Nhắc đến cô gái này, nhiều người thường gọi “tắt” bằng cái tên Đỗ Hải Yến, nhưng tên khai sinh của Yến có thêm chữ “Thị”, và cô cũng luôn muốn tên mình được gọi đầy đủ như thế. Cho đến nay dù mới chỉ xuất hiện trong 7 tác phẩm điện ảnh nhưng Đỗ Thị Hải Yến vẫn có một cái tên trong làng điện ảnh Việt. Vóc dáng mình hạc xương mai, gương mặt thanh tú với đôi mắt giàu biểu cảm cùng sự nhạy cảm bản năng đã giúp Đỗ Thị Hải Yến trở thành một nữ diễn viên điện ảnh tên tuổi với nhiều bộ phim nghệ thuật.

Hải Yến trong phim Chuyện của Pao

Thành công đến sớm 

Năm 2022 đánh dấu quãng thời gian 7 năm xa rời màn ảnh của Đỗ Thị Hải Yến, nhưng cô lại có một tài sản vô giá là ba đứa con và một gia đình êm ấm hạnh phúc. Mới đây, cô vừa cùng chồng công bố chuỗi chương trình Legendary Series bằng buổi gặp mặt thân mật với cựu phóng viên ảnh Nick Út nhân dịp kỷ niệm 50 năm bức ảnh Em bé Napalm. Đây cũng là sự kiện mở màn cho chuỗi chương trình Legendary Series, nhằm tôn vinh và giới thiệu các nghệ sỹ nổi tiếng cùng với những tác phẩm nghệ thuật kinh điển, mang dấu mốc lịch sử, và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ trong đời sống văn hoá tinh thần của công chúng tại Việt Nam cũng như trên toàn thế giới.

Từ nhỏ cô gái Kinh Bắc Hải Yến đã phải xa nhà để về Hà Nội học trường múa. Chưa kịp tốt nghiệp, cô bé đã lọt mắt xanh các đạo diễn điện ảnh và từ đó trở thành một nhan sắc thanh tú của màn bạc. Cho đến nay dù mới chỉ xuất hiện trong 7 tác phẩm điện ảnh nhưng Đỗ Thị Hải Yến vẫn có một cái tên trong làng điện ảnh Việt. Nhắc đến cô, người ta nhớ ngay đến Người Mỹ trầm lặng - bộ phim của đạo diễn nổi tiếng Phillip Noyce, trong đó cô gái Việt bé nhỏ này thủ vai Phượng bên hai tài tử Hollywood Michael Caine và Brendan Fraser. Hải Yến đã phải vượt qua trên 2000 ứng cử viên khác để vào vai Phượng, ghi dấu ấn lần đầu tiên một nữ diễn viên Việt Nam có một vai diễn chính nói tiếng Anh trong một bộ phim của Hollywood.

Khi Người Mỹ trầm lặng công chiếu, Hải Yến được mời tham dự rất nhiều buổi lễ công chiếu cũng như nhiều liên hoan phim khắp thế giới. Người Mỹ trầm lặng đoạt 10 giải thưởng tại giải BAFTA, giải Quả cầu Vàng, giải Hiệp hội các nhà phê bình phim London... Bộ phim còn được Viện Điện ảnh Mỹ lựa chọn là một trong 10 phim hay nhất năm 2003 và được đề cử giải Oscar. Còn Đỗ Thị Hải Yến thì nhận được đề cử Nữ diễn viên phụ xuất sắc - giải Golden Satellite của viện Báo chí quốc tế (IPA) năm 2002 cho vai diễn trong Người Mỹ trầm lặng.

Nếu Người Mỹ trầm lặng giúp cái tên Đỗ Thị Hải Yến được biết đến bên ngoài thế giới thì Chuyện của Pao lại giúp cô khẳng định được khả năng diễn xuất nội tâm với hai giải thưởng ở hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất tại LHP VN lần thứ XV và giải Cánh diều vàng 2006, Giải Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất tại Đại hội Điện ảnh Việt Nam quốc tế năm 2010. Phim còn được giải Đặc biệt của giám khảo tại Liên hoan phim châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 51 và nhiều giải thưởng quốc tế khác. Chuyện của Pao cũng là phim đầu tiên mà Hải Yến trong vai trò nhà sản xuất, tham gia vào phần marketing và phân phối phim.

 Sau khi làm giám khảo quốc tế cho cuộc thi “EurAsia” tại Liên hoan phim Tallinn Black Nights, cuộc thi phim tại Liên hoan phim quốc tế Vladivostok, giám khảo tại giải Cánh diều vàng 2007 thì năm 2008, Hải Yến tham gia diễn xuất trong phim Chơi vơi của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên. Phim là một thử nghiệm nghệ thuật khá thú vị, từng được đề cử tại Liên hoan phim Venezia 2009 và tham gia nhiều liên hoan phim quốc tế. Năm 2009, Hải Yến thủ vai Sương trong bộ phim Cánh đồng bất tận - dựa theo truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư. Bộ phim được công chiếu tại Liên hoan phim Quốc tế Busan - Hàn Quốc và tạo được tiếng vang trong nước.

 7 năm qua, kể từ sau dự án điện ảnh độc lập Cha và con và… của đạo diễn Phan Đăng Di, Hải Yến tạm lui về hậu trường để giành thời gian chăm sóc ba đứa con và gia đình nhỏ của mình. 

“Hạnh phúc hay không là do mình!"

Hồi năm 2004, gặp Yến khi đang chuẩn bị làm phim Chuyện của Pao, cảm nhận cô như một “người đàn bà trẻ con” với vẻ nhí nhảnh vô ưu, giọng nói “lanh canh lảnh lót” và nụ cười giòn vô tư lự. Vẻ như với cô mọi sự trên đời đều giản đơn và dễ dàng. Sắc đẹp được trời ban, thành công đầu đời đến quá sớm cùng với tiền bạc và tình yêu, sự nghiệp như được trải hoa hồng. Với cô khi ấy, cuộc sống chỉ cần có hai người và một chiếc xe là đủ để hạnh phúc. 

Thế rồi sau những sóng gió của cuộc đời, vẫn cô Yến với vóc hạc xương mai ngày ấy nhưng đã “đằm” hơn rất nhiều. Từng đón nhật cả thành công và thất bại, hạnh phúc và bất hạnh, Yến đã biết trải lòng mình để đón nhận và trao tặng, và biết chấp nhận cả những điều không hoàn hảo. Những tâm sự từ đáy lòng mình dường như được Yến rút ra từ những trải nghiệm trong đời: “Tôi nghĩ không ai tự nhiên sinh ra mà được hay tự hạnh phúc cả. Hạnh phúc hay không là do mình. Muốn hạnh phúc thì chắc chắn phải học rất nhiều, thu nạp kiến thức, học cách ứng xử, quan hệ với mọi người, với cuộc sống xung quanh, đặc biệt là người sống bên cạnh mình”.

Hải Yến cùng gia đình nhỏ hạnh phúc

Nếu nhắc tới hạnh phúc riêng, Yến thận trọng và dè dặt bao nhiêu thì nói về công việc, cô lại như trở thành một con người khác, sôi nổi, nhiệt tình và đầy đam mê. Chỉ nhận những vai mình thích và chuyên tâm cho dòng phim nghệ thuật, cho tới giờ, Yến vẫn tin vào sự lựa chọn của mình. Chỉ có một điều cô tiếc nuối, đó là những diễn viên như cô có quá ít quyền lựa chọn bởi phim nghệ thuật chưa nhiều. Nhưng cô cho rằng, thà ít còn hơn nhận tất cả những vai mà mình được mời. 

Diễn xuất của Yến gây những nhận định trái chiều, ngay cả trong giới chuyên môn. Đạo diễn Phillip Noyce thì coi cô như một “bảo bối” của điện ảnh Việt Nam và từng có lời khuyên rằng “nếu đạo diễn nào muốn có được sự đảm bảo khi làm một bộ phim thì hãy mời cô gái này”. Diễn xuất của cô cũng được các đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn, Bùi Thạc Chuyên tán thưởng. Tuy nhiên, cũng có nhiều người cho rằng Yến diễn cứng, thậm chí “không biết diễn”. Yến đón nhận phản hồi này một cách cởi mở, không chút tự ti. Cô luôn tin vào những lựa chọn của mình, và tin rằng mình đã làm đúng những gì mình nghĩ về nhân vật và làm một cách tốt nhất có thể.

Vai diễn trong bộ phim Cha, con và… của đạo diễn Phan Đăng Di thực sự thu hút Yến. Đó là một cô gái có mối quan hệ nhạy cảm và vô cùng phức tạp với hai người đàn ông - một mối quan hệ tay ba đầy mơ hồ và khó hiểu ngay cả với người trong cuộc mà Yến vẫn nói đùa rằng “như là Chơi vơi phần 2”. Để chuẩn bị cho vai diễn, Yến đi tập múa cột và năng đi sàn nhảy để quan sát cho thật kỹ. Yến nói rằng đây là một vai đầy thách thức với cô, bởi một nhân vật độc đáo và bởi đạo diễn không đưa kịch bản, mà chỉ trao đổi với cô về nhân vật và để cô cùng sáng tạo. 

Luôn cho rằng mình không phải là diễn viên nổi tiếng và khẳng định “nếu như tôi thật sự nổi tiếng thì biết đâu tôi sẽ không được hạnh phúc như bây giờ”. Nhưng Yến thực sự đang rất hạnh phúc. Hạnh phúc bởi cô đang được sống một cuộc sống đúng như mình mơ ước, sống chậm và an nhàn. Dù bất cứ trong hoàn cảnh nào, cả khi không mấy dư dả về tài chính, Yến vẫn chọn cho mình một lối sống an nhàn. Cô không bắt mình mê mải chạy sô kiếm sống mà chọn con đường làm phim nghệ thuật. Mỗi vai diễn là một lần vắt kiệt sức lực mình, không câu nệ cát xê cao thấp, chỉ cần được làm nghệ thuật. Và mỗi khi muốn sống an nhàn, nếu trước kia Yến thường về Hà Nội, nơi có căn nhà yên tĩnh của mẹ để “nương náu” thì giờ đây cô đã có chốn yên bình trong một căn biệt thự xinh xắn. Cô hạnh phúc còn bởi “luôn làm những thứ mình thích và gặp những người mình trân trọng. Đối với tôi, mình phải biết đủ để bản thân cảm thấy hạnh phúc… Khi làm mẹ, tôi muốn chứng kiến con lớn lên. Các bé lớn rất nhanh và nếu mất đi khoảng thời gian đó thì mình sẽ không bao giờ có lại. Cho nên một ngày của tôi diễn ra chỉ vây quanh ba đứa nhỏ mà tôi vẫn cảm thấy rất vui”.

THU PHƯƠNG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 505, tháng 7-2022