Giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” là sự kết tinh những giá trị đặc sắc trong văn hóa quân sự Việt Nam, do các thế hệ cán bộ, chiến sĩ của Quân đội nhân dân Việt Nam dày công xây đắp, dưới sự tổ chức, giáo dục, rèn luyện của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cần giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” ở thanh niên quân đội, góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại.

Một buổi tuyên truyền, giáo dục về thân thế, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên tại Trường Hạ sĩ quan Xe tăng 1 (Binh chủng Tăng - Thiết giáp) - Ảnh: mod.gov.vn

“Bộ đội Cụ Hồ” là cách gọi trìu mến, thân thiết mà Nhân dân tin yêu, dành tặng cho Quân đội nhân dân Việt Nam. Hình tượng đó đã đi vào lịch sử, thấm sâu trong tâm thức của mỗi quân nhân và người dân Việt Nam, lan tỏa một cách tự nhiên trong đời sống cộng đồng, trở thành giá trị văn hóa tiêu biểu của Quân đội ta. Đối với mỗi quân nhân, danh hiệu đó là niềm vinh dự, tự hào to lớn, thúc đẩy họ luôn phấn đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của Nhân dân. Giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” vừa là trách nhiệm, vừa là niềm vinh dự, tự hào của mỗi quân nhân nói chung, thanh niên quân đội nói riêng.

Cùng với quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của Quân đội, danh xưng “Bộ đội Cụ Hồ” được duy trì, phát huy, trở thành văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”. Đó là sự hòa quyện giữa tính dân tộc và tính giai cấp, chứa đựng bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam, là kết quả của quá trình tu dưỡng, rèn luyện, kiên trì, bền bỉ phấn đấu, hy sinh vì độc lập dân tộc, vì hạnh phúc của Nhân dân của lớp lớp các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, phản ánh bản chất của một quân đội cách mạng từ Nhân dân mà ra, vì Nhân dân mà chiến đấu, hy sinh.

Giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” là sự kế thừa những giá trị cốt lõi trong bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, như chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa nhân văn, nhân đạo, tinh thần đoàn kết, khiêm tốn, giản dị, lạc quan, bao dung, tinh thần tương thân, tương ái… Những giá trị đó được bổ sung, phát triển, trở thành những chuẩn mực văn hóa, đạo đức của quân nhân cách mạng. Nghị quyết số 847-NQ/QUTW, ngày 18-12-2021 của Quân ủy Trung ương đã khái quát 5 đặc trưng cơ bản của phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới: Một là, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Kiên định lập trường chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Có ý chí quyết tâm chiến đấu cao, chấp nhận hy sinh, vượt qua khó khăn, gian khổ, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Hai là, có đạo đức cách mạng trong sáng, lối sống trung thực, khiêm tốn, giản dị, chân thành, lạc quan; nói đi đôi với làm, luôn đặt lợi ích của tập thể lên trên lợi ích của cá nhân; không thỏa mãn với thành tích, không chùn bước trước khó khăn, hiểm nguy. Ba là, tích cực huấn luyện, học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ mọi mặt và kiến thức chuyên môn; có phương pháp, tác phong công tác khoa học, nghiêm túc, trách nhiệm cao; gương mẫu trong công tác, sinh hoạt; kiên quyết đấu tranh với các biểu hiện suy thoái, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Bốn là, có tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; giữ vững nguyên tắc, phát huy dân chủ, tôn trọng và lắng nghe ý kiến góp ý, phê bình với tinh thần cầu thị. Kỷ luật tự giác, nghiêm minh; gương mẫu chấp hành pháp luật của Nhà nước, điều lệnh, điều lệ, chế độ, quy định của Quân đội. Năm là, chăm lo xây dựng, giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong nội bộ, hết lòng thương yêu, giúp đỡ đồng chí, đồng đội như anh em ruột thịt; lắng nghe, tôn trọng, học hỏi, giúp đỡ, gắn bó máu thịt với Nhân dân, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ tính mạng, tài sản của Nhân dân. Có tinh thần đoàn kết quốc tế, mở rộng và tăng cường đối ngoại quốc phòng, góp phần tích cực bảo vệ môi trường hòa bình trong khu vực và thế giới (1).

Giá trị văn hóa tốt đẹp ấy được thể hiện và lan tỏa qua từng cử chỉ, hành động của mỗi quân nhân. Tiếp tục phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới, thanh niên quân đội đã xung kích thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao, nhất là những nhiệm vụ khó khăn, nguy hiểm. Nhiều cán bộ, chiến sĩ đã hy sinh thầm lặng trong bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ tính mạng, tài sản, giúp đỡ Nhân dân trong bão, lũ, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh. Trong mọi hoàn cảnh, nhất là những nơi khó khăn, gian khổ, nguy hiểm, từ vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, đến những vùng, những nơi khó khăn trên thế giới, giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” càng tỏa sáng, để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng Nhân dân và bạn bè quốc tế.

Phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” ở thanh niên quân đội có ý nghĩa quan trọng để khơi dậy, phát huy tiềm năng của họ vào thực hiện nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu và các nhiệm vụ khác. Từ đó, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng: “đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội… tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân… cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại” (2), bảo vệ Tổ quốc “từ sớm, từ xa”, “từ khi nước chưa nguy”. Những năm qua, “việc chấp hành pháp luật, kỷ luật, thực hiện nền nếp chính quy, đảm bảo an toàn giao thông của một số ít cán bộ, đoàn viên thanh niên chưa tốt, còn xảy ra vi phạm pháp luật, kỷ luật, làm ảnh hưởng đến truyền thống Quân đội, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” (3). Đặc biệt, trong tình hình hiện nay, với âm mưu “phi chính trị hóa” Quân đội, các thế lực thù địch ra sức phủ nhận, xuyên tạc bản chất, giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”, nhằm chia rẽ Quân đội với Đảng, với Nhân dân, làm cho Quân đội mất vai trò là lực lượng chính trị tin cậy, công cụ bạo lực sắc bén của Đảng. Những âm mưu nói trên có thể đưa đến những nhận thức lệch lạc ở một bộ phận nhỏ thanh niên quân đội, làm ảnh hưởng đến chất lượng thực hiện nhiệm vụ và truyền thống của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng.

Để giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” ở thanh niên quân đội hiện nay, cần tập trung thực hiện toàn diện, đồng bộ, hiệu quả một số giải pháp cơ bản sau:

Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị về giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”

Cấp ủy, tổ chức đảng các cấp ở đơn vị cơ sở cần nhận thức sâu sắc vị trí, ý nghĩa của việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” ở thanh niên quân đội. Từ đó, xác định chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”, đưa nội dung này vào nghị quyết lãnh đạo thường kỳ. Trên cơ sở các chuẩn mực chung, cần cụ thể hóa các phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới, vừa sát đặc điểm, yêu cầu, nhiệm vụ cơ quan, đơn vị, vừa sát với đặc điểm thanh niên quân đội đơn vị mình, làm lan tỏa sâu rộng giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” vào trong mọi tổ chức và hoạt động của đơn vị.

Chính ủy, chính trị viên và đội ngũ cán bộ các cấp tăng cường chỉ đạo việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” ở từng cơ quan, đơn vị. Căn cứ vào chức trách, nhiệm vụ được giao, chính ủy, chính trị viên chỉ đạo cơ quan, đơn vị quán triệt, triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên và nghị quyết của cấp mình về giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”; xây dựng kế hoạch công tác đảng, công tác chính trị để thực hiện. Phát huy tốt vai trò của cơ quan chính trị các cấp trong theo dõi, hướng dẫn các đơn vị. Chỉ huy các cấp chỉ đạo hoạt động giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, “Mẫu mực, tiêu biểu”; định kỳ tổ chức sơ kết, tổng kết việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới.

Đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp tuyên truyền, giáo dục thanh niên quân đội về giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”

Tập trung giáo dục cho thanh niên quân đội những nội dung chủ yếu của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị về xây dựng và phát triển văn hóa, con người trong Quân đội. Trong đó, trọng tâm là Kết luận số 76-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước; Kết luận số 01-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Kết luận số 21-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương; Chỉ thị số 855-CT/QUTW của Thường vụ Quân ủy Trung ương về đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới; Nghị quyết số 847-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về Phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới. Trên cơ sở các nghị quyết, kết luận, hướng dẫn của trên, các cơ quan, đơn vị trong Quân đội chủ động xây dựng các chuyên đề giáo dục chính trị, sinh hoạt tư tưởng cho thanh niên quân đội. Tập trung giáo dục cho họ nhận thức sâu sắc giá trị, đặc trưng phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới, các nội dung về pháp luật, kỷ luật, đạo đức quân nhân. Quá trình giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên quân đội cần lồng ghép giáo dục giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” vào mọi nội dung, hình thức giáo dục, làm cho giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” thấm sâu trong tâm thức, trở thành phong cách sinh hoạt, học tập, công tác thường xuyên của họ.

Hình thức, biện pháp giáo dục, tuyên truyền cần đổi mới theo hướng thu hút, linh hoạt, phù hợp với tuổi trẻ; đa dạng hóa các hình thức sinh hoạt chính trị, diễn đàn, tọa đàm, kể chuyện truyền thống, tái hiện các hình tượng văn học, nghệ thuật tiêu biểu. Cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ chủ trì các cấp cần nêu cao tấm gương sáng về phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, thực sự là trung tâm đoàn kết của các cơ quan, đơn vị.

Đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết 847-NQ/QUTW, ngày 18-12-2021 về Phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới, gắn với đẩy mạnh phong trào thi đua quyết thắng ở đơn vị cơ sở

Để giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”, các đơn vị cơ sở trong toàn quân cần đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết 847-NQ/QUTW, về Phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới, kết hợp chặt chẽ với các phong trào thi đua ở đơn vị, bằng nhiều mô hình, cách làm sáng tạo, phù hợp, hiệu quả. Cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị các cấp tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc thực hiện các nội dung trong Nghị quyết. Các tổ chức quần chúng đẩy mạnh hoạt động, xung kích, khơi dậy tinh thần trách nhiệm của thanh niên quân đội, bảo đảm cho các phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” đi vào cuộc sống, hoạt động của các đơn vị cơ sở, trở thành nhu cầu tự thân của thanh niên quân đội. Mỗi thanh niên quân đội phải nhận diện rõ, tự soi vào mình và kiên quyết, dũng cảm khắc phục, đẩy lùi các biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân.

Đẩy mạnh phong trào Thi đua quyết thắng ở đơn vị cơ sở, gắn với thực hiện có hiệu quả các cuộc vận động, các phong trào thi đua ở đơn vị. Phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng, thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở để thanh niên quân đội giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”. Quan tâm xây dựng, tôn vinh và nhân rộng những điển hình tiên tiến, những điển hình mới, cách làm hay, sáng tạo trong phong trào thi đua, để phẩm chất cao đẹp, giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” trở thành lẽ sống, phương châm hành động của thanh niên quân đội và lan tỏa trong đời sống xã hội.

Tổ chức tốt các hoạt động thực tiễn quân sự để thanh niên quân đội giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”

Tổ chức tốt các hoạt động thực tiễn quân sự, như: các hoạt động học tập, huấn luyện, diễn tập, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng đơn vị, các cuộc vận động, phong trào thi đua, lao động, sản xuất, công tác dân vận, tham gia phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, giúp nhân dân xóa đói, giảm nghèo, xóa mù chữ, tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc… Qua đó, bồi đắp thêm tình cảm cách mạng, lòng yêu mến, gắn bó mật thiết với nhân dân, củng cố tình đoàn kết quân dân, từ đó có tinh thần sẵn sàng xả thân hy sinh cả tính mạng vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân…

Kiên quyết đấu tranh với những quan điểm sai trái, thù địch xuyên tạc giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”, những biểu hiện lệch chuẩn giá trị văn hóa ở thanh niên quân đội

Tổ chức tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên quân đội, để họ luôn giữ vững bản lĩnh chính trị, kiên định, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, công cuộc đổi mới của đất nước, tự hào về truyền thống vẻ vang của Quân đội. Phát huy vai trò của Ban Chỉ đạo 35, lực lượng 47, đội ngũ tuyên truyền viên, báo cáo viên các cấp trong đấu tranh phản bác, vạch trần các luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch nhằm “phi chính trị hóa” Quân đội, phủ nhận bản chất, truyền thống, giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”; “chủ động thông tin tích cực, kịp thời định hướng tư tưởng trước những vấn đề phức tạp, nhạy cảm, góp phần nâng cao sức đề kháng, tinh thần cảnh giác cách mạng cho cán bộ, chiến sĩ” (4). Việc đấu tranh, phản bác phải có lập luận chặt chẽ, khoa học, được minh họa bằng các bài viết, hình ảnh, video… có giá thị thuyết phục cao. Bên cạnh đó, cần kịp thời phát hiện, kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện suy thóai về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những quan điểm, tư tưởng sai trái, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, ảnh hưởng đến truyền thống vẻ vang của Quân đội và giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”.

Giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” là sự hòa quyện giữa giá trị văn hóa dân tộc và thời đại, tiếp thu, phát triển tinh hoa văn hóa, con người Việt Nam, kết tinh những giá trị đặc sắc của văn hóa quân sự Việt Nam phản ánh bản chất của Quân đội cách mạng. Trong giai đoạn hiện nay, việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” ở thanh niên quân đội là vấn đề cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn, góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị, thực sự là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

 ______________________

1. Quân ủy Trung ương, Nghị quyết của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới, số 847-NQ/QUTW, Hà Nội, 18-12-2021.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.157 - 158.

3. Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Quân đội lần thứ X (2022-2027), Hà Nội, 2022.

4. Nguyễn Phú Trọng, Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2022, tr.435.

Tài liệu tham khảo

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập II, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021.

2. Quân ủy Trung ương, Chỉ thị của Ban Thường vụ Quân ủy Trung ương về đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới, số 855-CT/QUTW, ngày 12-8-2019, Hà Nội.

 TS NGUYỄN NAM QUỲNH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 572, tháng 6-2024