Đào Anh Thơ (Sn. 1989) sinh ra trong một gia đình lúc nào cũng tràn ngập bầu không khí nghệ thuật: cha là nghệ sĩ trình diễn Đào Anh Khánh, mẹ là họa sĩ sơn mài Bùi Mai Hiên, nhưng cô thường bỏ qua những gì liên quan đến nghệ thuật. Chỉ có một thời gian rất ngắn hồi nhỏ, cô thích nặn tượng bằng đất nặn, và các “tác phẩm” thủa ngây ngô đã gây ngạc nhiên cho cha cô cũng như các đồng nghiệp của ông bởi sự khác lạ nhưng cũng nhanh chóng biến mất khi cô lớn lên.

Đào Anh Thơ đã học và làm việc trong ngành tài chính ở vài nơi trên thế giới, và hoàn toàn không liên quan gì đến nghệ thuật, nhưng sau một cú sốc về tinh thần thì cô lao vào vẽ. Những bức vẽ của Đào Anh Thơ, với nghệ danh là CAT (chữ A nằm ngang) thực sự đã khiến người xem và cả người cha mình phải kinh ngạc. Đào Anh Thơ chia sẻ: cô như một người “ngoại đạo” đối với công việc nghệ thuật của bố mẹ, và chưa từng nghĩ mình sẽ có ngày cầm bút, cầm cọ. Việc duy nhất liên quan đến nghệ thuật mà cô làm cùng bố là quản lý tài chính, phối hợp sắp xếp các buổi trình diễn của bố. Cuộc sống cứ thế trôi đi. Ngay cả họa sĩ Đào Anh Khánh cũng không nghĩ rằng có một ngày cô con gái chỉ toàn số với toán của mình lại thả trôi mình vào nghệ thuật và vẽ, làm nhạc, làm thơ như “nhập đồng”. Năm 2021, Đào Anh Thơ 32 tuổi gặp một biến cố trong cuộc sống riêng, đẩy cô đến cảm giác đứng giữa lằn ranh sinh - tử. Sau một đêm tỉnh dậy, khi tâm trí đã bình tĩnh trở lại, việc đầu tiên cô nghĩ đến là cầm cây bút vẽ. Không phải bất cứ một loại bút màu nào hết, mà là một cây bút bi. Hình vẽ đầu tiên của Đào Anh Thơ là những khuôn mặt với chiếc mũ công chúa. “Tôi không có sự chuẩn bị nào hết, cứ vẽ từ trí tưởng tượng của mình ra thôi. Những bức vẽ biến đổi từng ngày. Và tới bức vẽ thứ 5, CAT gửi cho họa sĩ Đào Anh Khánh giữa đêm và sáng hôm sau, người cha thức dậy và “ngã ngồi xuống đất” vì quá bất ngờ. Ông trầm tư nói với cô con gái: “Con đã trở thành một nghệ sĩ rồi!”. Trong suốt một năm đó, cô chỉ đắm mình trong những bức vẽ. Mỗi ngày có khi cô vẽ tới 18 tiếng đồng hồ, mê mải, hối hả để bắt kịp những gì trí tưởng tượng trao cho mình. Những bức phác thảo ra đời liên tục, chỉ bằng bút bi. “Khi đó tôi không có tiền, nên vẽ bằng bút bi cho rẻ” - cô kể lại. Họa sĩ Đào Anh Khánh nhìn tranh bút bi của con thì bảo: “Sao con không làm màu lên cho đẹp”. Và thế là cô nàng “tài chính” lại sang mẹ Bùi Mai Hiên để học hỏi cách làm tranh sơn mài. Họa sĩ Mai Hiên đã ngạc nhiên như thế nào, khi chính bản thân bà đã phải dành ra ngót nghét cả chục năm để thành thạo sơn mài, mà nghe cô con gái bảo học lại từ mẹ như một người thầy dạy cho cô theo đuổi giấc mơ trở thành nghệ sĩ. Những phác thảo bằng bút bi được chuyển thể sang sơn mài sau mấy tuần học hỏi từ mẹ mình đã thành công để cho ra mắt công chúng một triển lãm cá nhân mang tên Metareverse- Vũ trụ nghịch đảo diễn ra vào tháng 10 tại Hà Nội, cũng là một thông điệp về sự tái sinh của cô trong một thế giới mới - thế giới của nghệ thuật.

Âm nhạc trong tôi, bút bi, 120x168cm, 2021

Trong vòng gần 2 năm qua cô chỉ vùi đầu vào vẽ, như một nhu cầu bộc lộ, thể hiện hết tất cả những gì cô “nhìn thấy” trong tâm trí mình. Kiểu vẽ của Đào Anh Thơ là một kiểu hoàn toàn mới, vừa ảo vừa thực, mà cô gọi là Metareverse (vũ trụ nghịch ảo), tức là đối lập với thế giới ảo, đưa con người trở lại với cuộc sống thực tại. Xem tranh của cô ta sẽ thấy hầu hết mang sắc rực rỡ ấm nóng của màu đỏ, một số lại tràn đầy màu xanh mướt mát. Đào Anh Thơ vẽ về mọi thứ chung quanh mình, trong “mắt nhìn” của mình, như con mèo, những con mắt, hoa ban, chân dung những người phụ nữ từng giúp cô… Tranh của cô là cả một vũ trụ biến ảo kỳ bí với cuộc dạo chơi của màu sắc, mang đậm âm hưởng dân gian hòa trộn tự nhiên cùng sự hiện đại cả trong đời sống và âm nhạc. Hình ảnh được nhìn thấy nhiều nhất trong lần trưng bày này là những “con mắt”. Những con mắt lặp lại nhiều lần trong các tác phẩm của cô. Chia sẻ về lý do tại sao lại như vậy, cô cho biết: “thứ mà cô nhìn thấy rõ ràng nhất, to nhất ở mỗi người khi gặp gỡ, trò chuyện chính là đôi mắt. Và mắt cũng là điều ám ảnh, khiến cô phải mô tả lại nó bằng nhiều cách trong các bức vẽ của mình với cái nhìn trực diện, xuyên thấu và thấu hiểu”. Tuổi 32 như một cột mốc kì diệu, đánh dấu sự chuyển mình, cô như được sinh ra một lần nữa và hấp thụ năng lượng siêu nhiên của vũ trụ để tiến gần hơn với nghệ thuật, có ảnh hưởng một chút từ bố Đào Anh Khánh khi trình diễn các tác phẩm Đáo xuân về vũ trụ thăng hoa chăng? Từ giây phút đó đến nay (2 năm), Đào Anh Thơ vẫn không ngừng sáng tạo, luôn đặt mình trong trạng thái tập trung cao độ. Đến thời điểm hiện tại, cô đã sáng tác được 8 chương, mỗi chương bao gồm 22 bức tranh sơn mài khổ lớn. Không chỉ giới hạn mình trong hội họa, cô còn giải phóng năng lượng ở cả thơ ca, âm nhạc. Đào Anh Thơ đang hoàn thiện album nhạc gồm 6 bài hát do cô sáng tác lời và thể hiện, nhạc phổ bởi hai nhạc sĩ khác là nhạc sĩ Trí Minh và nhạc sĩ Rabih Bardawheel. Hiện, cô đang chuẩn bị đưa các tác phẩm của mình ra với công chúng thông qua chương đầu tiên mang tên MetaReverse. Theo Đào Anh Thơ, MetaReverse là một loại hình sáng tạo không biên giới. Ở đó, người nghệ sĩ cho phép mình trở thành con thuyền của đấng sáng tạo toàn năng, đón nhận năng lượng sáng tạo tuyệt đối, bản thể hòa vào cùng vũ trụ, cùng với trái tim luôn hướng về những giá trị chân - thiện - mỹ của nhân loại. 

Kẻ đánh vợ, sơn mài, 120x168cm, 2022

Triển lãm MetaReverse (Tái sinh) bao gồm các tác phẩm lưu giữ những câu chuyện và khoảnh khắc có tính dấu ấn trong cuộc đời Đào Anh Thơ từ năm 2021 đến 2022, bao gồm 17 tranh sơn mài, 17 bức phác thảo bằng bút bi trên giấy, 6 bài thơ và 6 bài hát do cô sáng tác. Họa sĩ, nhà nghiên cứu mỹ thuật Trang Thanh Hiền nhận xét như sau: “Hội hoạ hay âm nhạc, thơ ca trong CAT như là sự kết tinh của một duyên phận chảy tràn trong huyết quản. Sẽ đến lúc sự vận hành của chúng như thể những dòng nham thạch phun trào tạo nên một nguồn năng lượng mạnh mẽ, khiến cô lao vào nghệ thuật như một “con thiêu thân” hiến mình cho ánh sáng. Và trong vũ trụ biến ảo Metareverse đó, một thực tại khác được CAT vẽ ra, đầy nhựa sống và đầy mẫn cảm”. MetaReverse như một thông điệp, một tuyên ngôn về “sự tái sinh” của tác giả trong một thế giới mới - thế giới của nghệ thuật dự kiến sẽ ra mắt khán giả vào ngày 22/10/2023 tại Lunet Art Galerie, Hoàng Diệu, Hà Nội.

Cát bụi rong chơi, sơn mài, 120x168cm, 2023

Công chúng hãy đón xem những tác phẩm của Đào Anh Thơ (CAT) đa phần là những bức sơn mài khổ lớn, những bức phác thảo bút bi đầy nội lực và "bữa tiệc" âm nhạc được nữ nghệ sĩ chăm sóc tỉ mỉ từ những chi tiết nhỏ xíu cho đến tổng thể. Với Đào Anh Thơ, dường như chẳng có biên giới nào cho thể loại hay phong cách, chỉ có vũ trụ vô biên của trí tưởng tượng mà cô đang mải miết khám phá từng ngày. Không chỉ đơn giản là thế, với cô, vẽ chưa thể xong bức tranh mà còn thêm vào đó cả một “hệ sinh thái nghệ thuật” với thơ, nhạc, và sau này là những đoạn phim cô tự thực hiện, có thể gọi là videoart - hơi có tí liên quan như nghệ thuật trình diễn của người cha, CAT đã phát triển rộng hơn thế giới của bức tranh, bằng những sáng tác trong những lĩnh vực nghệ thuật khác của chính mình.

NGUYỄN MAI LOAN

Nguồn: Tạp chí VHNT số 550, tháng 10-2023