Tủa Chùa cách thành phố Điện Biên 130km về phía Đông Bắc, nằm ở độ cao gần 1.400m so với mực nước biển. Vùng đất này hội tụ những tiềm năng du lịch vô cùng phong phú và hấp dẫn, mang đậm sắc màu Tây Bắc với vẻ đẹp của tự nhiên hòa quyện với sắc màu đặc trưng của văn hóa dân tộc tạo nên một bức tranh Tủa Chùa muôn màu, có sức hút lớn đối với du khách.

Nhắc đến Tủa Chùa là nhắc đến những địa danh nghe lần đầu cảm thấy lạ lùng và ẩn chứa bao điều đang chờ đợi khám phá như Tả Phìn, Tả Sìn Thàng, Xá Nhè, Sính Phình, Lao Xả Phình, Sín Chải, Mường Báng, Huổi Trẳng, Tủa Thàng...Đó là những tên địa danh, tên xã, tên bản làng của vùng đất Tủa Chùa, gợi lên sự hoang sơ, thơ mộng về một cao nguyên xa xôi của Điện Biên và đó là nơi sinh sống của đồng bào Mông, Lự, Thái, Dao...với những nét văn hóa mang đậm bản sắc.

Hành trình khám phá vẻ đẹp cao nguyên Tủa Chùa được bắt đầu bằng chiêm ngưỡng vẻ kỳ vĩ, thơ mộng của cao nguyên đá Tủa Chùa. Tại đây, những ngọn núi cao sừng sững uốn lượn quanh những bản làng tạo nên một vẻ đẹp vừa hùng vĩ, hoang sơ và hữu tình. Đá ở đây nhiều vô kể, có những ngọn núi, đá nhô lên như những mũi tên nhọn hoắt tua tủa lên bầu trời tạo nên một màu xám xịt. Đá như xô nhau thành từng đám, như chạy tít đến chân trời tạo nên vẻ kỳ thú, hấp dẫn. Ở đây, người dân lách đá để trồng ngô, rau cải nên đã tạo nên những tấm thảm xanh kỳ diệu, tuyệt đẹp trên nền đá núi. Đồng bào vùng cao lấy đá xếp thành những bờ rào đá uốn lượn trên những con đường mòn, quanh những ngôi nhà tạo nên những đường viền vững chãi, xinh xắn và đậm sắc màu Tây Bắc. Đi sâu vào xứ sở này, sẽ bị choáng ngợp bởi một miền đá lạnh, nhưng rồi lại được hòa mình vào cái mát mẻ của không gian và chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những ngôi nhà bình yên giữa miền sơn thẳm.

Tủa Chùa là xứ sở của hoa ban. Chính loài hoa này đã tô điểm cho vùng đất Tủa Chùa, tạo cho nó một vẻ đẹp thơ mộng, kiều diễm và hấp dẫn. Ban rừng mọc nhiều ở Tủa Chùa, trên cao nguyên, bên bìa rừng, ven suối, mỏm núi. Các loài ban đỏ, ban trắng đua nhau sinh sôi tạo cho núi rừng một vẻ đẹp chỉ có ở nơi này. Mỗi khi mùa xuân về, ban rừng Tủa Chùa đua nhau khoe sắc khiến cho núi rừng như được choàng lên một tấm thảm hoa trắng hồng, mỏng mảnh và tinh tế. Đến Tủa Chùa, điều kỳ diệu đối với du khách là đứng trên mỏm núi hay ven đường để thả hồn mình vào sắc màu hoa ban đang lan tràn khắp núi rừng để tìm thấy ở đó sự thanh khiết trong tâm hồn.

Không chỉ có hoa ban, Tủa Chùa còn có những cánh đồng hoa tam giác mạch dưới những chân núi đá ở vùng Sính Phình, những cánh đồng hoa cải, hoa đào rừng ở Sính Phình, Tả Phìn, Sín Chải cứ đến mùa là nở rộ tạo nên những sắc màu rực rỡ. Trên những trụ đá ở cao nguyên đá, hoa rừng mọc thành từng cụm, phủ lên đá, vào mùa hoa, muôn loài hoa đủ các màu tạo vẻ đẹp và sức sống cho nơi này.

Thật thú vị khi dừng chân ở Tủa Chùa, đứng từ trên cao, phóng tầm mắt ra xa để chiêm ngưỡng những thung lũng ruộng bậc thang đang uốn lượn quanh những triền núi. Vào mùa thu lúa chín hay mùa xuân, ruộng bậc thang của vùng đất Tủa Chùa như những biển vàng đang vỗ sóng chạy tít tới chân trời. Đặc biệt, Tủa Chùa sở hữu cánh đồng Mường Báng rộng lớn, bằng phẳng và thơ mộng. Đây là cánh đồng lúa lớn nhất của vùng đất này. Nhìn từ trên cao, Mường Báng thênh thang, khoáng đạt, tựa như những tấm thảm mềm mại ghép lại với nhau tạo nên vẻ đẹp và sức sống của thung lũng.

Là nơi dòng sông Đà xanh thẳm chảy qua, thật kỳ thú khi đứng trên cao hay ven đường nhìn xuống để chiêm ngưỡng dòng Đà giang trong xanh tựa ngọc chảy qua những ngọn núi cao sừng sững, uốn lượn qua những vách núi, những địa danh tạo nên vẻ đẹp hoang sơ, sơn thủy hữu tình cho Tủa Chùa. Đặc biệt, ở những địa danh sông Đà chảy qua và dâng cao như ở vùng trũng bản Huổi Trẳng xã Tủa Thàng và bản Pa Phông xã Huổi Só khiến cho cả không gian tựa như một vịnh Hạ Long giữa miền sơn thẳm. Khung cảnh ở đây tuyệt đẹp và bình yên. Giữa làn nước trong xanh, có những ngọn núi nhô lên kỳ vĩ. Tủa Chùa còn sở hữu gần 4000 gốc chè cổ thụ nên khi đến đây, bạn có thể trải nghiệm, khám phá sức sống của rừng chè nơi đây, cùng đồng bào vùng cao thu hái chè, chế biến và thưởng thức vị ngon của chén trà độc nhất vô nhị ở vùng đất này.

Đặc sản của Tủa Chùa khá phong phú, sẽ mang đến cho du khách những cảm nhận thú vị. Đó là các món ăn được đồng bào vùng cao chế biến bằng những sản vật núi rừng như gà xương đen, xôi ngũ sắc, rau măng rừng, cá nướng, thịt trâu gác bếp, thịt lợn bản, cơm lam, rượu Mông Pê, đào, mận rừng...Đến Tủa Chùa, bạn sẽ được hòa mình vào không gian văn hóa đậm sắc màu Tây Bắc của đồng bào các dân tộc nơi đây như các lễ lội, phong tục làm nhà, trang phục, tập quán dệt vải, chợ phiên...Con người ở Tủa Chùa hồn hậu, mến khách, du khách có thể dừng chân ở bản làng và cư dân bản địa nơi đây sẵn sàng phục vụ nhu cầu ăn nghỉ, du lịch theo mô hình du lịch cộng đồng. 

Tác giả: Nguyễn Thế Lượng

Nguồn: Tạp chí VHNT số 441, tháng 10-2020