Đội ngũ giảng viên là nguồn nhân lực cơ bản của các trường cao đẳng, đại học. Phát triển nguồn nhân lực, mà trước hết là phát triển đội ngũ giảng viên là kết quả tổng hợp của Nhà nước, nhà trường và mỗi cá nhân, đây là ba yếu tố chính có tác động nhằm cải biến về số lượng, hợp lý về cơ cấu và nâng cao về chất lượng của đội ngũ giảng viên. Việc đánh giá, phân tích các mức độ, phương diện ảnh hưởng của các yếu tố nói trên có một ý nghĩa quan trọng trong phát triển đội ngũ giảng viên các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật giai đoạn hiện nay.

Đặt vấn đề

Trong điều kiện toàn cầu hóa và sự bùng nổ tri thức hiện nay trên thế giới, hệ thống giáo dục của nước ta đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức. Để tồn tại và bắt kịp với đà phát triển đó, đổi mới giáo dục và đào tạo, đặc biệt là giáo dục đại học, là yêu cầu bắt buộc phải làm. Trong chiến lược đổi mới giáo dục đào tạo nói chung, có rất nhiều điều cần làm và phải được tiến hành đồng bộ, song, phát triển đội ngũ giảng viên có chất lượng cao là một chiến lược được quan tâm hàng đầu. Tuy nhiên, công tác chuẩn hóa trình độ của cán bộ, giảng viên đại học và cao đẳng là một điểm yếu lớn trong nền giáo dục đại học Việt Nam nói chung và tại các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật nói riêng. Điều này cũng không khó hiểu, trong điều kiện nguồn lực và kinh nghiệm có hạn, chúng ta không thể đồng thời giải quyết tốt cả chiều rộng lẫn chiều sâu, cả số lượng lẫn chất lượng. Việc xác định các yếu tố ảnh hưởng chính đến phát triển đội ngũ giảng viên và đánh giá được các mặt tác động của các yếu tố đó đến quá trình quản lý phát triển đội ngũ giảng viên sẽ giúp cho các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật có căn cứ để lựa chọn hướng đi và xây dựng được các giải pháp đúng đắn, hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng quản lý phát triển đội ngũ giảng viên.

1. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giảng viên trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật giai đoạn hiện nay

Bối cảnh phát triển kinh tế, xã hội của thời đại

Trước tiên, đó là xu thế tất yếu về toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, nền kinh tế tri thức và kinh tế thị trường; sự đột phá của khoa học, công nghệ và phong trào khởi nghiệp tại mọi quốc gia là các đặc trưng về bối cảnh chung phát triển kinh tế, xã hội của thời đại. Thứ hai, Việt Nam đang là các thành viên của ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á), WTO (Tổ chức Thương mại Thế giới), ASEM (Diễn đàn hợp tác Á - Âu) và đặc biệt đến nay Việt Nam đã ký kết và phê chuẩn Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Thứ ba, đặc trưng của cuộc Cách mang công nghiệp 4.0 dựa trên nền tảng của sự phát triển công nghệ thông tin và truyền thông.

Với các đặc trưng chủ yếu của thời đại về phát triển kinh tế, xã hội nêu trên, Việt Nam đang có những cơ hội để phát triển kinh tế, xã hội nói chung, phát triển nguồn nhân lực nói riêng; nhưng cũng có nhiều thách thức đối với nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Nhưng chất lượng nguồn nhân lực phụ thuộc phần nhiều vào quá trình giáo dục và đào tạo con người, trong đó chất lượng giáo dục phổ thông mang ý nghĩa nền tảng. Mặt khác, các đặc trưng trên có tác động không nhỏ đến yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nói chung, trong đó phát triển đội ngũ nhà giáo được coi là một trong những giải pháp then chốt trong đổi mới giáo dục và đào tạo. Chính vì vậy, bối cảnh phát triển kinh tế, xã hội của thời đại ngày nay là một trong những yếu tố có ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giảng viên các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật.

 Đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về đổi mới giáo dục và đào tạo

Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4-11-2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo có quan điểm chỉ đạo: “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” và đề ra một trong những mục tiêu đổi mới giáo dục phổ thông là: “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”; trong đó một nội dung quan trọng của giải pháp này là “Đổi mới chương trình nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ; dạy người, dạy chữ và dạy nghề”.

Các nghị quyết, quyết định của Quốc hội và Chính phủ như Nghị quyết số 88/2014/QH1, ngày 28-11-2014 của Quốc hội về Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông; Nghị quyết số 44/NQ-CP ngày 9-6-2014 của Chính phủ về Ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4-11-2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; Quyết định số 404/QĐ-TTg ngày 27-3-2015 của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông đều khẳng định tầm quan trọng của đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông là để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện về đức, trí, thể, mỹ; Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể của Bộ Giáo dục và Đào tạo được triển khai vào năm 2019; cho thấy, trong giáo dục phổ thông cần một đội ngũ giáo viên nghệ thuật (tăng về số lượng và đảm bảo chất lượng). Từ đó dẫn đến sự tất yếu phải nâng cao chất lượng đào tạo trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật; trong đó, một trong những hoạt động quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo của các cơ sở đào tạo này là phát triển đội ngũ giảng viên giảng dạy mã ngành Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mỹ thuật của các cơ sở đào tạo đó.

Năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý các cấp trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật

Quản lý luôn luôn giữ vai trò tiền đề và mang tính quyết định đến chất lượng mọi hoạt động xã hội. Nói cụ thể, sự quản lý chuyên nghiệp của các chủ thể quản lý quyết định chất lượng các hoạt động trong một tổ chức. Thế nhưng, sự chuyên nghiệp trong quản lý của chủ thể quản lý lại phụ thuộc vào năng lực của chính các chủ thể quản lý đó. Phát triển đội ngũ giảng viên trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật chính là hoạt động quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý các cấp trong cơ sở đào tạo đó. Điều đó có nghĩa là chất lượng của các hoạt động phát triển đội ngũ giảng viên giảng dạy mã ngành Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mỹ thuật tại các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật phụ thuộc vào năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý các cấp của cơ sở đào tạo đó. Chính vì vậy, năng lực quản lý của cán bộ quản lý các cấp trong cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật là một trong những yếu tố có ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động phát triển đội ngũ giảng viên trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật.

Chuẩn nghề nghiệp giảng viên giảng dạy các mã ngành Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mỹ thuật tại các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật

Chuẩn nghề nghiệp giảng viên giảng dạy mã ngành Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mỹ thuật có ý nghĩa: làm cơ sở để xây dựng mục tiêu đào tạo, chương trình đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng giảng viên; giúp mỗi giảng viên tự đánh giá phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, năng lực nghề nghiệp; từ đó xây dựng kế hoạch học tập, rèn luyện phấn đấu nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; làm cơ sở để đánh giá giảng viên và đánh giá đội ngũ giảng viên hằng năm phục vụ công tác quy hoạch, sử dụng, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ này; làm cơ sở để xây dựng chế độ, chính sách đối với giảng viên…

Với các ý nghĩa (giá trị và tác dụng) chủ yếu như trên, chuẩn nghề nghiệp của giảng viên giảng dạy mã ngành Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mỹ thuật có ảnh hưởng tới các quản lý nhằm phát triển đội ngũ giảng viên đó.

Sự vận động tự thân của giảng viên giảng dạy các mã ngành Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mỹ thuật trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật

Mọi sự vật và hiện tượng luôn vận động theo xu hướng phát triển, trong đó có sự tự vận động của sự vật và hiện tượng (hiểu theo nghĩa phát triển là danh từ); mặt khác luôn có sự tác động từ ngoại cảnh để sự vật và hiện tượng đó phát triển (hiểu theo nghĩa phát triển là một động từ). Những tác động từ các hoạt động quản lý của các nhà quản lý trong cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật để làm cho đội ngũ giảng viên giảng dạy mã ngành Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mỹ thuật phát triển dù có mạnh đến đâu cũng chỉ là yếu tố mang tính ngoại lực. Trong khi đó, sự biến đổi tự thân mỗi giảng viên giảng dạy mã ngành Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mỹ thuật trong các cơ sở đào tạo là yếu tố mang tính nội lực để quyết định sự phát triển. Chính vì vậy, sự vận động tự thân của giảng viên trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật có tác động đến phát triển đội ngũ giảng viên trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật.

Mức độ đầu tư tài chính và cơ sở vật chất cho phát triển đội ngũ giảng viên của cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật

Mục đích và phương tiện để thực hiện mục đích luôn luôn có mối quan hệ biện chứng với nhau. Để đạt được mục đích của một hoạt động nào đó thì tất yếu phải có đủ các phương tiện có chất lượng cho hoạt động đó. Điều đó cho thấy ý nghĩa của tài chính và cơ sở vật chất đối với mọi hoạt động trong một tổ chức. Để phát triển được đội ngũ giảng viên giảng dạy mã ngành Sư phạm Âm nhạc và Sư phạm Mỹ thuật trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật, ngoài các hoạt động quản lý của đội ngũ các nhà quản lý tại cơ sở đào tạo, sự vận động tự thân của mỗi giảng viên, cần phải có sự đầu tư hợp lý về tài chính và cơ sở vật chất để triển khai các hoạt động như thiết lập quy hoạch, tuyển chọn, đào tạo và bồi dưỡng, đánh giá, tạo môi trường thuận lợi cho đội ngũ giảng viên phát triển. Điều đó cũng có nghĩa là yếu tố đầu tư tài chính và cơ sở vật chất cho phát triển đội ngũ giảng viên là một trong các yếu tố có tác động đến phát triển đội ngũ giảng viên các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật.

2. Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giảng viên các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật

Các yếu tố khách quan

Cơ chế thị trường và chủ trương, chính sách của Nhà nước

Cơ chế kinh tế thị trường, sự tác động của mặt trái cơ chế kinh tế thị trường có thể kể đến như sự cạnh tranh không lành mạnh cũng đã tác động ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng thu hút nhân lực cho giáo dục và đào tạo nói chung cũng như đối với việc thu hút nhân lực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đội ngũ giảng viên của các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật.

Chính sách thu hút, đãi ngộ của Nhà nước, của ngành, của địa phương cùng với chế độ đãi ngộ thích đáng đối với người có trình độ cao, có tâm huyết với nghề, sẽ là cơ hội tốt cho các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật trong việc thu hút nhân lực cho mục tiêu phát triển đội ngũ giảng viên.

Quá trình hội nhập quốc tế trong giáo dục đại học

Hội nhập quốc tế, nâng cao năng lực hợp tác và sức cạnh tranh đang trở thành nhiệm vụ ưu tiên của các trường đại học Việt Nam. Thực hiện Nghị quyết 14 của Chính phủ về Đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020, nhiều trường đại học đã triển khai việc dạy và học bằng tiếng nước ngoài, trước mắt là bằng tiếng Anh; nâng cao chất lượng các chương trình đào tạo và nghiên cứu có khả năng thu hút người nước ngoài; tiếp thu có chọn lọc các chương trình đào tạo tiên tiến của thế giới; đạt được thỏa thuận về tương đương văn bằng, chương trình đào tạo với các cơ sở giáo dục đại học trên thế giới; khuyến khích các hình thức liên kết đào tạo chất lượng cao, trao đổi giảng viên, chuyên gia với nước ngoài; khuyến khích là giảng viên người Việt Nam ở nước ngoài tham gia giảng dạy tại Việt Nam; tăng số lượng lưu học sinh nước ngoài tại Việt Nam; tạo cơ chế và điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư, các cơ sở giáo dục đại học có uy tín trên thế giới mở cơ sở giáo dục đại học quốc tế tại Việt Nam hoặc liên kết đào tạo với các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam. Hội nhập quốc tế trong giáo dục đại học đang đặt ra những yêu cầu mới đối với việc xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên nói chung, đội ngũ giảng viên trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật nói riêng.

Sự chuyển đổi phương thức đào tạo của các trường đại học

Hiện nay, nhiều trường đại học, trong đó có các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật đã chuyển sang đào tạo theo học phần tín chỉ. Triết lý của phương thức đào tạo này là hướng tới người học, xem người học là trung tâm của quá trình đào tạo. Thời gian học trên lớp giảm xuống chỉ còn 50% so với trước đây; thời gian còn lại dành cho các hoạt động độc lập của sinh viên (thảo luận nhóm, thí nghiệm, thực hành...); các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, đánh giá mới được sử dụng một cách phổ biến… đòi hỏi giảng viên đại học nói chung, giảng viên các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật nói riêng phải có nhiều năng lực để thích ứng. Vì thế, trong phát triển đội ngũ giảng viên đại học, cao đẳng ở các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật cần đặc biệt chú ý đến phương diện chất lượng với những năng lực như tổ chức dạy học theo học phần tín chỉ; hướng dẫn tự học, tự nghiên cứu cho sinh viên; đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo các thang điểm số, điểm chữ… của giảng viên. Bên cạnh đấy, đào tạo theo học phần tín chỉ còn cho phép sinh viên được đăng ký giảng viên, lựa chọn các lớp học phần để xây dựng kế hoạch học tập riêng cho mình. Vì thế, số lớp học phần sẽ tăng lên. Bên cạnh các lớp có đông sinh viên (thường là môn chung), sẽ có các lớp ít sinh viên. Sĩ số sinh viên/ lớp giảm có thể cần phải tăng hợp lý số lượng giảng viên/ bộ môn.

Bên cạnh những yếu tố trên, việc phát triển đội ngũ giảng viên trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật còn chịu sự ảnh hưởng, tác động của các yếu tố sau:

Điều kiện kinh tế gia đình, thu nhập của giảng viên, xét ở góc độ chủ quan hay khách quan thì yếu tố này luôn có tác động ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống, sự gắn bó nghề nghiệp của bản thân giảng viên cũng như đối với nhiệm vụ phát triển đội ngũ giảng viên của các trường.

Tuổi đời, thâm niên nghề nghiệp trong đội ngũ giảng viên, yếu tố này với cơ cấu hài hòa, hợp lý đó là điều kiện để đội ngũ giảng viên phát triển bền vững, đồng thời tạo điều kiện để có sự kế thừa phát triển liên tục trong đội ngũ giảng viên.

Điều kiện môi trường làm việc của đội ngũ giảng viên, yếu tố này có tác động trực tiếp đến đời sống văn hóa tinh thần, niềm tin và điều kiện làm việc đảm bảo phát huy năng lực nghề nghiệp cho giảng viên, qua đó có tác động thúc đẩy phát triển đội ngũ giảng viên.

Các yếu tố chủ quan

Nhận thức, trình độ và bộ máy của các chủ thể quản lý đối với việc phát triển đội ngũ giảng viên các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật

Phát triển đội ngũ giảng viên các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật là phát triển nguồn nhân lực đặc thù của các trường sư phạm nghệ thuật. Việc phát triển đó diễn ra như thế nào phụ thuộc một phần đáng kể vào sự quan tâm của các chủ thể quản lý, từ trưởng các phòng ban chức năng, trưởng khoa/ ngành đến hội đồng quản trị, hiệu trưởng.

Sự quan tâm này thể hiện ở chỗ các chủ thể quản lý nhận thức đúng đắn vai trò của đội ngũ giảng viên trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật; xây dựng quy hoạch, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng và tạo động lực để đội ngũ giảng viên phát huy vai trò của mình.

Lãnh đạo nhà trường, trực tiếp là hiệu trưởng có vai trò đặc biệt quan trọng đối với nhiệm vụ phát triển đội ngũ giảng viên, vì vậy được sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường sẽ tạo nên điều kiện thuận lợi có tác động ảnh hưởng tích cực đến phát triển đội ngũ giảng viên như có chủ trương, chính sách phù hợp và tạo điều kiện thuận lợi về thời gian, kinh phí, nhân lực đảm bảo cho phát triển đội ngũ giảng viên.

Việc xây dựng bộ máy quản lý hợp lý, có sự phân công trách nhiệm rõ ràng, hoạt động có hiệu quả có vai trò quan trọng đối với việc phát triển nhà trường trong đó có công tác phát triển đội ngũ giảng viên.

Đội ngũ cán bộ quản lý có ảnh hưởng rất lớn đến công tác quản lý nhà trường. Cán bộ quản lý phải là những người nắm chắc và hiểu sâu sắc mục tiêu, chương trình, nội dung đào tạo, biết chỉ đạo, tổ chức giảng dạy học tập có hiệu quả, là trung tâm thu hút đội ngũ giảng viên.

Thực tiễn chỉ ra rằng những cơ sở đào tạo có bộ máy quản lý tổ chức khoa học, đồng bộ và đội ngũ cán bộ quản lý chuẩn, tâm huyết và có tầm nhìn sẽ biết huy động được sức mạnh tập thể trong xây dựng, tổ chức thực hiện có hiệu quả chiến lược phát triển nhà trường trong đó có nội dung phát triển đội ngũ giảng viên.

Sự tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của chính đội ngũ giảng viên trong các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật

Trong phát triển đội ngũ giảng viên, phát triển các yếu tố bên trong của đội ngũ này giữ một vai trò đặc biệt quan trọng. Đó là các yếu tố liên quan đến phẩm chất và năng lực của giảng viên.

Phẩm chất và năng lực của giảng viên nói chung, giảng viên ở các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật được hình thành thông qua con đường đào tạo, bồi dưỡng nhưng lại được phát triển và hoàn thiện bằng sự trải nghiệm ngay trong hoạt động nghề nghiệp của họ. Có thể nói, sự tự học, tự bồi dưỡng có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển của mỗi giảng viên.

Nếu không có tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đội ngũ giảng viên các cơ sở đào tạo giáo viên nghệ thuật không những không đáp ứng được yêu cầu đổi mới công tác đào tạo giảng viên hiện nay, mà còn không đáp ứng được sự phát triển của chính bản thân mình.

Môi trường sư phạm, uy tín, thương hiệu, chính sách của trường

Môi trường sư phạm, bầu không khí dân chủ cởi mở trong nhà trường có tác động đến công tác phát triển đội ngũ giảng viên. Nó tác động đến tâm tư, tình cảm, lý trí và hành vi của các thành viên nhà trường. Bầu không khí làm việc trong nhà trường tốt sẽ là động lực thúc đẩy mọi hoạt động trong nhà trường nhất là phát triển đội ngũ giảng viên.

Uy tín, thương hiệu của nhà trường càng tốt thì càng thu hút được giảng viên và công tác phát triển đội ngũ giảng viên gặp thuận lợi. Giảng viên trách nhiệm và gắn bó với nhà trường. Uy tín, thương hiệu nhà trường mạnh sẽ giúp trường thuận lợi trong công tác tuyển sinh, góp phần tăng thêm việc làm, thu nhập và các chính sách đãi ngộ đối với tập thể nhà trường đặc biệt là đội ngũ giảng viên tốt hơn, tạo động lực khiến giảng viên tự giác gắn bó với nhà trường, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác phát triển đội ngũ giảng viên.

Trong điều kiện cơ chế, chính sách của Nhà nước chưa đầy đủ, cần phải hòa thuận, nếu nhà trường biết tranh thủ các nguồn đầu tư, tổ chức hợp lý, hiệu quả các nguồn lực tài chính, xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ, các quy chế tuyển dụng, sử dụng, đào tạo và bồi dưỡng phù hợp sẽ tạo động lực cho đội ngũ cán bộ, giảng viên tích cực tự giác tham gia góp phần phát triển đội ngũ giảng viên trong nhà trường.

Kết luận

Tùy theo mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ của nhà trường, cơ sở đào tạo mà phát triển đội ngũ giảng viên có thể theo 3 chiều hướng khác nhau: Thứ nhất, phát triển cá nhân giảng viên làm trọng tâm. Đó là việc tạo ra sự chuyển biến tích cực của các giảng viên trên cơ sở nhu cầu mà họ đặt ra. Điều đó nhằm khuyến khích tài năng, mở rộng hiểu biết, nâng cao trình độ và như vậy là thúc đẩy sự phát triển nghề nghiệp, chuyên môn nghiệp vụ. Thứ hai, phát triển nhà trường làm trọng tâm, thì rõ ràng mục tiêu của nhà trường là cơ sở cho việc phát triển đội ngũ giảng viên. Điều này thường tạo ra suy nghĩ cho rằng, phát triển đội ngũ giảng viên là công việc của nhà trường, là việc thực hiện mục tiêu của nhà trường với tư cách là thực hiện một nhiệm vụ do cấp trên (lãnh đạo nhà trường) giao cho mà giảng viên phải thực hiện chứ không phải là nhu cầu của giảng viên. Do đó, đã tạo ra một sức ì đáng kể, hạn chế sự tích cực, sáng tạo của đội ngũ giảng viên, dẫn tới hiệu quả công tác phát triển đội ngũ giảng viên thường là thấp; Thứ ba, phát triển đội ngũ giảng viên trên cơ sở phát triển cá nhân giảng viên đồng thời với việc thực hiện mục tiêu nhà trường. Với quan điểm này thì phát triển đội ngũ giảng viên được xem như một quá trình mà trong đó nhà trường và cá nhân giảng viên được đồng thời coi là trọng tâm. Đây là quan điểm mang tính hợp tác, vì cho rằng: Các nhu cầu phát triển của nhà trường cũng quan trọng như các nhu cầu phát triển của giảng viên, vì vậy cả 2 loại nhu cầu đều cần phải cân nhắc, được hòa hợp và cân bằng với nhau thì công tác phát triển đội ngũ giảng viên mới đạt kết quả tốt.

Như vậy, mỗi quan điểm đều có những điểm tích cực, điểm hạn chế riêng. Có thể nói vấn đề hiệu quả thực hiện của các cơ sở đào tạo bị chi phối và ảnh hưởng rất nhiều từ phía các yếu tố tác động liên quan. Vấn đề đặt ra là mỗi nhà trường cần đánh giá, xem xét, vận dụng trên cơ sở nhìn nhận và ứng xử đúng đắn với các yếu tố đó và thực trạng của tổ chức để có bước đi thích hợp và thành công nhất.

________________

Tài liệu tham khảo

1. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Nội vụ, Quy định mã số và tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức giảng dạy trong các cơ sở giáo dục đại học công lập, Ban hành kèm theo Thông tư liên tịch số 36/2014/TTLT-BGD ĐT-BNV, ngày 28-11-2014.

2. Chính phủ, Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2011.

3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4-11-2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

4. Leonard Nadler, Developing Human Resource (Phát triển nguồn nhân lực), American Society for Training and Development (Hiệp hội Đào tạo và Phát triển Hoa Kỳ), 1980.

TS NGUYỄN THỊ THU HẰNG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 569, tháng 5-2024