Hội vật đầu Xuân ở thị xã Ba Đồn (Quảng Bình) là nét văn hóa thể hiện tinh thần thượng võ, đoàn kết của người dân nhằm rèn luyện sức khỏe để phục vụ lao động sản xuất. Đây cũng là hoạt động tạo không khí phấn khởi trong những ngày vui Xuân đón Tết và thỏa mãn niềm đam mê đã thấm sâu trong tâm thức của người dân các địa phương ở Ba Đồn từ bao đời nay.

Hội vật lôi cuốn đông đảo người dân tham gia cổ vũ
 

Nét văn hóa ngày xuân

Hằng năm, vào ngày mồng 7 Tết Nguyên đán, phường Quảng Long (thị xã Ba Đồn) tổ chức hội vật truyền thống. Lễ hội thu hút nhiều đô vật ở các tổ dân phố Chính Trực, Tiền Phong, Trường Sơn, Thủy Sơn... tham gia thi đấu nhiều hạng cân khác nhau. Đến sới vật ở phường Quảng Long, người xem luôn bắt gặp tiếng cổ vũ reo hò hòa cùng tiếng trống thúc giòn giã trong ngày hội đầu Xuân. Bên sới vật, mọi người đứng chen thành vòng tròn, háo hức đón xem những thế vật hay, khéo léo của các đô vật.

Khi ba hồi trống dài rộn ràng báo hiệu khai cuộc, hai đô vật ở hai tổ dân phố của phường Quảng Long bước lên sới vật với hai chiếc đai màu xanh, đỏ. Hai đô vật trông thật vạm vỡ, khỏe mạnh. Trên sới vật, họ nhanh chóng ra thế vờn nhau để đợi đối phương sơ hở là lao vào vật ngửa đối thủ. Một đô vật giỏi ở làng Tượng Sơn (phường Quảng Long) cho biết: không chỉ cần khỏe mà phải nhanh nhẹn mới có thể ra những miếng đòn bất ngờ. Vì vậy, các đô vật ở Quảng Long không chỉ có những mánh vật hay để đối phương sớm “lấm lưng trắng bụng” mà còn biết kết hợp sức khỏe và kỹ năng khéo léo để giành chiến thắng.

Điều đáng chú ý, tham gia hội vật ở phường Quảng Long có nhiều đô vật lứa tuổi thiếu niên. Hầu hết các em được chọn từ các tổ dân phố hoặc là những võ sinh đã tham gia luyện tập nhiều năm nên rất tự tin trên sới vật. Tại các trận thi đấu, các đô vật ra đòn thế quy củ, kỹ thuật bài bản nên có những miếng đánh hay, đẹp mắt được khán giả cổ vũ hào hứng.

Với tinh thần thượng võ, trên sới vật ở phường Quảng Long, các đô vật cao tuổi cũng bước lên sới để tranh tài càng tạo nên sự hấp dẫn, lôi cuốn khán giả trong ngày hội. Các đô vật cao tuổi, giàu kinh nghiệm nên họ ra miếng vờn, thế đánh nhanh, dứt khoát. Những keo vật của đô vật cao tuổi chủ yếu là biểu diễn, phô diễn những miếng đánh hay, quyết đoán để đối phương thất thế. Ở Quảng Long, có nhiều đô vật vang bóng một thời không có đối thủ như cụ Trận Trạch, Hoàng Kỳ, Ngô Vượng, Trần Long… Riêng cụ Trần Điền, một đô vật nhập ngũ vào lực lượng vũ trang Quảng Bình đã tham gia nhiều hội vật trong tỉnh, toàn quân và khu vực, luôn giành nhiều giải thưởng.

Cùng gìn giữ và trao truyền hội vật, vào dịp đầu Xuân ở các khu dân cư tại các phường Quảng Thọ, Quảng Thuận, Quảng Phúc, các xã Quảng Lộc, Quảng Hòa… đều tổ chức hội vật. Sới vật được vun cao bằng cát, trải bạt phía trên. Xung quanh sới vật được trang trí cờ ngũ sắc. Người xem đứng, ngồi, chen chân vòng trong vòng ngoài, háo hức chờ xem hội vật. Mở màn hội vật ở các làng Ngoại Hải, Minh Phượng (Quảng Thọ), Thuận Bài (Quảng Thuận)… thường có cặp đô vật được làng chọn bước lên sới biểu diễn mấy đường võ để vừa chào bà con, vừa biểu dương sức mạnh, rồi quay về hướng khán giả và trọng tài vái chào để thi đấu.

Hội vật đầu xuân ở thị xã Ba Đồn diễn ra hấp dẫn

Sới vật lớn bên bờ sông Gianh

Từ hội vật diễn ra ở các làng, tổ dân phố tại các xã, phường, chính quyền các địa phương đã tuyển chọn những đô vật xuất sắc tham gia hội vật truyền thống thị xã Ba Đồn được tổ chức vào ngày mồng 10 tháng Giêng hằng năm. Hội vật thị xã Ba Đồn diễn ra không chỉ giữ gìn và phát triển môn thể thao truyền thống của dân tộc mà còn là sân chơi hấp dẫn trong dịp đầu Xuân năm mới. Hội vật đã tạo không khí đua tranh lành mạnh, là ngày hội của các đô vật và nhân dân ở trên địa bàn thị xã Ba Đồn.

Tham gia hội vật truyền thống thị xã Ba Đồn có các đô vật đến từ các phường Quảng Long, Quảng Thuận, Quảng Phúc, Quảng Thọ và các xã Quảng Lộc, Quảng Hòa, Quảng Văn... Các đô vật tranh tài ở 7 hạng cân từ dưới 45kg đến trên 75kg. Khi tiếng trống khai cuộc vang lên, giữa sới vật hai đô vật mình trần, cường tráng buộc thắt lưng xanh, khăn đỏ chăm chú vờn nhau và đợi đối phương “sơ hở” là lao vào vật ngửa đối thủ. Các đô vật đã được tuyển chọn tham gia tranh tài nên không khí ganh đua quyết liệt, ngang sức ngang tài. Đặc biệt với tinh thần cầu may mắn, thắng lợi đầu năm mới, các đô vật tham gia hội vật thị xã Ba Đồn khi lên sới đều thi đấu hết mình, thể hiện tinh thần thượng võ, ý chí vững vàng, khiến cho người xem thích thú trong từng thế võ, miếng vật.

Ngày diễn ra hội vật, người dân ở các phường Quảng Thuận, Quảng Thọ, Quảng Phúc, Quảng Long, Ba Đồn… đến các làng ở giữa sông Gianh như Quảng Hòa, Quảng Văn, Quảng Lộc luôn có mặt tại sân Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông thị xã Ba Đồn để đón xem những thế vật hay, khéo léo của các đô vật. Để hội vật truyền thống thị xã Ba Đồn diễn ra thành công, các trọng tài làm việc công tâm, không thiên vị một ai, kể cả đô vật là người của làng hay ở nơi khác. Các trọng tài đã áp dụng luật thi đấu của vật dân tộc. Cụ thể để thắng đối phương các đô vật phải nhấc bổng đối phương lên sao cho hai chân lên khỏi mặt đất, hoặc vật cho đối phương ngã ngửa sao cho lưng và vai chạm đất gọi là “lấm lưng trắng bụng”. Chính vì vậy, hội vật truyền thống thị xã Ba Đồn ngày càng thu hút nhiều đô vật tranh tài, chất lượng ngày càng được nâng cao.

Ông Nguyễn Duy Lợi, Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông thị xã Ba Đồn cho biết: Vui Xuân đón Tết Giáp Thìn năm 2024, thị xã Ba Đồn sẽ tổ chức hội vật truyền thống vào ngày mồng 10 tháng Giêng. Đến nay, các địa phương như Quảng Long, Quảng Thọ, Quảng Phúc, Quảng Thuận, Quảng Hòa… đã đăng ký đô vật tham gia thi đấu tại ngày hội.

Hội vật là nét văn hóa ngày xuân, thể hiện tinh thần thượng võ, đoàn kết của người dân Ba Đồn. Thông qua hội vật là dịp để các đô vật thể hiện tài năng, cống hiến những thế vật hay, những pha vật đẹp; đồng thời đây cũng là hoạt động gìn giữ và phát triển môn thể thao truyền thống của dân tộc, tạo không khí đua tranh lành mạnh trong những ngày vui Xuân đón Tết.

TÂN BÌNH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 558, tháng 1-2024