Danh tiếng của đạo diễn Trần Anh Hùng cùng tiếng vang của tác phẩm điện ảnh The Pot-au-Feu từng đem về giải Đạo diễn xuất sắc nhất cho anh tại LHP Cannes 2023 đã khiến giới mộ điệu nức lòng khi bộ phim được khởi chiếu tại Việt Nam từ ngày 22/3/2024 với tựa đề Muôn vị nhân gian. Bộ phim kể câu chuyện nhẹ nhàng, giàu chất thơ về một tình yêu lãng mạn hoà quyện cùng ẩm thực lộng lẫy của nước Pháp.

Vợ chồng đạo diễn Trần Anh Hùng - nghệ sĩ Trần Nữ Yên Khê và con trai Cao Phi trên trường quay phim Muôn vị nhân gian

Tình yêu trong phim và tình yêu... ngoài đời 

Muôn vị nhân gian đưa khán giả đến miền quê nước Pháp yên bình vào năm 1885, nơi có một nhà hàng nhỏ mà Dodin Bouffant làm chủ, sát cánh cùng anh là nữ đầu bếp Eugénie. Có bản năng tuyệt vời về hương vị và thành phần, Eugénie được nhiều người ngưỡng mộ nhưng không muốn đón nhận hào quang mà chỉ tận tụy trong bếp. Nhân vật Dodin được đạo diễn Trần Anh Hùng lấy cảm hứng từ nhân vật sành ăn giả tưởng Dodin-Bouffant trong cuốn tiểu thuyết đình đám La Vie et la Passion de Dodin-Bouffant, Gourmet (tạm dịch: Cuộc đời và đam mê của người sành ăn Dodin-Bouffant) của nhà văn người Thuỵ Sĩ Marvel Rouff. 

 Khởi nguồn từ tình yêu ẩm thực, Dodin và Eugénie đã cùng nhau tạo ra nhiều món ăn tinh tế và lộng lẫy trong suốt 20 năm, thu hút các thực khách từ khắp nơi trên thế giới đến thưởng thức. Tình yêu đôi lứa dần nảy nở giữa họ. Dodin không hề che giấu tình cảm và sự ngưỡng mộ với Eugénie, người đã gắn bó với anh nhiều năm đến mức không thể tách rời. Anh mạnh dạn tỏ tình và xin phép cưới cô như sự hợp thức hóa cho quan hệ khăng khít của họ. Nhưng Eugénie lại là một người phụ nữ yêu tự do và chưa sẵn sàng kết hôn. Ðể chinh phục được trái tim của nàng, Dodin đã quyết định vào bếp, nấu ăn cho người mình yêu - điều trước đây anh chưa từng làm. Câu chuyện dần rẽ sang một hướng khác khi họ nhận ra mình dần già đi và sức khỏe của Eugenie càng ngày càng suy giảm… 

 Với kinh nghiệm diễn xuất dày dặn từ diễn viên gạo cội Benoît Magimel và chủ nhân tượng vàng Oscar Juliette Binoche, kết hợp cùng cố vấn ẩm thực - đầu bếp 14 sao Michelin Pierre Gagnaire, đạo diễn Trần Anh Hùng đã tạo nên bản tình ca lãng mạn. Bộ phim được báo chí nước ngoài ca ngợi là những thước phim sống động về ẩm thực, kết hợp cùng câu chuyện tình yêu nhẹ nhàng mà xúc động, gửi gắm thông điệp ý nghĩa. 

Ðiều thú vị là nếu trên phim, tình yêu với ẩm thực đã gắn kết hai con người có chung đam mê thì ngoài đời, cặp vợ chồng Trần Anh Hùng - Trần Nữ Yên Khê cũng gắn bó với nhau từ tình yêu điện ảnh. Họ quen nhau từ thời học điện ảnh ở Pháp. Chị Yên Khê thường đóng chính trong các phim ngắn và một số phim dài thời kỳ đầu của anh gồm Mùi đu đủ xanh, Xích lô, Mùa hè chiều thẳng đứng. Ở phim Vĩnh cửu, chị thể hiện giọng thoại của người kể chuyện. Ngoài ra, chị còn phụ trách thiết kế mỹ thuật và thiết kế phục trang cho nhiều phim của chồng. Trong đó, Rừng Na Uy lần đầu mang về cho chị đề cử Thiết kế phục trang xuất sắc tại Giải thưởng Ðiện ảnh Châu Á lần thứ 5 ở Hong Kong. Trần Anh Hùng từng có lần chia sẻ, vợ anh có gu thẩm mỹ tinh tế, nắm bắt nhanh với những thứ phù hợp cho tác phẩm. Trong quá trình làm việc, anh thường để bộ phận thiết kế nghệ thuật và phục trang do chị phụ trách tự do sáng tạo, không can thiệp nhiều. Ðạo diễn nổi tiếng cũng tiết lộ, Yên Khê vợ anh giỏi nấu nướng, biết làm nhiều kiểu món ăn từ Âu sang Á, chăm chồng con rất khéo. Có lẽ bàn tay đảm đang của người bạn đời cùng những ký ức về căn bếp của mẹ nhiều chục năm trước đã trở thành cảm hứng khơi nguồn cho ý tưởng trong tác phẩm điện ảnh mới nhất của anh: Muôn vị nhân gian.

Trong bộ phim mới này, ngoài cộng sự đặc biệt là Trần Nữ Yên Khê - nàng thơ, bạn đồng hành thân thiết đảm nhận vị trí chỉ đạo nghệ thuật, phục trang, lần đầu tiên con trai Cao Phi của anh đảm nhận vị trí trợ lý của tổ đạo diễn. Gia đình của đạo diễn Trần Anh Hùng và Trần Nữ Yên Khê được mệnh danh là “gia đình điện ảnh” bởi từ cha mẹ đến con cái đều hoạt động tích cực trong lĩnh vực nghệ thuật, sáng tạo. Năm ngoái, khi vợ chồng đạo diễn về nước giảng dạy điện ảnh, con trai Trần Cao Phi và con gái Trần Lãng Khê của họ cũng tham gia khóa học đạo diễn. Khi phim Muôn vị nhân gian trình chiếu và tranh giải ở LHP Cannes 2023, cả gia đình cùng có mặt trên thảm đỏ. Khi phim ra mắt ở Việt Nam ngày 22/3, vợ chồng Trần Anh Hùng - Trần Nữ Yên Khê cùng hai con về nước quảng bá. 

Ẩm thực lộng lẫy của nước Pháp 

Muôn vị nhân gian có tựa tiếng Anh The Pot-au-Feu, lấy theo tên món hầm truyền thống của nước Pháp. Món hầm tổng hợp các nguyên liệu thịt như bò, bê, chim câu, thỏ và nhiều loại rau, đòi hỏi sự kỳ công trong khâu chế biến. Ðây cũng là món ăn mà cố vấn ẩm thực Pierre Gagnaire mời Trần Anh Hùng thưởng thức khi đạo diễn lần đầu đến nhà ông để thảo luận về dự án. Ông kể lại: “Tôi đãi Hùng món pot-au-feu theo công thức riêng của tôi. Hùng dành lời khen và sau đó, anh ấy mời tôi tham gia dự án có tên giống món ăn đó. Tôi đã nghe nói về phong cách làm phim duy mỹ của Trần Anh Hùng và rất hân hạnh làm cố vấn cho phim vì thích phong thái nhẹ nhàng, lịch lãm của anh. Bộ phim thực sự là một bản hòa tấu tuyệt vời dựa trên triết lý của nhân vật Doldin mà tôi rất đồng cảm”. 

Pierre Gagnaire, 74 tuổi, là bếp trưởng nổi tiếng người Pháp. Ông được giới chuyên môn đánh giá là người “không đi theo những khuôn mẫu thông thường và luôn đi đầu trong phong trào ẩm thực kết hợp”. Năm 2015, tạp chí Le Chef bình chọn Gagnaire là top 10 đầu bếp giỏi nhất thế giới. Gagnaire mở nhà hàng riêng ở trung tâm thành phố Saint-Étienne vào năm 1981, nhận được hai sao Michelin. Từ đó, ông làm việc tại nhiều nhà hàng ở Anh, Nhật Bản, Hồng Kông (Trung Quốc), Hàn Quốc, Mỹ, đạt tổng cộng 14 sao Michelin. 

Sau khi nghiên cứu cùng một nhà sử học về lịch sử ẩm thực Pháp, Trần Anh Hùng nhờ Pierre Gagnaire tạo ra thực đơn phù hợp với kịch bản. Trước khi bấm máy dự án, đạo diễn và người cố vấn đã thảo luận cách thực hiện những món ăn, làm sao giống với cách trình bày ở thế kỷ 19. Pierre Gagnaire trực tiếp đứng bếp trong năm ngày để đạo diễn quan sát, hình dung động tác nấu nướng. Ngoài việc tư vấn ẩm thực, đầu bếp Pierre Gagnaire còn đóng một vai nhỏ trong phim. 

Ðể tái hiện những tuyệt tác ẩm thực Pháp chỉn chu nhất, toàn bộ cảnh nấu nướng, ăn uống đều sử dụng đồ ăn chế biến thật và làm tại chỗ, thay vì dùng đồ nấu sẵn hoặc đồ làm giả, mang tính trưng bày. Gagnaire cho biết riêng cảnh quay nấu món pot-au-feu, êkíp sử dụng 40 kg thịt, đòi hỏi đầu bếp chuyên nghiệp phải có mặt trên trường quay để chế biến, sau đó tổ quay phim phải ghi hình sao cho chuẩn xác và đẹp mắt.

Các cảnh quay nấu nướng trong tác phẩm đều được thu tiếng trực tiếp, do Trần Anh Hùng muốn âm thanh lẫn hình ảnh phải có sự sống động. Anh không sử dụng mô hình thức ăn giả giống một số phim về ẩm thực. Mọi việc diễn ra sống động và chân thực đến nỗi khi đạo diễn hô “cắt”, các diễn viên vẫn tiếp tục ăn ngon miệng. Tổ đạo cụ phải nhờ diễn viên dừng ăn uống để họ sắp xếp lại bàn ăn.

 Ðạo diễn Trần Anh Hùng chia sẻ, anh rất khâm phục cách làm việc của Pierre Gagnaire: “ Ðầu bếp chọn từng món ăn phù hợp với kịch bản. Tôi xúc động khi thấy anh ấy miệt mài trong bếp, cứ thử nấu, rồi mắc lỗi, rồi lại bắt đầu làm lại, đến khi nào tìm được đúng điều anh ấy muốn”.  

Muôn vị nhân gian được báo chí quốc tế dành nhiều lời khen cho hình ảnh trữ tình, lối kể chuyện tinh tế và những cảnh quay trau chuốt nhằm tôn vinh nghệ thuật ẩm thực, kích thích vị giác. Bộ phim được đánh giá là một bước ngoặt lớn trong sự nghiệp của Trần Anh Hùng.

DIÊN VỸ

Nguồn: Tạp chí VHNT số 565, tháng 3-2024