Trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay, ngoài những tác động của tình hình thế giới và trong nước thì quy luật hình thành Đảng Cộng sản Việt Nam luôn tác động mạnh mẽ về mặt chính trị, tư tưởng và thành phần giai cấp đến công tác xây dựng đội ngũ đảng viên của Đảng.

1. Tác động về mặt chính trị, tư tưởng

Kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước luôn là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam, giữ vị trí chủ đạo, hướng dẫn, chi phối mọi hoạt động của đảng viên. Bên cạnh đó, truyền thống tinh hoa của dân tộc là cơ sở để xây dựng nên những tiêu chuẩn để đảng viên soi mình học tập, rèn luyện nâng cao đạo đức cách mạng, phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng, xứng đáng là những người chiến sĩ tiên phong của giai cấp công nhân, là đại biểu ưu tú của nhân dân lao động. Sự kết hợp đó làm cho đội ngũ đảng viên có phương pháp biện chứng khoa học để phân tích đúng đắn tìm ra nguyên nhân thoái hóa biến chất của một bộ phận đảng viên, nguyên nhân phát sinh, phát triển của chủ nghĩa cá nhân, từ đó đưa ra những giải pháp sát đúng đánh bại chủ nghĩa cá nhân.

Lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và lập trường, tư tưởng của giai cấp công nhân để tu dưỡng, rèn luyện bản thân, làm cho mỗi cán bộ, đảng viên luôn luôn tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của giai cấp, có tri thức và tình cảm cách mạng sâu sắc và đấu tranh khắc phục những quan điểm cơ hội chủ nghĩa. Đây là cơ sở thuận lợi, tác động tích cực để tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên, đấu tranh không khoan nhượng với chủ nghĩa cá nhân, kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những phần tử vụ lợi, tham nhũng thoái hóa biến chất vốn trái ngược với bản chất cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, với bản chất giai cấp công nhân và truyền thống của dân tộc.

Sự kết hợp đó còn tạo cơ sở để chúng ta xây dựng và xác định tư cách đảng viên phù hợp với điều kiện của sự nghiệp cách mạng mới, bảo đảm cho đội ngũ đảng viên có sự thống nhất gắn bó hữu cơ trong bản thân mình và vai trò người công dân “thật sự tiên phong, gương mẫu, trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân” (1), có đạo đức, năng lực, kinh nghiệm chính trị, vốn sống thực tiễn, sự gắn bó với quần chúng và uy tín ảnh hưởng trong quần chúng. Trong điều kiện toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, các thế lực thù địch thúc đẩy tự “diễn biến” tự “chuyển hóa” làm cho tư tưởng, quan hệ của đảng viên ít nhiều bị diễn biến đa dạng hơn, phức tạp hơn. Những nguyên nhân đó ở mức độ khác nhau đều tác động đến hệ tư tưởng, quan điểm chính trị, thái độ và hành vi nhiều mặt của đảng viên, dẫn tới hậu quả là dễ có khuynh hướng mơ hồ do dự, kể cả phủ nhận bản chất giai cấp công nhân của Đảng mà biểu hiện cụ thể là nhận thức, thái độ hành động của đảng viên đối với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của nhà nước mà Đảng chỉ ra trong những nhận diện biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ở Nghị quyết Trung ương IV khóa XII của Đảng.

2. Tác động đến thành phần giai cấp trong Đảng

Xây dựng đội ngũ đảng viên hiện nay đòi hỏi phải tạo được sự phù hợp hài hòa giữa số lượng, chất lượng, cơ cấu thành phần. Sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước để hình thành Đảng tạo điều kiện thuận lợi để Đảng ta xây dựng đội ngũ đảng viên đông đảo, không những đáp ứng số lượng mà còn bảo đảm trong mọi tầng lớp nhân dân đều có đảng viên của Đảng lãnh đạo, chỉ đạo quá trình hoạt động thực hiện nhiệm vụ cách mạng; giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong mọi thành phần kinh tế, làm cho Đảng luôn sát dân, dân sát Đảng. Trong điều kiện hiện nay vấn đề này không chỉ là yêu cầu thực tế, mà còn là vấn đề hết sức quan trọng bảo đảm giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa.

Từ quy luật hình thành Đảng, Đảng ta đã và sẽ thu hút không chỉ những đại biểu ưu tú trong giai cấp công nhân mà còn thu hút cả những đại biểu ưu tú trong giai cấp nông dân và các tầng lớp lao động khác, giờ đây những người này lại thuộc nhiều thành phần kinh tế khác nhau, với tầm quan trọng đáng kể của thành phần kinh tế tư nhân, tạo nên sự đa dạng và phức tạp của các lợi ích, tư tưởng, ý thức tác phong. Sự đa dạng và phức tạp đó dẫu sao cũng ảnh hưởng tới chất lượng đội ngũ đảng viên như: sự thiếu cân đối trong cơ cấu tuổi đời, giới tính, chuyên môn, nghiệp vụ và cả quyền sở hữu cũng như tài sản. Từ đó, dẫn tới sự đa dạng trong ý nghĩ và hành động, tâm lý, sinh hoạt, tình trạng đó đã và sẽ đặt ra nhiều vấn đề phức tạp trọng công tác xây dựng đội ngũ đảng viên.

Với sự tồn tại khách quan của nền kinh tế nhiều thành phần, những di căn của nền sản xuất nhỏ, những hạn chế của thành phần xuất thân của đảng viên không phải là công nhân và những tiêu cực của cơ chế tập trung quyền lực bao cấp trong nhiều năm để lại cùng với quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước làm cho những thuộc tính mặt trái của cơ chế thị trường có điều kiện bung ra, tác động không nhỏ đến xây dựng đội ngũ đảng viên.

Ngày nay, số lượng giai cấp công nhân đã tăng lên đáng kể, tính đến cuối năm 2013, “tổng số công nhân là 11.565.900 người, chiếm 12% dân số, 21,7% lực lượng lao động xã hội” (2). Mặc dù giai cấp công nhân có tăng lên, song nhìn chung đảng viên của Đảng chủ yếu xuất thân từ nông dân có quan hệ mật thiết với nông dân, họ mới từ nông thôn, từ trường học, từ người sản xuất nhỏ và từ người tư hữu trở thành đảng viên. Do đó khó tránh khỏi những ảnh hưởng tư tưởng của nông dân, tâm lý thói quen của thành phần xuất thân làm cho tính tổ chức, tính kỷ luật của đảng viên chưa cao. Những điều đó ảnh hưởng lớn tới công tác xây dựng đội ngũ đảng viên. Một thực tế khác phải thừa nhận rằng, từ đặc điểm xuất thân của đội ngũ đảng viên phản ánh là sự thiếu hụt về trình độ lý luận, trình độ kinh nghiệm quản lý kinh doanh trong đội ngũ đảng viên so với yêu cầu đảng cầm quyền, yêu cầu lãnh đạo đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Điều này ảnh hưởng lớn tới xây dựng đội ngũ đảng viên hiện nay.

Từ những tác động hạn chế của quy luật hình thành Đảng đến xây dựng đội ngũ đảng viên hiện nay, trong công tác xây dựng đội ngũ đảng viên cần nắm vững những yêu cầu sau:

Một là, tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng nâng cao năng lực trí tuệ, phẩm chất đạo đức cách mạng cho đảng viên, kiên quyết đấu tranh loại bỏ chủ nghĩa cá nhân.

Tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng để mỗi cán bộ, đảng viên không ngừng nâng cao trình độ giác ngộ chính trị, nắm vững lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng, pháp luật Nhà nước; có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc; nâng cao ý thức cảnh giác cách mạng, nắm chắc âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam. Mỗi cán bộ, đảng viên phải hiểu rõ nguồn gốc, bản chất, đặc điểm và tác hại của chủ nghĩa cá nhân, theo đó phải thường xuyên nâng cao tinh thần tự giác, ý thức tổ chức kỷ luật, tự phê bình và phê bình với tinh thần đồng chí trong sáng, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của đảng viên, “khuyến khích phát triển tư duy lý luận phù hợp với đường lối đổi mới của Đảng” (3), khắc phục tình trạng độc đoán, chuyên quyền; phát huy dân chủ đi đôi với tăng cường kỷ luật, kỷ cương. Cấp ủy các cấp coi trọng công tác kiểm tra và sự giám sát của Đảng và quần chúng với cán bộ, đảng viên qua đó phát hiện và ngăn ngừa, xử lý những đảng viên vi phạm, kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những người mang nặng chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội, thực dụng. Đồng thời có biện pháp động viên, khen thưởng đảng viên thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ, có tinh thần đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân.

Hai là, đồng thời với việc nâng cao chất lượng việc kết nạp đảng viên mới, kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những phần tử thoái hóa biến chất.

Để góp phần tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, Đảng xác định: “cấp ủy các cấp chỉ đạo nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên; đồng thời, tiến hành rà soát, sàng lọc và đưa ngay những người không đủ tư cách đảng viên ra khỏi Đảng” (4). Bảo đảm chất lượng là yêu cầu xuyên suốt của công tác phát triển đảng viên, đòi hỏi mỗi tổ chức đảng phải nắm vững quan điểm của Đảng về công tác phát triển đảng viên; quan tâm chỉ đạo chặt chẽ từ tạo nguồn, tuyên truyền, giáo dục, lựa chọn bồi dưỡng kết nạp đến tiếp tục giúp đỡ trở thành đảng viên chính thức. Bên cạnh công tác nâng cao chất lượng đảng viên mới kết nạp, đồng thời thanh lọc, “kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những người vi phạm nghiêm trọng Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước” (5), đây là yêu cầu quan trọng để Đảng giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của mình. Ở mỗi thời điểm cách mạng, do nhiều nguyên nhân khác nhau đảng viên không giữ được tính tiên phong của mình, yêu cầu đặt ra phải “siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong Đảng, thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức của Đảng; cán bộ đảng viên vi phạm phải có hình thức xử lý kịp thời, chính xác, bảo đảm công khai, minh bạch, công bằng” (6), kiên quyết loại những phần tử thoái hóa biến chất ra khỏi Đảng, đề cao dân chủ trong Đảng, lắng nghe nhân dân, các tổ chức, đoàn thể, đồng thời nâng cao hiệu quả đánh giá chất lượng đảng viên làm cơ sở để đưa những người không đủ tiêu chuẩn ra khỏi hàng ngũ của Đảng.

Ba là, kết hợp chặt chẽ chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân trong việc xây dựng tiêu chuẩn đảng viên.

Chủ nghĩa yêu nước có vai trò quan trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Nó thống nhất biện chứng với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân, phù hợp với yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; là mục tiêu, yêu cầu và nâng cao hiệu quả công tác xây dựng đội ngũ đảng viên hiện nay. Để kết hợp chặt chẽ chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế vô sản của giai cấp công nhân hiện nay cần phải nâng cao nhận thức về tầm quan trọng và sự cần thiết phải kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân; tăng cường tuyên truyền giáo dục chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân cho đội ngũ đảng viên cũng như trong toàn xã hội; chú trọng xây dựng giai cấp công nhân cả số lượng và chất lượng; kiên quyết đấu tranh với những quan điểm sai trái đi ngược lại lợi ích của giai cấp công nhân, của dân tộc. Đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, nhất là những mô hình mới, kinh nghiệm hay, để từ đó có chủ trương chính sách phù hợp giải quyết tốt mối quan hệ giữa dân tộc và giai cấp, quốc gia và quốc tế và để vận dụng xây dựng đội ngũ đảng viên của Đảng.

Tác động của quy luật hình thành Đảng đến xây dựng đội ngũ đảng viên là rất lớn. Vì vậy, trong thời kỳ mới cần nhận thức sâu sắc tác động tình hình thế giới, đòi hỏi của sự nghiệp đổi mới, đặc điểm xuất thân của đội ngũ đảng viên và đặc biệt những tác động quy luật hình thành Đảng, để có những giải pháp thiết thực hiệu quả phát huy tác động tích cực, khắc phục tác động hạn chế, nâng cao hiệu quả công tác xây dựng đội ngũ đảng viên, góp phần tăng cường sự lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng trong thời kỳ mới.

____________

1, 5. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.205.

2. Tổng cục Thống kê, Niên giám thống kê 2014, Nxb Thống kê, Hà Nội, 2015, tr.223.

3, 4, 6. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ IV Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.37, 45. 

Nguồn : Tạp chí VHNT số 406, tháng 4 - 2018

Tác giả : ĐỖ VĂN NGHĨA