Vừa qua, tại Nhà hát Lớn Hà Nội có một đêm nghệ thuật đầy ắp cảm xúc do tập thể nghệ sĩ Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam cống hiến cho công chúng. Tác giả, nhạc sĩ Ngô Quốc Tính được người trong nghề cũng như công chúng biết đến với tác phẩm thanh xướng kịch Nàng Nhũ Nương, nhạc kịch Lũy hoa, cũng là một trong những nhạc sĩ có duyên với nhạc kịch. Sau rất nhiều năm, vở nhạc kịch đầu tiên được đưa lên sân khấu, được ông đầu tư bằng toàn bộ sức lực và niềm đam mê, khát vọng - Huyền diệu biển. Tác phẩm đã tìm được người bạn thân, người đồng chí hướng, NSND Lê Tiến Thọ làm Tổng đạo diễn, NSƯT Kim Xuân Hiếu là Chỉ huy dàn nhạc. Vở nhạc kịch Huyền diệu biển được dàn dựng hoành tráng và đầy cảm xúc đã có buổi ra mắt khán giả thành công.

Là con dân đất Việt, bất cứ ai cũng nằm lòng câu chuyện về sự tích trăm trứng, về thời Hùng Vương dựng nước giàu chất sử thi, huyền ảo, giàu tinh thần nhân văn. Từ bọc trứng đó, chúng ta có từ đồng bào thân thương. Khởi nguồn để suốt 18 đời Hùng Vương cai quản, các Vua Hùng đều trải qua muôn vàn gian nan, thách thức nhằm giữ gìn giang sơn, gấm vóc.

Mang tình yêu với trang sử thuở khai thiên lập địa, nhạc sĩ Ngô Quốc Tính đã ấp ủ và dày công đầu tư tâm sức, trí tuệ để sáng tạo tác phẩm nhạc kịch kể về Vua Hùng thứ XVI với nhân vật Lang Liêu. Lang Liêu là vị Vua Hùng gắn với truyền thuyết bánh chưng, bánh dày, được ông đưa thêm vào đó tình yêu đôi lứa tuyệt đẹp với tiên nữ Bạch Hạc. Nhưng họ chấp nhận hy sinh tình riêng, dùng sức mạnh thiên nhiên và sức mạnh tình yêu để bảo toàn sự bình yên và hưng thịnh cho đất nước. Vở ca kịch được chia làm 4 màn gồm: Thi tài; Cùng Bạch Hạc đánh giặc ngoại xâm; Mưu thuồng luồng và Bình yên trở lại.

Dùng hình thức nhạc kịch phương Tây để kể về truyền thuyết, huyền sử Việt Nam, đó là một trong những quyết định táo bạo của tác giả và ê kíp, nhưng cũng đem lại những khó khăn nhất định trong quá trình tập luyện, biểu diễn. Nhạc trưởng đã phải chau chuốt, phối khí từng bản nhạc một cách kỹ lưỡng để tác phẩm đến với công chúng chỉn chu, trọn vẹn, giàu tính nghệ thuật. NSƯT, nhạc trưởng Kim Xuân Hiếu phát biểu: Vở nhạc kịch này là một trong những vở có điểm nhấn rất tiêu biểu. Sự kết hợp giữa dàn nhạc phương Tây, các ca sĩ hát Opera với âm nhạc truyền thống khiến cả tập thể phải rất cố gắng. Các bạn ca sĩ phải hát đúng kỹ thuật, phong cách của Opera, đồng thời có những bài phải hát đúng chất của âm nhạc dân gian. Đông Tây kết hợp nên cấu trúc dàn nhạc có lúc dùng riêng dàn nhạc phương Tây, có đoạn lại dùng âm nhạc dân tộc để đệm. Thậm chí, có những đoạn, chỉ dùng đúng tiếng mõ, tiếng chuông để đệm cho dàn hợp xướng. 

Người am hiểu âm nhạc, người có sự hiểu biết chưa sâu… nhưng đều bị thuyết phục bởi sự xúc tích, bởi cảm xúc rất đầy đặn mà tác phẩm mang lại. Câu chuyện huyền sử xưa được kể với cảm xúc của tác giả về biển. Huyền sử và biển, sự gắn kết này xuất phát từ chính sức sáng tạo của nhạc sĩ, tác giả Ngô Quốc Tính bởi với ông, biển mẹ có cái gì đó rất linh thiêng, tuyệt đẹp và hùng vĩ. Tình yêu quê hương, đất nước - một đất nước bên bờ biển cùng những trang sử giữ nước oai hùng cứ tràn đầy trong cảm xúc chung của cả người diễn và người xem. 

NSND Lê Tiến Thọ chia sẻ, với ông, đây cũng là một tác phẩm ghi được dấu ấn trong quá trình làm nghề. Dựng vở cho ông nhiều kinh nghiệm về xử lý âm nhạc, về cách kết hợp ca, diễn, múa… Nghệ thuật tổng hợp của nhạc kịch, lấy âm nhạc làm cốt lõi, linh hồn đòi hỏi người đạo diễn phải am hiểu, biết cách tổ chức để những hành động, bài ca, điệu múa cùng góp phần tạo dựng hình tượng nghệ thuật - đòi hỏi cao nhất đối với một tác phẩm biểu diễn. 

Đầu tư toàn diện về con người, trang phục, cảnh trí… vở nhạc kịch rất giàu tính mỹ cảm, đủ để cuốn hút người xem và cao nhất, đem lại lòng tự hào về truyền thống yêu nước của dân tộc. PGS,TS Đỗ Hồng Quân nhận xét, đây là tác phẩm có chủ đề rất sâu sắc, có ý nghĩa không chỉ về mặt nghệ thuật mà còn là tầm nhìn về lịch sử huy hoàng vẻ vang của dân tộc. Đó là tình yêu được tiếp nối, có truyền thống từ xa xưa cho tới ngày nay. Sáng tác nhạc kịch mang âm hưởng dân gian, ngôn từ đậm chất thi ca, âm nhạc của nhạc sĩ Ngô Quốc Tính khúc triết, dày công tìm tòi, sáng tạo,

Được đội ngũ nghệ sĩ giỏi nghề, tận lực đầu tư công sức, với những ngôi sao Opera hàng đầu như Tố Loan, Trịnh Thanh Bình, Trần Trang, Bùi Trang và các nghệ sĩ Ballet của Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam như Thu Hằng, Đức Hiếu, Lệ Thanh… vở nhạc kịch Huyền diệu biển đã có buổi ra mắt thuyết phục. Rất mong, Huyền diệu biển sẽ có sức sống lâu bền trong đời sống tinh thần của người dân cả nước.

NGỌC DIỆP

Nguồn: Tạp chí VHNT số 541, tháng 7-2023