Sau doanh thu kỷ lục 475 tỷ đồng của phim Nhà bà Nữ, điện ảnh Việt những tưởng sẽ có đà đi lên nhưng các phim sau không phim nào chạm được mốc kỷ lục trên. Điều đó cho thấy sự khó đoán định của thị trường cũng như gu giải trí, thưởng thức của khán giả luôn là một ẩn số.

Phim Người vợ cuối cùng

Điện ảnh Việt nửa đầu năm 2023 đã gặt hái khá nhiều thành tựu. Sự chững lại vì dịch bệnh đã được giải nút nhờ một số bộ phim ra rạp có doanh thu cao. Dấu ấn đậm nét nhất được thể hiện ở doanh thu gần 500 tỷ đồng của Nhà bà Nữ - phim Việt ăn khách nhất lịch sử. Tác phẩm của đạo diễn Trấn Thành đã tạo nên cơn sốt phòng vé, mở ra nhiều kỳ vọng về những mốc “trăm tỷ đồng” cho phim Việt. Sau Nhà bà Nữ, phòng vé Việt chứng kiến cuộc đua của hai bộ phim là Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh và Con Nhót mót chồng. Cuộc đua sớm ngã ngũ với chiến thắng thuộc về bộ phim của đạo diễn Lý Hải. Tuy không giành thắng lợi song Con Nhót mót chồng của cặp vợ chồng đạo diễn Thu Trang - Tiến Luật cũng thu về hơn 100 tỷ và nằm trong danh sách những phim điện ảnh Việt đáng chú ý trong năm 2023.

Có thể thấy dấu hiệu xuống sức đã xuất hiện ngay sau những thành công ở nửa đầu năm 2023 với Nhà bà Nữ, Chị chị em em hay Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh. Sau một số phim bùng phát về doanh thu, điện ảnh Việt chứng kiến quãng lặng khi không có phim ra rạp và nhường sân cho các bom tấn ngoại. Số lượng phim ra rạp không nhiều, ở nhiều thời điểm thị trường hoàn toàn vắng bóng phim Việt. Một số phim ra rạp sau đó thất bại về doanh thu như Biệt đội rất ổn, Khi ta hai lăm, Fanti… Với đồ thị lên xuống hình sin, sau một vài bộ phim ăn khách, có doanh thu cao là loạt tác phẩm kém về mặt chất lượng, sụt giảm về mặt doanh thu. Những mặt đối lập giữa thành công và thất bại, lãi to và thua đậm đã khiến điện ảnh Việt trở nên khó đoán định. Nhìn vào danh sách phim từ nay đến cuối năm đã được công bố cũng khó thấy bật lên các điểm sáng về doanh thu.

Phim Đất rừng phương Nam

Điểm an ủi của điện ảnh Việt 2023 là theo thống kê của Box Office Việt Nam, tổng doanh thu của Lật mặt 6 và Con Nhót mót chồng đạt gần 400 tỷ đồng. Cộng với Nhà bà nữ, Chị chị em em, Siêu lừa gặp siêu lầy… thì chỉ trong vòng 5 tháng đầu năm 2023, tổng doanh thu của thị trường điện ảnh nội địa vượt mốc 1.000 tỷ đồng. Con số này bằng doanh thu của cả năm 2019 - năm thị trường phim Việt được đánh giá sôi động bậc nhất - cộng lại.

Đáng tiếc là điện ảnh Việt đã sớm đánh mất phong độ ở giai đoạn nửa cuối năm. Từ tháng 6/2023, phòng vé Việt chỉ là cuộc đua của tác phẩm nước ngoài. Loạt bom tấn như Fast & Furious 10: Quá nhanh quá nguy hiểm, Transformers: Quái thú trỗi dậy, Nàng tiên cá, Nhiệm vụ bất khả thi 7... chiếm lĩnh thị trường phim hè. Từ thời điểm này tới cuối năm, số phim Việt trình làng chỉ đếm trên đầu ngón tay. Các tác phẩm này hầu hết không nhận được nhiều kỳ vọng. Bởi các “thương hiệu” như Lý Hải, Trấn Thành, Thu Trang - Tiến Luật đã “tấn công” phòng vé vào dịp đầu năm.

Bộ phim Fanti của đạo diễn Việt kiều Andy Nguyễn đánh dấu sự trở lại của phim Việt tại phòng vé sau khi Lật mặt 6 rời rạp. Phim phơi bày sự mong manh của thế hệ trẻ trên hành trình tìm kiếm bản ngã nhưng lại đánh mất chính mình giữa sự thao túng của thế giới ảo. Ý tưởng được đánh giá là mới mẻ song kịch bản rời rạc, diễn xuất có phần đuối sức của những diễn viên trẻ như Thảo Tâm, Hồ Thu Anh khiến phim không tạo hiệu ứng như kỳ vọng. Doanh thu khiêm tốn hơn 1,1 tỷ đồng trong 3 ngày chiếu đầu tiên khiến Fanti trở thành phim Việt có doanh thu mở màn thấp nhất tính từ đầu năm 2023.

.

Phim Lật mặt 6 - tấm vé định mệnh

Áp lực lấy lại đà doanh thu cho phim Việt giờ được đặt lên vai phim Kẻ ẩn danh của đạo diễn Dan Trần (ra rạp dịp 2/9), Đất rừng phương Nam của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng (khởi chiếu tháng 10) và Người vợ cuối cùng của Victor Vũ ra rạp đầu tháng 11. Các phim còn lại như Chạm vào hạnh phúc, Bến phà xác sống, Giao lộ 8675 , Live: Phát trực tiếp, Chiếm đoạt khó nằm trong danh sách được kỳ vọng đạt doanh thu cao. Phim Bên trong vỏ kén vàng dù đoạt giải ở Liên hoan phim Cannes nhưng khi chiếu vẫn kén khán giả ở quê nhà. Đây cũng là nghịch lý chung của nhiều bộ phim đoạt giải cả ở trong nước lẫn quốc tế. Nó cho thấy độ vênh giữa số ít (Ban giám khảo, những nhà chuyên môn, nghệ sĩ…) với số đông khán giả. Điều đó tạo nên cả sức hút lẫn sự bất định của thị trường phim.

Trong số các phim sẽ ra mắt dịp cuối năm, Đất rừng phương Nam có lợi thế vì tên tuổi của ê-kíp sản xuất lẫn dàn diễn viên. Kẻ ẩn danh và Người vợ cuối cùng đều là những ẩn số. Tuy nhiên, khả năng để một trong các phim này chạm đến cột mốc 200 tỷ đồng là rất khó bởi tính khu biệt của đề tài cũng như lớp đối tượng khán giả mà các bộ phim hướng tới.

Phim Siêu lừa gặp siêu lầy

Với số lượng phim ra rạp dịp nửa cuối năm không nhiều, phim Việt sẽ chịu nhiều sức ép khi so sánh về số lượng và chất lượng với các đại diện nước ngoài đổ bộ thị trường phim Việt mùa cuối năm. Phân tích về lý do phim Việt có sự sụt giảm về số lượng so với mốc 2019 trở về trước (trước khi có dịch bệnh), nhiều ý kiến cho rằng phần đông các nhà sản xuất đều dè dặt do kinh tế khó khăn, cộng thêm thị trường khởi sắc nhưng theo kiểu hình sin với một vài phim thắng lớn nhưng sau đó là các phim thua lỗ thảm hại. Điều này chứng tỏ thị trường vẫn rất khó đoán. Ngay mùa phim hè năm nay có rất nhiều bom tấn nhưng không thu hút quá nhiều khán giả đến rạp theo các báo cáo, thống kê tại rạp.

Đạo diễn Lương Đình Dũng cho rằng, điện ảnh Việt thay vì chờ đào tạo đội ngũ làm phim chất lượng nên tính thêm phương án đưa những ê-kip tốt từ nước ngoài về Việt Nam làm phim. Đó cũng là cách đào tạo các nhân sự làm phim cho Việt Nam một cách hiệu quả. Bởi lẽ một vài bộ phim Việt bùng nổ ở nước ngoài dù ở cấp độ nào đi nữa, cũng không mang đầy đủ mọi góc cạnh đặc sắc của Việt Nam đến với thế giới. Mỗi quốc gia hằng năm sản xuất rất nhiều phim phát hành ra nước ngoài. Để tránh bị lẫn trong dòng chảy đó, chúng ta phải thực hiện cùng lúc nhiều dự án. Hình ảnh, thương hiệu, sản phẩm của Việt Nam sẽ theo đó để đến với khách hàng quốc tế. Không chỉ dừng lại ở giá trị kinh tế, điện ảnh còn góp phần nâng tầm vị thế hình ảnh của Việt Nam.

Nhiều tên tuổi trong giới nhận định, khán giả vẫn khát phim Việt, song, các nhà sản xuất cần thêm thời gian để nghe ngóng thị trường, cũng như chăm chút cho đứa con tinh thần trước khi quyết định công chiếu. Chưa kể, thị hiếu của khán giả cũng càng ngày càng khắt khe. Sự thắt chặt trong chi tiêu sau đại dịch cũng là lý do người xem phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi rút ví để xem một bộ phim ngoài rạp.

 Phim Bến phà xác sống

Dẫu thời gian chưa đi đến hạn cuối, vẫn có thể hy vọng, trông chờ vào những đột phá, những điểm sáng ở mùa phim cuối năm nhưng năm 2023 (tính đến thời điểm này) điện ảnh Việt cũng có chiến tích vang dội với doanh thu hơn 1.000 tỷ đồng trong 5 tháng đầu năm. Đây có thể xem như một sự về đích sớm của phim Việt (về doanh thu) trong năm 2023. Nhưng cũng chính sự trồi sụt về doanh thu khiến phim Việt luôn khó đoán định ngay cả với giới làm nghề cũng như khán giả.

THU HƯƠNG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 547, tháng 9-2023