2022 và 4 tháng đầu năm 2023, Đảng ủy Nhà trường đã ban hành nhiều nghị quyết, kế hoạch, quy chế (sửa đổi, bổ sung); kịp thời kiện toàn cấp ủy các cấp và cấp ủy viên phụ trách QCDCCS sau điều động, bổ nhiệm cán bộ; chỉ đạo quán triệt, thực hiện Quy định số 08-QĐi/TW ngày 25-10-2018 của Ban Chấp hành Trung ương, Chỉ thị số 53-CT/ĐU ngày 16-5-2018 của Ban Thường vụ Đảng ủy Quân khu về nâng cao trách nhiệm của cán bộ chủ trì các cấp trong lực lượng vũ trang Quân khu. Đảng ủy Nhà trường đã chỉ đạo hướng dẫn và triển khai cho các cấp ủy, chi bộ định kỳ hằng tháng, 6 tháng và một năm tiến hành kiểm điểm, đánh giá việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì các cấp; chỉ đạo lấy phiếu tín nhiệm đối với cán bộ chỉ huy, quản lý các cấp cùng với bình xét, phân tích chất lượng tổ chức đảng, đảng viên, đánh giá cán bộ hằng năm công khai, dân chủ, đúng quy định; thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế, quy trình và các chế độ chính sách đối với cán bộ theo quy định; giải quyết đầy đủ mọi chế độ, chính sách cho quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, binh sĩ dân chủ, công khai theo đúng quy chế. Công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng tại Trường được thực hiện nghiêm túc, đúng quy trình, quy định, bảo đảm dân chủ, công khai; chủ động bám nắm cơ sở, giải quyết đơn thư tố cáo, khiếu nại kịp thời, đúng nguyên tắc, quy trình; phòng ngừa hạn chế vi phạm xảy ra, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức đảng trong Nhà trường.

Đảng ủy Nhà trường đã tổ chức tuyên truyền, phổ biến thông tin thời sự để định hướng tư tưởng và hướng dẫn hành động cho bộ đội; thường xuyên bảo đảm đầy đủ các chế độ, tiêu chuẩn về đời sống tinh thần theo Thông tư 138/2020/TT-BQP ngày 10-11-2020 của Bộ Quốc phòng; duy trì thực hiện tốt “Ngày chính trị - văn hóa tinh thần” và “Ngày pháp luật”; cán bộ chủ trì, lãnh đạo, chỉ huy các cấp trực tiếp tổ chức đối thoại 16 buổi cho 14.240 lượt cán bộ, giáo viên, nhân viên, học viên, hạ sĩ quan - chiến sĩ, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và giải quyết những kiến nghị, vướng mắc nảy sinh của mọi quân nhân trong đơn vị theo thẩm quyền…

Các tổ chức quần chúng bám sát nghị quyết, chỉ thị, mệnh lệnh của cấp ủy, chỉ huy và hướng dẫn của cấp trên để cụ thể hóa thành chương trình, kế hoạch hoạt động phù hợp với đặc điểm từng cơ quan, khoa, đơn vị; phối hợp tổ chức tốt các phong trào hoạt động xã hội, thông qua nhiều cách làm mới, sáng tạo, kịp thời nêu gương tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, động viên đoàn viên, hội viên yên tâm công tác, phát huy dân chủ trong xây dựng đơn vị…

Những kết quả từ thực hiện QCDCCS đã góp phần thực hiện nhiệm vụ, xây dựng Đảng bộ Nhà trường trong sạch vững mạnh, tiêu biểu, Nhà trường vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”.

 3. Giải pháp thực hiện QCDCCS góp phần xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Quân sự Quân khu 2 hiện nay

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng trong Đảng bộ Nhà trường đối với thực hiện QCDCCS

Đảng bộ Nhà trường cần tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm nghị quyết Đại hội Đảng các cấp gắn với thực hiện Nghị quyết TW4 (khóa XIII), Kết luận số 21-KL/TW ngày 25-10-2021 của Ban Chấp hành Trung ương, Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15-5-2016 của Bộ Chính trị. Quy định số 37-QĐ/TW ngày 25-10-2021 của Ban Chấp hành Trung ương, Chỉ thị số 53-CT/ĐU ngày 16-5-2018 của Ban Thường vụ Đảng ủy Quân khu, Chỉ thị số 28-CT/ĐU ngày 4-3-2019 của Ban Thường vụ Đảng ủy Quân khu.

Đồng thời, Đảng bộ cần kiên quyết chỉ đạo khắc phục khâu yếu, mặt yếu; xây dựng Đảng bộ Nhà trường trong sạch, vững mạnh, Nhà trường vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”; duy trì nghiêm nền nếp, chế độ sinh hoạt đảng gắn với thực hiện QCDCCS của cấp ủy, triển khai thực hiện chặt chẽ, thống nhất, phát huy tốt dân chủ trong hoạt động của cấp ủy, tổ chức đảng; trách nhiệm của cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp và hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ được giao.

Hai là, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, xây dựng tinh thần trách nhiệm cho cán bộ, giáo viên, nhân viên, học viên, hạ sĩ quan - chiến sĩ về thực hiện QCDCCS

Cấp ủy, chỉ huy các cấp tiếp tục giáo dục, quán triệt cho cán bộ, giáo viên, nhân viên, học viên, hạ sĩ quan - chiến sĩ nắm chắc các văn bản của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Quân khu và Nhà trường về thực hiện QCDCCS; phát huy quyền dân chủ của quân nhân trên mọi lĩnh vực; tập trung vào Chỉ thị số 30/CT-TW ngày 18-2-1998 của Bộ Chính trị (khóa VIII), Chỉ thị số 590-CT/ĐUQSTW ngày 4-10-2010 của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy TW), Chỉ thị số 10-CT/ĐU ngày 17-3-2011 của Đảng ủy Quân khu, Hướng dẫn số 242/HD-CT ngày 21-3-2011 của CCT/QK2 về xây dựng và thực hiện QCDCCS... cùng một số Thông tư quy định có liên quan góp phần phát huy tốt tinh thần dân chủ trong cơ quan, khoa, đơn vị, tạo động cơ, thái độ trách nhiệm cao cho cán bộ, giáo viên, nhân viên, học viên, hạ sĩ quan - chiến sĩ yên tâm gắn bó xây dựng đơn vị với không khí dân chủ, đoàn kết, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Ba là, chủ động rà soát, bổ sung và duy trì thực hiện nghiêm các quy chế, quy định về xây dựng và thực hiện QCDCCS

Thường xuyên nắm chắc tình hình, chủ động rà soát, bổ sung quy chế làm việc, quy chế lãnh đạo các mặt công tác trọng yếu; từng bước bổ sung, hoàn thiện các quy chế, quy định, kế hoạch công tác của chỉ huy đúng với quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước, Điều lệnh Quân đội và phù hợp với thực tế yêu cầu, nhiệm vụ của các cơ quan, khoa, đơn vị. Tích cực tham mưu và tiếp tục duy trì những nền nếp đã thực hiện hiệu quả. Phát huy vai trò của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị và cán bộ chính trị về tăng cường, mở rộng dân chủ trong mọi hoạt động lãnh đạo của cấp ủy và quản lý, điều hành của người chỉ huy. Kiên quyết đấu tranh với các quan điểm, luận điệu sai trái lợi dụng dân chủ để gây mất đoàn kết trong đơn vị. Tiếp tục nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát; chủ động phát hiện, kiểm tra tổ chức đảng và đảng viên có dấu hiệu vi phạm đặc biệt là dấu hiệu mất dân chủ, mất đoàn kết, vi phạm quy chế. Xem xét, xử lý kịp thời, nghiêm minh các vụ việc vi phạm kỷ luật và giải quyết đơn thư tố cáo theo đúng quy định. Thực hiện tốt kế hoạch kiểm tra, giám sát tổ chức đảng, đảng viên; kết hợp chặt chẽ giữa kiểm tra, giám sát gắn với xây dựng và thực hiện QCDCCS.

Bốn là, phát huy vai trò các tổ chức quần chúng và Hội đồng quân nhân trong công tác tham mưu xây dựng và thực hiện QCDCCS

Chỉ đạo các tổ chức quần chúng và Hội đồng quân nhân xây dựng các chương trình, kế hoạch hoạt động thiết thực, phù hợp nhằm cụ thể hóa nghị quyết, quy chế lãnh đạo của cấp ủy và chỉ thị, mệnh lệnh, quy định của chỉ huy các cấp; phát huy vai trò của các tổ chức quần chúng và Hội đồng quân nhân trong tham gia, đóng góp xây dựng Đảng và xây dựng cơ quan, khoa, đơn vị; duy trì tốt nền nếp đối thoại dân chủ, mở rộng các hình thức đối thoại trực tiếp; tiếp thu và giải quyết kịp thời những kiến nghị, nguyện vọng chính đáng của cán bộ, giáo viên, nhân viên, học viên, hạ sĩ quan - chiến sĩ; quản lý nắm chắc tình hình chính trị tư tưởng, chấp hành kỷ luật, pháp luật. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát, động viên khuyến khích các cơ quan, khoa, đơn vị thường xuyên quan tâm bảo đảm tốt cơ sở vật chất, điều kiện, phương tiện làm việc, sinh hoạt và bảo đảm đời sống vật chất, tinh thần cho mọi quân nhân; động viên cán bộ, giáo viên, nhân viên, học viên, hạ sĩ quan - chiến sĩ yên tâm công tác, xây dựng cơ quan, khoa, đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”. Thường xuyên tổ chức kiểm tra và rút kinh nghiệm về kết quả thực hiện QCDCCS trong đơn vị, kịp thời khắc phục những thiếu sót, tồn tại, xử lý kiên quyết đối với tập thể, cá nhân vi phạm kỷ luật và vi phạm QCDCCS; kịp thời báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của Ban Chỉ đạo thực hiện QCDCCS Đảng ủy Quân khu khi có vấn đề nảy sinh.

4. Kết luận

Thực hiện QCDCCS ở Trường Quân sự Quân khu 2 hiện nay là động lực quan trọng trực tiếp góp phần xây dựng Nhà trường có môi trường văn hóa sư phạm quân sự phong phú, mô phạm, xây dựng Đảng bộ Nhà trường trong sạch vững mạnh, xây dựng Nhà trường vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”. Thực hiện QCDCCS sẽ tạo sự đoàn kết, thống nhất, ngăn chặn sự xâm nhập của văn hóa xấu độc vào đơn vị, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong Nhà trường và Quân khu.

____________________

1. Nguyễn Phú Trọng, Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2022, tr.28.

2, 3. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật số 10/2022/QH15, tr.1, 1.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.110.

Tài liệu tham khảo:

1. Ban Chấp hành Trung ương, Kết luận số 120-KL/TW ngày 7-1-2016, Về tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, 2016.

2. Bộ Quốc phòng, Thông tư số 165/2018/TT-BQP ngày 1-12-2018, Quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng quân nhân trong Quân đội nhân dân Việt Nam, 2018.

3. Nguyễn Văn Cần, Thực hành dân chủ trong quân đội theo tư tưởng nhân văn quân sự Hồ Chí Minh, Tạp chí Lý luận chính trị, số 1, 2016.

4. Lê Việt Dũng, Phát huy dân chủ về kinh tế - đời sống trong Quân đội nhân dân Việt Nam, Tạp chí Giáo dục lý luận chính trị, số 2 (174), 2019.

5. Đảng ủy Quân khu 2, Chỉ thị số 10-CT/ĐU ngày 17-3-2011, Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở trong Lực lượng vũ trang Quân khu, 2011.

6. Đảng ủy Trường Quân sự Quân khu 2, Báo cáo kết quả xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở năm 2023, 2023.

NGUYỄN DUY MẠNH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 539, tháng 7-2023