Vào 23 giờ ngày 10-4-2025, tại Paris, kỳ họp của Hội đồng chấp hành UNESCO đã nhất trí ghi danh "Bộ sưu tập của Nhạc sĩ Hoàng Vân" của Việt Nam vào Danh mục Ký ức Thế giới. Đây là lần đầu tiên một bộ sưu tập về âm nhạc của cá nhân ở Việt Nam được công nhận là Di sản tư liệu thế giới.

"Bộ sưu tập của Nhạc sĩ Hoàng Vân" là một trong 74 hồ sơ được UNESCO khuyến nghị ghi danh trên tổng số 121 hồ sơ đề cử được xem xét trong kỳ họp này.

Theo đánh giá của Hội đồng Tư vấn Quốc tế Chương trình Ký ức Thế giới của UNESCO, hồ sơ của Việt Nam đáp ứng đầy đủ các tiêu chí quốc tế với những giá trị nổi bật. Bộ sưu tập được bảo tồn tốt, có tính tiếp cận cao thông qua nền tảng số đa ngữ, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam đến cộng đồng quốc tế.

TS Trần Việt Hoa – Giám đốc Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, TS Vũ Thị Minh Hương - nguyên Cục trưởng Cục Văn thư Lưu trữ Nhà nước Việt Nam, Phó Chủ tịch Ủy ban Ký ức thế giới UNESCO Khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Ủy viên Ủy ban tư vấn quốc tế của Chương trình Ký ức thế giới UNESCO, cùng TS Y Linh (con gái nhạc sĩ Hoàng Vân) bên những bản phác thảo nhạc của nhạc sĩ Hoàng Vân

“Bộ sưu tập của nhạc sĩ Hoàng Vân” tương đối đầy đủ và nguyên vẹn, bao gồm hơn 700 tác phẩm âm nhạc từ năm 1951 đến 2010, được lưu giữ dưới nhiều chất liệu khác nhau gồm bản thảo, tổng phổ, phân phổ, phim, ảnh, file âm thanh, bản in, băng, đĩa, tệp tin số… Sưu tập là nguồn tài liệu tham khảo cho nghiên cứu văn hóa, xã hội trong bối cảnh hậu thuộc địa và góp phần quan trọng cho việc nghiên cứu lịch sử âm nhạc Việt Nam và thế giới. Hiện nay, bộ Sưu tập đã được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước, Bộ Nội vụ Việt Nam và trang web đa ngữ (https://hoangvan.org) cho phép công chúng và học giả có thể tiếp cận một cách dễ dàng.

Bản thảo viết tay tác phẩm "Nhớ về Hà Đông" của nhạc sĩ Hoàng Vân - nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia III

Từ khi nhạc sĩ Hoàng Vân qua đời vào năm 2018, hai con của nhạc sĩ là Nhạc trưởng Lê Phi Phi và nhà nghiên cứu lý luận âm nhạc, TS Lê Y Linh đã chung sức sưu tầm, thống kê, hệ thống hóa, khôi phục tư liệu tạo nên bộ sưu tập cá nhân của nhạc sĩ và đã đề cử cho Chương trình Ký ức thế giới của UNESCO. Theo TS Vũ Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch MOWCAP, chuyên gia Ủy ban tư vấn quốc tế Chương trình Ký ức thế giới: “Việc ghi danh Sưu tập của nhạc sĩ Hoàng Vân sẽ là hồi chuông cảnh tỉnh về việc lưu giữ các tư liệu âm nhạc không chỉ ở Việt Nam, mà còn trong khu vực và trên toàn thế giới. Nó góp phần nâng cao nhận thức của xã hội về việc bảo tồn các tư liệu, góp phần làm giàu ký ức của quốc gia và thế giới từ các cá nhân, gia đình... cũng như các nghệ sĩ, nhạc sĩ, họa sĩ, nhà văn, nhà thơ... Đây chính là một trong những mục tiêu của Chương trình Ký ức thế giới của UNESCO”.

Đây là Di sản tư liệu cấp thế giới thứ 4 của Việt Nam cùng với Mộc bản triều Nguyễn (2009), Bia tiến sĩ Văn Miếu – Quốc Tử Giám (2011) và Châu bản triều Nguyễn (2017). Cùng với 7 Di sản tư liệu cấp Khu vực châu Á-Thái Bình Dương, hiện Việt Nam đã đạt tới 11 Di sản tư liệu được UNESCO ghi danh.

Hình ảnh kho và giá bảo quản tài liệu của nhạc sĩ Hoàng Vân tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III

Bộ sưu tập là Di sản tư liệu thế giới quý giá được quản lý tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III cùng với 2 "Bảo vật quốc gia" là bộ Sưu tập Sắc lệnh của Chủ tịch Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa 1945-1946 và Bộ sưu tập phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam của họa sĩ Bùi Trang Chước là những tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III sẽ quản lý, bảo quản và phát huy giá trị của chúng phục vụ các nhu cầu khác nhau của xã hội, công chúng cũng như đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Lễ đón bằng Di sản tư liệu thế giới của UNESCO cho Sưu tập của Nhạc sĩ Hoàng Vân dự kiến sẽ được tổ chức vào tháng 7-2025 nhân dịp kỷ niệm lần sinh nhật thứ 95 của nhạc sĩ tại Hà Nội.

AN NGỌC