Chương trình nghệ thuật đặc biệt với chủ đề “Điện Biên Phủ - Mốc vàng lịch sử” chào mừng Kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024) do Bộ VHTTDL phối hợp với tỉnh Điện Biên và các bộ, ngành liên quan tổ chức tối 6-5-2024 tại Quảng trường 7-5, thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên đã để lại dấu ấn tốt đẹp trong lòng công chúng - Ảnh: Tuấn Minh

Kết quả triển khai đã cho thấy hiệu quả rõ rệt, công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực tư tưởng, văn hóa được tăng cường, ý thức tu dưỡng, rèn luyện, việc giữ gìn phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên được nâng lên, qua đó nhận thức của cán bộ, đảng viên về âm mưu “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch được nâng lên; trách nhiệm lãnh đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền về bảo vệ tư tưởng văn hóa có chuyển biến tích cực. Cán bộ ngành Văn hóa đã quan tâm nhiều hơn đến công tác phòng ngừa, ngăn chặn, đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa; tăng cường công tác tuyên truyền, quán triệt sâu rộng trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người lao động Nghị quyết Trung ương 8, khóa IX về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”; Thông báo Kết luận 94 của Ban Bí thư, khóa IX; Chỉ thị 34-CT/TW của Ban Bí thư khóa X về tăng cường cuộc đấu tranh chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa trong tình hình mới; Nghị quyết Trung ương 5, khóa IX về nhiệm vụ chủ yếu của công tác tư tưởng, lý luận trong tình hình mới; Thông báo Kết luận 213-TB/TW về “Đấu tranh chống quan điểm sai trái trong văn học, nghệ thuật”. Nghị quyết số 04-NQ/TW khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”...

Bên cạnh đó, Bộ VHTTDL đã triển khai xây dựng các đề án, đề tài nghiên cứu, hội thảo khoa học để nghiên cứu những giá trị văn hóa tốt đẹp cần phát huy và những hủ tục cần loại bỏ nhằm hướng tới xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam như: Quyết định số 3391/QĐ-BVHTTDL ngày 1-10-2008 của Bộ VHTTDL về việc phê duyệt Đề án “Tuyên truyền giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình Việt Nam giai đoạn 2010-2020”; Đề tài nghiên cứu khoa học “Vai trò của hương ước, quy ước đối với xây dựng đạo đức lối sống hiện nay”; Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình; Hội thảo Xây dựng văn hóa gia đình trong xã hội đương đại; Xây dựng mô hình cưới văn minh tiết kiệm, phù hợp với phong tục tập quán; Văn hóa ứng xử trong lễ hội…

Công tác phối hợp giữa Bộ VHTTDL với các bộ, ban, ngành Trung ương cũng được chú trọng triển khai và có hiệu quả. Bộ VHTTDL phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức các đợt phát động sáng tác tranh cổ động tuyên truyền phục vụ nhiệm vụ chính trị được giao; tổ chức thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; tăng cường xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học nhằm tạo chuyển biến căn bản về ứng xử văn hóa của cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, sinh viên để phát triển năng lực, hoàn thiện nhân cách, lối sống văn hóa; xây dựng văn hóa trường học lành mạnh, thân thiện. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp với Bộ VHTTDL xây dựng đề án trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018-2025. Bộ VHTTDL đã phối hợp Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam xây dựng Chương trình phối hợp về xây dựng đời sống văn hóa, nâng cao hiệu quả hoạt động thể dục, thể thao của công chức, viên chức, công nhân lao động trong các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp giai đoạn 2021-2026. Bộ VHTTDL phối hợp với Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh xây dựng chương trình đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho nam, nữ thanh niên về trách nhiệm xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, nhằm góp phần nâng cao hiểu biết, ý thức trách nhiệm cho thanh, thiếu niên về giáo dục, đạo đức, lối sống trong gia đình và phòng, chống bạo lực gia đình...

Bộ VHTTDL đã tổ chức thực hiện Chương trình Khoa học và Công nghệ cấp Bộ “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam trước tác động của phương tiện truyền thông mới” gồm 8 đề tài nhánh; thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cấp quốc gia “Hệ giá trị văn hóa và hệ giá trị con người Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học “Phát huy vai trò của hương ước, quy ước trong xây dựng đạo đức, lối sống trong giai đoạn hiện nay”. Đặc biệt, Bộ đã phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa di sản văn hóa vào giáo dục trong nhà trường cho học sinh các cấp.

Bộ VHTTDL đã xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược phát triển gia đình Việt Nam; đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình gắn với chủ đề “Xây dựng nhân cách người Việt Nam từ giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình”; đôn đốc các Bộ, ngành, địa phương triển khai các hoạt động thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đề ra tại Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030; Triển khai thực hiện Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 29-3-2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc Đẩy mạnh giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình... Tiếp tục thí điểm thực hiện “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình”; Xây dựng và ban hành các bộ tiêu chí đạo đức, quy tắc ứng xử phù hợp với từng lĩnh vực như: du lịch, đào tạo, văn hóa công sở, văn hóa doanh nghiệp...

Nhằm nâng cao hiệu quả phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, Bộ VHTTDL đã tham mưu, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 122/2018/NĐ-CP ngày 17-9-2018 quy định về xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”; “Thôn văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Ấp văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa”. Qua đó, tạo cơ chế pháp lý hữu hiệu để khuyến khích, xây dựng lối sống, nếp sống, giải quyết các vấn đề liên quan đến phân công trách nhiệm giữa các Bộ, ngành cũng như cơ chế phối hợp giữa các cơ quan của Chính phủ với các tổ chức chính trị - xã hội trong việc thực hiện nhiệm vụ xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, gắn với thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, xây dựng văn minh đô thị.

Công tác quản lý và tổ chức lễ hội nhận được sự quan tâm chỉ đạo của chính quyền địa phương và các ngành; ý thức thực hiện nếp sống văn minh của nhân dân trong lễ hội được nâng lên; những hiện tượng tiêu cực, phản cảm, các tập tục mang yếu tố bạo lực đã có sự chuyển biến và giảm nhiều. Ngày 12-9-2023, Bộ VHTTDL đã có Công văn số 3811/BVHTTDL-VHCS gửi các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội, trong đó đề nghị xử lý nghiêm các vi phạm trong hoạt động lễ hội. Bộ yêu cầu các địa phương cần tăng cường nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu; chỉ đạo tổ chức lễ hội bảo đảm trang trọng, tiết kiệm, an toàn, hiệu quả, phù hợp với truyền thống văn hóa của dân tộc và phong tục, tập quán tốt đẹp của địa phương, tránh phô trương, hình thức, lãng phí. Đối với một số lễ hội còn để xảy ra các hiện tượng vi phạm, Bộ đã chỉ đạo cơ quan quản lý của địa phương, chính quyền các cấp để tìm các giải pháp kịp thời điều chỉnh. Mặc dù vậy, vẫn tồn tại một số hạn chế cần khắc phục như các hiện tượng: kinh doanh dịch vụ hàng hóa, đồ ăn trong khuôn viên di tích; lợi dụng nhu cầu chính đáng của người dân để trục lợi, đổi tiền hưởng chênh lệch; đốt đồ mã, vàng mã vẫn còn nhiều; vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường.

Thời gian vừa qua, nhìn chung, các văn bản, chỉ thị được ban hành kịp thời, phát huy được hiệu quả, hiệu lực quản lý, góp phần đề cao vai trò của văn hóa trong đời sống xã hội. Nhiều giá trị, chuẩn mực văn hóa đã trở thành hiện thực trong đời sống, trở thành nền nếp, tạo ra những giá trị mới phù hợp với truyền thống văn hóa dân tộc, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước, đồng thời góp phần thúc đẩy, vận động quần chúng nhân dân nâng cao ý thức trách nhiệm, phát huy tinh thần xây dựng đạo đức, lối sống con người Việt Nam trong tình hình mới, đẩy lùi âm mưu “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch.

Tuy nhiên, công tác xây dựng đạo đức, lối sống con người Việt Nam còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Đặc biệt, bối cảnh tác động của cơ chế thị trường đã làm thay đổi các giá trị xã hội, định hướng chuẩn mực đạo đức trong mỗi con người. Nhiều giá trị truyền thống, đạo đức nghề nghiệp, lối sống tốt đẹp của dân tộc bị biến đổi, mai một, thậm chí bị lấn át bởi quan hệ hàng hóa, lợi nhuận. Hệ giá trị với các chuẩn mực cụ thể về đạo đức, lối sống chưa được tập trung xây dựng; những giá trị mới hình thành chưa bền vững nên chưa có tác động tích cực đối với định hướng giá trị nhân cách con người. Sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục đạo đức, lối sống chưa đồng bộ; chưa kết hợp tốt giữa giáo dục đạo đức và pháp luật; chưa phát huy được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong việc tham gia xây dựng đạo đức, lối sống con người Việt Nam. Tình trạng lai căng sùng ngoại, coi thường giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, các tệ nạn xã hội và sự xâm nhập các sản phẩm, dịch vụ độc hại, chủ nghĩa cá nhân vị kỷ đang làm ảnh hưởng xấu đến đạo đức, lối sống nhất là giới trẻ hiện nay.

Có thể nói, việc thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa là một âm mưu, thủ đoạn rất nguy hiểm của các đối tượng thù địch. Chúng thường tập trung vào các thế hệ trẻ, đội ngũ văn nghệ sĩ, đồng bào dân tộc thiểu số. Do vậy, chúng ta cần đề cao cảnh giác, nhận diện đúng những biểu hiện của “Diễn biến hòa bình” và chủ động đấu tranh làm thất bại âm mưu của chúng.

Âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch nhằm thay đổi hệ giá trị văn hóa Việt Nam bằng “hệ giá trị văn hóa tư sản” đã từng bước bị đánh bại. Nền văn hóa truyền thống, cách mạng vẫn giữ gìn được bản sắc dân tộc phát huy được giá trị tinh hoa trong quá trình đổi mới và hội nhập. Với các chủ trương, đường lối kịp thời của Đảng và Chính phủ, đời sống văn hóa tư tưởng của đất nước vẫn giữ được sự ổn định, phát triển bền vững, mối đoàn kết toàn dân tộc được giữ vững.

Hiện nay, trong lĩnh vực văn hóa vẫn còn nhiều biểu hiện lỏng lẻo, sơ hở về trật tự, kỷ cương. Hoạt động đấu tranh phê phán, phản bác các quan điểm tư tưởng sai trái, thù địch trong hoạt động báo chí, truyền thông, xuất bản, văn hóa nghệ thuật còn thiếu sắc bén, thiếu tính thuyết phục và tính chiến đấu. Một bộ phận đảng viên, cán bộ và quần chúng nhân dân còn bị tác động của âm mưu “Diễn biến hòa bình” trong lĩnh vực văn hóa, lối sống. Việc ngăn chặn sự suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhân dân, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ vẫn chưa thực sự hiệu quả, kịp thời.

Nhân kỷ niệm 94 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, trong bài viết Tự hào và tin tưởng dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, quyết tâm xây dựng một nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, văn minh, văn hiến và anh hùng, đã khẳng định: “Chúng ta coi văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc; xác định phát triển văn hóa đồng bộ, hài hòa với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ, công bằng xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” (5). Thấm nhuần quan điểm của Đảng về chống âm mưu “Diễn biến hòa bình”, nhất là trên tinh thần của Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII: Nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật, đánh giá đúng sự thật. Kết hợp giữa “xây” và “chống”; “xây” là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài; “chống” là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách làm vũ khí lý luận sắc bén, qua hoạt động thực tiễn của bản thân trong công tác và cuộc sống hằng ngày, góp phần làm thất bại âm mưu chống phá Đảng, Nhà nước, chống phá chế độ, chống phá thành quả cách mạng là trách nhiệm hàng đầu của mỗi cán bộ, đảng viên và mỗi người dân Việt Nam.

4. Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động phòng chống âm mưu “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực văn hóa

Thời gian tới, công tác triển khai Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng sẽ đặt ra những vấn đề liên quan đến phát triển văn hóa, con người Việt Nam, trong đó có giải pháp chống âm mưu “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực đặc biệt quan trọng này. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, sự phát triển của cách mạng khoa học công nghệ 4.0, hay những yếu tố bất ngờ như đại dịch COVID-19 vừa qua, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp. Các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước sẽ gia tăng các hoạt động thực hiện “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực văn hóa với phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn, nhất là hoạt động tuyên truyền phá hoại trên không gian mạng và các trang mạng internet, mạng xã hội. Để hoạt động phòng chống âm mưu “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực văn hóa được đạt kết quả tốt, xin đề xuất một số giải pháp sau:

Một là, nâng cao nhận thức của mỗi cán bộ, đảng viên, nhân dân về tầm quan trọng của công tác đấu tranh chống chiến lược “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa trong tình hình hiện nay

Nâng cao nhận thức, ý thức cảnh giác cho cán bộ, đảng viên và nhân dân bằng cách bám sát định hướng chỉ đạo, hướng dẫn trong các chỉ thị, nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị (khóa XII) đối với công tác đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận; gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, để xây dựng các chương trình, kế hoạch, giải pháp công tác cụ thể; đưa công tác phòng chống “Diễn biến hòa bình”, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ đi vào nền nếp đạt hiệu quả cao. Theo ông Phạm Anh Dũng (Viện Nghiên cứu chiến lược, Học viện An ninh nhân dân), cần thống nhất nhận thức rằng, công tác phòng chống “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực văn hóa luôn phải đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng và Nhà nước nhằm phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị và cần thực hiện thực chất, thường xuyên, liên tục với quyết tâm chính trị lớn, có sức thuyết phục cao, sức lan tỏa sâu rộng. Cuộc đấu tranh này phải được triển khai sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân với nội dung phong phú, phù hợp với từng đối tượng.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền về đấu tranh phòng chống âm mưu “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực văn hóa cần thực hiện với chất lượng, hiệu quả tốt hơn nữa; duy trì tốt các chuyên trang, chuyên mục chống “Diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Các cơ quan truyền thông cần phát huy vai trò nòng cốt, đấu tranh vạch trần bản chất, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động, góp phần định hướng dư luận xã hội. Cấp ủy, chính quyền các cấp cần tích cực thông tin và tăng cường đối thoại với nhân dân; chủ động, linh hoạt tham gia các vấn đề nóng, đang đặt ra của xã hội. Thường xuyên duy trì, thực hiện có hiệu quả việc phối hợp với các cơ quan chức năng; phát huy vai trò của các cơ quan báo chí, tạo thế trận rộng khắp, chặt chẽ trong đấu tranh phản bác quan điểm, luận điệu sai trái thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Trên các kênh sóng của Đài Truyền hình Việt Nam cần có nhiều hơn nữa các chương trình hấp dẫn nhằm nâng cao nhận thức của người dân. Từ tác động đến nhận thức, chúng ta có thể hy vọng sẽ thay đổi hành vi của nhân dân trong trong việc phòng, chống âm mưu “Diễn biến hòa bình” của kẻ thù.

Hai là, phát huy vai trò, trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, đặc biệt là những người nắm giữ chức vụ, quyền hạn. Người đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên phải nêu gương sáng cho quần chúng noi theo: “Phải đoàn kết nhất trí, giữ vững đạo đức cần, kiệm, liêm, chính; kiên quyết chống quan liêu, tham ô, lãng phí; hết lòng hết dạ phục vụ nhân dân; chấp hành nghiêm chỉnh chính sách của Chính phủ và pháp luật của Nhà nước” (6). Người đặc biệt nhấn mạnh: “…Cán bộ và đảng viên càng phải nâng cao tinh thần phụ trách, nêu gương “cần kiệm liêm chính”, không xâm phạm một đồng xu, hạt thóc của Nhà nước, của nhân dân; phải chống bệnh quan liêu, mệnh lệnh là nguồn gốc sinh ra tham ô, lãng phí” (7). Cán bộ, đảng viên không gương mẫu chính là nguyên nhân sinh ra lãng phí, tham ô: “Vì cán bộ và đảng viên không nêu gương mẫu tốt, mà lại nêu gương xấu, cho nên đã sinh ra nhiều lãng phí, tham ô… Có tình trạng như thế là vì nhiều đồng chí cán bộ và đảng viên còn mang nặng chủ nghĩa cá nhân, tự tư tự lợi và chủ nghĩa địa phương, chỉ thấy lợi ích riêng mà không thấy lợi ích chung của Nhà nước” (8).

Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng ta luôn đề cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu trong mọi mặt của công tác xây dựng Đảng. Đảng xác định: “Mỗi đảng viên, mỗi tổ chức cơ sở đảng phải đóng vai trò hạt nhân lãnh đạo, nêu gương sáng trong việc học tập tấm gương đạo đức cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh đi đầu trong cuộc đấu tranh chống tiêu cực để làm trong sạch Đảng, trong sạch bộ máy Nhà nước và làm lành mạnh xã hội” (9).

Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011) đã xác định rõ: “Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Đảng lãnh đạo bằng cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách và chủ trương lớn; bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức, kiểm tra, giám sát và bằng hành động gương mẫu của đảng viên... Đảng lãnh đạo thông qua tổ chức đảng và đảng viên hoạt động trong các tổ chức của hệ thống chính trị, tăng cường chế độ trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu”.

Có thể nói, đây được xem là một giải pháp quan trọng bởi thông qua những tấm gương người tốt, việc tốt, công tác tuyên truyền hay việc triển khai thực hiện mới thực sự có hiệu quả: một tấm gương sống hơn vạn lời diễn thuyết!

Ba là, tăng cường phối kết hợp đấu tranh chống “Diễn biến hòa bình” với xây dựng môi trường văn hóa trong sạch, lành mạnh

Môi trường văn hóa có vai trò quan trọng trong việc phát triển bền vững đất nước. Do vậy, xây dựng môi trường văn hóa trong sạch, lành mạnh là định hướng và cũng mục tiêu trong chiến lược phát triển đất nước.

Để xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, tiến bộ, là nền tảng tinh thần của xã hội, cần phải có hệ thống pháp luật hướng tới việc bảo vệ các giá trị, đạo đức, lối sống, nếp sống văn hóa tốt đẹp, bảo vệ, tôn trọng quyền làm chủ của người khác, của cộng đồng. Thông qua vai trò quản lý nhà nước, xây dựng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, dùng luật pháp để điều chỉnh hành vi con người cho phù hợp, nhằm dần trở thành ý thức tự giác của mỗi người, hướng tới thực hiện chuẩn mực về tư tưởng, đạo đức, lối sống, nếp sống văn hóa. Có chính sách phát triển văn hóa tương ứng với phát triển kinh tế, đầu tư về nguồn lực con người, nguồn lực tài chính nhằm hoàn thiện các thể chế, thiết chế văn hóa phục vụ xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.

Theo Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VHTTDL) Ninh Thị Thu Hương, trong thời gian tới, ngành Văn hóa để nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác xây dựng môi trường văn hóa, cần: Tiếp tục quán triệt, triển khai có hiệu quả các quan điểm, chủ trương tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Kết luận số 76-KL/TW ngày 4-6-2020 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước; Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030, Kết luận của Tổng Bí thư tại Hội nghị văn hóa toàn quốc về xây dựng môi trường văn hóa; Thường xuyên cập nhật, bổ sung những điểm mới, chú ý nhiều hơn đến nguồn lực cho văn hóa, bao gồm nhân lực làm văn hóa và nguồn lực thực tế để đầu tư cho văn hóa; Tổ chức thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ xây dựng và triển khai hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người gắn với giữ gìn, phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới; Rà soát, điều chỉnh, bổ sung chính sách, nâng cao hiệu quả của các thiết chế văn hóa cơ sở, nhất là ở các khu công nghiệp, khu đô thị mới; bảo tồn và phát huy các giá trị di sản, văn hóa tốt đẹp của các dân tộc, gắn với triển khai các Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh…; Nâng cao hiệu quả đầu tư công, tập trung tháo gỡ các “nút thắt”, “điểm nghẽn” chính sách, khơi thông các nguồn lực xã hội, nguồn lực trong nước và nước ngoài cho sự nghiệp văn hóa; Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa. Tập trung xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác văn hóa tương xứng với yêu cầu và nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Trong tổ chức thực hiện, dù Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ VHTTDL có vai trò xung kích, tiên phong vẫn cần có sự phối hợp giữa các bộ, ngành và tổ chức khác nhau để tạo ra sức mạnh tổng hợp cho lĩnh vực văn hóa. Văn hóa có quan hệ qua lại và liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau. Chính vì thế, sự phối hợp giữa các cấp, các ngành sẽ thực sự đem lại hiệu quả cho hoạt động văn hóa, từ đó, tạo môi trường tốt để phát triển con người, theo đúng tinh thần Nghị quyết Hội nghị lần thứ 9 (Ban chấp hành Trung ương khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

5. Kiến nghị

Đấu tranh, phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái, ngăn chặn hoạt động tuyên truyền xuyên tạc, chống phá đường lối lãnh đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là cuộc chiến đầy khó khăn, thách thức. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và các cơ quan chức năng của Đảng, Nhà nước ta, với những thành tựu đã đạt được trong công cuộc đổi mới và trong phòng chống âm mưu, thủ đoạn “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, với sự chỉ đạo, định hướng sát sao của Đảng, công cuộc đấu tranh, ngăn chặn, phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị, tuyên truyền, xuyên tạc, chống phá nền tảng tư tưởng, thực hiện âm mưu “Diễn biến hòa bình” trong lĩnh vực văn hóa, đường lối lãnh đạo của Đảng, chính sách của Nhà nước sẽ được duy trì, bảo vệ vững chắc. Đồng thời, đây là một trong những nội dung cơ bản của công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng; là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của toàn Ðảng, toàn dân, toàn quân, trong đó lực lượng làm công tác văn hóa tư tưởng các cấp là nòng cốt; là nhiệm vụ quan trọng của cả hệ thống chính trị; của các bộ, ban, ngành và từng địa phương, cơ quan, đơn vị; của mỗi cán bộ, đảng viên.

Đối với Bộ Chính trị, Ban Bí thư

Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình” thông qua việc tập trung cho phát triển văn hóa, con người Việt Nam; chỉ đạo, định hướng, tăng cường giám sát việc thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng thành chính sách, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt trong việc xây dựng, bố trí đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa; các chính sách đầu tư về nguồn lực cho phát triển văn hóa, con người, xây dựng văn hóa trong chính trị. Chỉ đạo sơ kết, tổng kết và ban hành các nghị quyết mới liên quan tới lĩnh vực văn hóa và đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”.

Đối với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Tiếp tục chú trọng thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng về phát triển văn hóa, con người Việt Nam, trong đó chú ý đầy đủ đến đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”; tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật, đổi mới cơ chế, chính sách về văn hóa, phù hợp với tính đặc thù của văn hóa, nghệ thuật và bối cảnh mới; hoàn thiện thể chế phát triển công nghiệp văn hóa, thị trường sản phẩm và dịch vụ văn hóa; bảo tồn, phát huy giá trị của các di sản văn hóa; quản lý hiệu quả lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn.

Tăng cường hoạt động giám sát, thông qua các quyết định quan trọng nhằm phát triển văn hóa, con người Việt Nam và đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

Xem xét, thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2030; nghiên cứu, xem xét các cơ chế, chính sách ưu đãi đầu tư, thuế, tín dụng, đất đai... cho phát triển văn hóa, từ đó tạo điều kiện thuận lợi để đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”.

Đối với Chính phủ

Chỉ đạo các cơ quan chức năng nghiên cứu, rà soát tổng thể, sửa đổi, bổ sung theo quy định hoặc trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện một cách đồng bộ hệ thống pháp luật về văn hóa, trong đó có vấn đề đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”, nhất là các vấn đề còn thiếu, các vấn đề mới, đáp ứng yêu cầu từ thực tiễn đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế.

Chỉ đạo rà soát, tổng kết, đánh giá tổng thể kết quả triển khai các dự án, đề án trong lĩnh vực văn hóa. Khẩn trương ban hành và triển khai hiệu quả các chiến lược, đề án, quy hoạch, chương trình trong Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030. Chỉ đạo và triển khai thực hiện có hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2030 khi được Quốc hội thông qua, tạo môi trường thuận lợi để đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”.

Tập trung hoàn thành việc lập và phê duyệt các quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia, quy hoạch ngành Văn hóa và các ngành có liên quan làm cơ sở để đầu tư phát triển văn hóa bền vững, đúng định hướng.

Rà soát, xem xét tổng thể các nguồn lực; kết hợp định tính và định lượng trong đánh giá các nguồn lực phát triển văn hóa. Bố trí các nguồn lực cho phát triển văn hóa bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm, theo lộ trình, mục tiêu được xác định cụ thể thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2030. Bảo đảm mức chi đầu tư cho văn hóa đạt 2% tổng chi ngân sách Nhà nước hằng năm.

Tăng dần mức chi ngân sách nhà nước cho văn hóa, cả vốn đầu tư phát triển và vốn sự nghiệp. Đầu tư xây dựng và nâng cấp các cơ sở nghiên cứu, đào tạo văn hóa, nghệ thuật; xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao; bảo tồn di sản văn hóa dân tộc, ưu tiên các vùng căn cứ cách mạng, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tạo điều kiện xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Chỉ đạo tiếp tục đổi mới phương thức đầu tư cho văn hóa, có cơ chế thu hút đầu tư, khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ văn hóa. Thực hiện bình đẳng trong đầu tư của Nhà nước đối với các thành phần kinh tế tham gia hoạt động văn hóa trên cơ sở năng lực và hiệu quả xã hội của mỗi tổ chức. Tạo môi trường pháp lý để các doanh nghiệp bảo trợ, tài trợ cho văn hóa.

Chỉ đạo rà soát, tổng kết các đề án, chương trình phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực văn hóa; nghiên cứu xây dựng định hướng phát triển nguồn nhân lực văn hóa.

Xây dựng cơ chế bảo vệ quyền sở hữu cộng đồng đối với tri thức bản địa và các quy định, chế tài bảo vệ lợi ích công cộng, trong đó có các không gian công cộng, thiết chế văn hóa công cộng nhằm bảo đảm phúc lợi văn hóa cho người dân.

Đối với các bộ, ngành Trung ương

Bộ Quốc phòng, Bộ Công an tiếp tục xây dựng lực lượng vũ trang chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước và Nhân dân, đáp ứng yêu cầu phòng chống “Diễn biến hòa bình”, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới đã được Đảng giao trong Nghị quyết số 28-NQ/TW.

Bộ VHTTDL tiếp tục rà soát, nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện hệ thống pháp luật về văn hóa phù hợp, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới; kịp thời điều chỉnh những vấn đề mới phát sinh; tăng cường chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá, nâng cao hiệu quả thực hiện các chiến lược, quy hoạch, đề án phát triển ngành Văn hóa. Thực hiện có hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2030 sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Bộ VHTTDL, các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương rà soát các quy định pháp luật, cơ chế, chính sách liên quan đến văn hóa tại các văn bản hiện hành (10), trên cơ sở đó, tiếp tục hoàn thiện các quy định về định mức, tiêu chí phân bổ ngân sách, các nguồn lực đầu tư của Nhà nước; có các chính sách phù hợp để tăng đầu tư cho phát triển văn hóa, phát triển các ngành công nghiệp văn hóa; đẩy mạnh hoạt động xã hội hóa, huy động các nguồn lực cho phát triển văn hóa.

Bộ Thông tin và Truyền thông tiếp tục đẩy mạnh việc hoàn chỉnh hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quản lý nội dung thông tin trên mạng xã hội, liên quan đến đấu tranh phòng, chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”, nâng cao hiệu quả thông tin tuyên truyền và giáo dục văn hóa; đảm bảo công khai, minh bạch và công bằng đối với các nền tảng OTT trong và ngoài nước. Tăng cường các chế tài xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trên mạng xã hội, internet đảm bảo tính nghiêm minh, răn đe cao.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban Dân tộc và các bộ, ngành liên quan, thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025, bảo đảm hoàn thành tối đa các mục tiêu về xây dựng văn hóa, phát triển con người Việt Nam, nhất là giữ gìn, phát huy các giá trị bản sắc văn hóa ở nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tạo môi trường thuận lợi để đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”.

Bộ Xây dựng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan tập trung triển khai có hiệu quả Chiến lược, chương trình, đề án về xây dựng văn minh đô thị, văn hóa học đường, văn hóa doanh nghiệp, ngoại giao văn hóa, văn hóa công sở... làm nền tảng để đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”.

Đối với các địa phương

Nghiên cứu, ban hành chính sách thu hút nguồn nhân lực phát triển văn hóa, nhất là nguồn lực liên quan đến đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”, phù hợp với điều kiện, tình hình thực tế trên địa bàn.

Đổi mới phương thức tổ chức, quản lý và nâng cao chất lượng hoạt động của thiết chế văn hóa, thể thao các cấp phù hợp với tình hình thực tiễn của địa phương. Có cơ chế, chính sách khuyến khích, huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng, phát triển và sử dụng hiệu quả các thiết chế văn hóa, không gian văn hóa sáng tạo trên địa bàn.

Tiếp tục thực hiện tốt các nội dung liên quan tới văn hóa thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn; xây dựng thí điểm mô hình mẫu về phát triển văn hóa nông thôn mang giá trị đặc trưng của địa phương. Đẩy mạnh xây dựng môi trường văn hóa và đời sống văn hóa lành mạnh, gắn liền với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và cuộc vận động “Xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”. Chú trọng công tác bảo tồn phát huy giá trị văn hóa truyền thống, văn hóa dân gian, nhất là văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số.

Đơn giản hóa các thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực văn hóa, công nghiệp văn hóa. Có cơ chế khuyến khích cộng đồng giám sát; tham gia bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa và sáng tạo văn hóa; phát triển du lịch bền vững tại địa phương, tạo điều kiện thuận lợi để đấu tranh phòng chống âm mưu, hoạt động “Diễn biến hòa bình”.

(Tiếp theo số 566 và hết)

_______________

5. Bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhân kỷ niệm 94 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, vov.vn, 31-1-2024.

6. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.19.

7. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 13, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.70.

8. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.195.

9. Văn kiện Đảng toàn tập, tập 50, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr.123.

10. Như Luật PPP, Luật Đầu tư, Luật Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư); Luật Thuế giá trị gia tăng, Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Quản lý, sử dụng các tài sản công; quy định về tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập; các chính sách về tiền lương, phụ cấp, chế độ đãi ngộ… cho văn nghệ sĩ, nghệ nhân… (Bộ Tài chính); Luật Đất đai (Bộ Tài nguyên và Môi trường).

Tài liệu tham khảo

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng thời kỳ đổi mới (Đại hội VI, VII, VIII, IX), Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội. 2005.

2. Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, Tài liệu học tập Nghị quyết Hội nghị lần thứ Tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2003.

3. Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử - Bộ Thông tin và Truyền thông, Giải pháp phát triển văn hóa, hành vi ứng xử trên mạng xã hội tại Việt Nam, nhandan.vn, 17-12-2022.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011.

5. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016.

6. Nghị quyết số 03-NQ/TW ngày 16-7-1998 Hội nghị lần thứ năm BCHTƯ Đảng (khóa VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tulieuvankien.dangcongsan.vn.

7. Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9-6-2014, Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, tulieuvankien.dangcongsan.vn.

8. Nguyễn Thị Trang, Các phương tiện truyền thông xã hội và những thách thức đối với an ninh tư tưởng ở nước ta hiện nay, tuyengiao.vn, 10-1-2023.

9. Phỏng vấn của biên tập viên Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, tháng 3-2024.

PGS, TS BÙI HOÀI SƠN - NGUYỄN THỊ HỒNG VÂN

Nguồn: Tạp chí VHNT số 569, tháng 5-2024