Bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia dân tộc (QGDT) ở khu vực biên giới (KVBG) là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân và lực lượng vũ trang. Trong đó, nhân dân ở KVBG là chủ thể, là lực lượng tại chỗ, trực tiếp bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT. Giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT cho nhân dân ở KVBG là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị mà trực tiếp là cấp ủy, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương và các lực lượng vũ trang trên địa bàn, trong đó Bộ đội Biên phòng (BĐBP) là lực lượng giữ vai trò nòng cốt.

BĐBP tham gia giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT cho nhân dân ở KVBG có vai trò đặc biệt quan trọng xét trong mối quan hệ với giáo dục, đào tạo con người; với nhiệm vụ quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia và lợi ích QGDT. Vai trò của BĐBP trong giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT cho nhân dân ở KVBG được thể hiện trên các nội dung sau:

Một là, BĐBP là lực lượng nòng cốt, chuyên trách trong quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới, nên có trách nhiệm và vai trò quan trọng trong giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT cho nhân dân ở KVBG.

Với chức năng trên BĐBP là lực lượng trung tâm, làm chỗ dựa cho các cấp, ngành, lực lượng và toàn dân tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới. Theo đó, BĐBP là cơ quan chủ trì phối hợp với các lực lượng trong quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia và giữ gìn an ninh trật tự ở KVBG; tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương và trực tiếp tuyên truyền, giáo dục, hướng dẫn, tổ chức nhân dân tham gia quản lý, bảo vệ biên giới, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và bảo vệ lợi ích QGDT.

Nhiệm vụ tham gia giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT cho nhân dân ở KVBG phục vụ nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới. Chất lượng giáo dục biểu hiện cuối cùng ở sự tham gia nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT của nhân dân nơi đây. Do đó, quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị của mình, BĐBP đặc biệt chú trọng giáo dục, bồi dưỡng, hình thành, nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền cho nhân dân.

Tại địa bàn KVBG, hoạt động giáo dục bảo vệ chủ quyền được tiến hành thường xuyên trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, đơn vị BĐBP. Mọi cán bộ, chiến sĩ BĐBP thực hiện việc giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT cho nhân dân thông qua triển khai các biện pháp công tác biên phòng, các hoạt động chuyên môn, thực thi nhiệm vụ. Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị BĐBP phối hợp với các cấp, ngành, lực lượng liên quan tổ chức giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT cho nhân dân.

Hai là, thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới, BĐBP thường xuyên tiếp xúc, gắn bó với nhân dân. Qua đó, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm và hành động tham gia bảo vệ chủ quyền của nhân dân.

Xuất phát từ bản chất, mục tiêu chiến đấu của Quân đội nói chung, BĐBP nói riêng; xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ, tính chất, hoạt động quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới, BĐBP luôn có mối quan hệ máu thịt với nhân dân. Quán triệt đường lối, quan điểm bảo vệ biên giới quốc gia là sự nghiệp “của dân, do dân, vì dân” của Đảng, cán bộ, chiến sĩ BĐBP luôn quán triệt và thực hiện tốt phương châm “ba bám, bốn cùng” với đồng bào các dân tộc, chủ động, tích cực tuyên truyền, vận động, giáo dục, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức, trách nhiệm và khơi dậy, hình thành, nâng cao tình cảm, niềm tin, ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT của nhân dân. Qua đó, tạo cho nhân dân có thái độ chính trị đúng đắn, có quyết tâm cao và tự giác, nghiêm chỉnh chấp hành đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, các chương trình, kế hoạch của địa phương; luôn yêu mến, gắn bó với mảnh đất biên cương và tin tưởng vào vai trò lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị ở cơ sở; tin tưởng vào khả năng, trình độ và sức mạnh chiến đấu của các lực lượng vũ trang đứng chân trên địa bàn KVBG; kiên định vững vàng, tinh thần quả cảm, chịu đựng khó khăn, gian khổ, hy sinh, quyết tâm bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT.

Ba là, BĐBP trực tiếp đấu tranh với các hành vi xâm hại đến chủ quyền và lợi ích QGDT trên KVBG, góp phần quan trọng trong giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền cho nhân dân.

Thái độ, trách nhiệm, hành động của cán bộ, chiến sĩ BĐBP đối với sự nghiệp quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới nói chung và đấu tranh với các hành vi xâm hại đến chủ quyền và lợi ích QGDT nói riêng có tác động to lớn đến sự hình thành thái độ trách nhiệm và hành động thực tế tham gia bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT của nhân dân ở KVBG.

Tiến hành đấu tranh phòng, chống hoạt động của các đối tượng xâm hại chủ quyền, trước hết là đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch lợi dụng yếu tố dân tộc, tôn giáo ở KVBG để tập hợp lực lượng, kích động ly khai, tự trị, tạo các “điểm nóng” gây bất ổn chính trị, an ninh; chống lại mọi sự phá hoại của kẻ địch, bảo vệ Đảng, nhân dân, giữ vững lòng tin của nhân dân đối với Đảng và chính quyền cơ sở; phối hợp với các lực lượng chức năng tăng cường tuần tra, kiểm soát, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, bắt giữ, xử lý những hành vi vi phạm các quy định về bảo vệ tài nguyên, môi trường, lợi ích quốc gia, xâm phạm đến các công trình phòng thủ ở KVBG... vừa đảm bảo cho BĐBP bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới, đồng thời trở thành biện pháp giáo dục trực quan, tác động trực tiếp đến thái độ, tình cảm, niềm tin của nhân dân ở KVBG đối với lực lượng BĐBP trong việc bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới, giữ vững sự ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội ở KVBG. Qua đó, mỗi người dân đều nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT.

Là chủ thể quan trọng tham gia giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT cho nhân dân ở KVBG, do đó những kết quả đạt được trong đấu tranh với các hành vi xâm hại đến chủ quyền của BĐBP thể hiện ỏ nội dung giáo dục đi đôi với thực tiễn; luôn “nêu gương” và tạo sự lan tỏa tinh thần, ý thức trách nhiệm lớn lao đối với sự nghiệp bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT cho nhân dân nơi đây.

Bốn là, góp phần tăng cường sức mạnh chính trị, tinh thần và tạo “thế trận lòng dân” ở KVBG.

Xây dựng sức mạnh tổng hợp bảo vệ biên giới là yêu cầu khách quan của sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc nói chung và bảo vệ biên giới quốc gia nói riêng; là nhiệm vụ trọng yếu thường xuyên của Đảng, hệ thống chính trị và toàn dân; đòi hỏi phải xây dựng toàn diện cả về tiềm lực, lực lượng và thế trận, trong đó chú trọng xây dựng sức mạnh chính trị, tinh thần. Đây là cơ sở, nền tảng để xây dựng và phát huy các yếu tố khác tạo sức mạnh tổng hợp trong sự nghiệp bảo vệ biên giới quốc gia. Nắm vững và vận dụng sáng tạo quan điểm Chủ nghĩa Mác - Lênin, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định sức mạnh chính trị, tinh thần của quân và dân ta là một trong những yếu tố cơ bản quyết định thắng lợi của chiến tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc “Không quân đội nào, không khí giới nào có thể đánh ngã được tinh thần hy sinh của toàn thể một dân tộc” (1).

Sức mạnh chính trị, tinh thần trong bảo vệ chủ quyền gồm những yếu tố cấu thành như: ý thức chính trị, niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, vào sự nghiệp đổi mới đất nước, tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, sức mạnh đại đoàn kết dân tộc… được kết tinh và biểu hiện ở hệ tư tưởng chính trị, trạng thái tâm lý tinh thần của nhân dân và các lực lượng tham gia bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT.

Trong mọi hoạt động bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT, Đảng và Nhà nước ta luôn xác định: “Dựa vào dân, lấy dân làm gốc”, “nếu biết dựa vào nhân dân thì việc gì cũng xong”. Đây chính là lực lượng hùng hậu, trực tiếp, thường xuyên cùng với BĐBP tiến hành các hoạt động bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT. Những đóng góp của nhân dân ở KVBG trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước là rất to lớn, nhất là từ khi có Đảng lãnh đạo đã thể hiện rõ hình ảnh của “biên giới lòng dân”.

Vì vậy, việc xây dựng “thế trận lòng dân” ở KVBG giữ vai trò đặc biệt quan trọng, là nền tảng để phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp với thế trận quân sự, an ninh và đối ngoại tạo thành thế trận biên phòng toàn dân, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới và lợi ích QGDT. Đại hội XII của Đảng ta đã khẳng định rõ: “Xây dựng “thế trận lòng dân”, tạo nền tảng vững chắc xây dựng nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân” (2).

BĐBP tham gia giáo dục cho nhân dân ở KVBG chính là tạo nên một trong những nhân tố cơ bản cấu thành sức mạnh chính trị, tinh thần và tạo nên “thế trận lòng dân” ở KVBG. Đối với nhân dân ở KVBG, ý thức bảo vệ chủ quyền và lợi ích QGDT là nhân tố quan trọng góp phần củng cố, tăng cường đoàn kết giữa các dân tộc trên địa bàn và xây dựng biên giới hòa bình, ổn định, hữu nghị, hợp tác, phát triển.

Để tăng cường sức mạnh chính trị, tinh thần và tạo “thế trận lòng dân” vững chắc, đòi hỏi BĐBP phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm, nghĩa vụ của công dân đối với chủ quyền và lợi ích QGDT; chú trọng giáo dục, bồi dưỡng lòng yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc, tinh thần độc lập tự chủ, tự lực, tự cường; nhận thức, ý thức, trách nhiệm về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; xây dựng trạng thái tâm lý vững vàng, ý chí quyết tâm bám trụ nơi biên giới, vượt qua mọi thử thách, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì chủ quyền và lợi ích QGDT...

Năm là, góp phần củng cố niềm tin và tăng cường mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền địa phương và BĐBP.

Tăng cường mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân là vấn đề chiến lược của cách mạng, là đường lối chính trị có tính nguyên tắc của Đảng. Bởi vì: “Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết với nhân dân”. Cùng với đó, xây dựng mối quan hệ máu thịt giữa BĐBP với nhân dân ở KVBG có vai trò đặc biệt quan trọng, tạo nguồn sức mạnh to lớn để BĐBP hoàn thành nhiệm vụ của mình. Để xây dựng, củng cố niềm tin và tăng cường mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền địa phương và BĐBP, đòi hỏi phải thông qua tuyên truyền, vận động, giáo dục nâng cao nhận thức cho nhân dân và bằng những việc làm cụ thể giúp dân phát triển kinh tế - xã hội, ổn định cuộc sống.

Thực tiễn xây dựng, chiến đấu và trưởng thành đã cho thấy sức mạnh của BĐBP không chỉ từ sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, sự chăm lo giáo dục của các tổ chức chính trị - xã hội, từ sức mạnh bên trong của lực lượng mà còn bắt nguồn từ sự đoàn kết giữa BĐBP với nhân dân; sự yêu thương, đùm bọc, giúp đỡ của nhân dân đối với BĐBP. Cùng với đó, công tác vận động quần chúng chính là cầu nối, phương thức quan trọng để củng cố, tăng cường mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền địa phương và BĐBP. Đồng thời, củng cố, tăng cường mối quan hệ máu thịt đó lại chính là mục tiêu quan trọng hàng đầu trong công tác vận động quần chúng, nhiệm vụ chính trị thường xuyên của BĐBP.

Với khẩu hiệu: “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”, BĐBP luôn kiên trì bám dân, bám địa bàn, tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương và tổ chức, tiến hành các phong trào, chương trình, mô hình hướng về biên giới, hải đảo, hướng về bà con đồng bào dân tộc, tiêu biểu như: Thực hiện phong trào “Bộ đội Biên phòng chung sức xây dựng nông thôn mới và tham gia xóa đói giảm nghèo ở khu vực biên giới”, BĐBP hiện đang tham gia hỗ trợ 568 xã biên giới trong xây dựng nông thôn mới, trong đó hoàn thành 5 nhóm tiêu chí đăng ký hỗ trợ cho 180 xã, phường, thị trấn biên giới, triển khai thành công 15 dự án định canh, định cư, xây dựng cụm kinh tế biên giới; thực hiện chương trình “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản”, BĐBP phối hợp với các ban, bộ, ngành từ Trung ương tới địa phương, tổ chức trao tặng 83.112 suất quà, 158 con bò giống, 100 công trình dân sinh...; thực hiện chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương”, Bộ Tư lệnh BĐBP phối hợp với Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam huy động kinh phí hơn 50 tỷ đồng hỗ trợ các hoạt động sinh kế, vốn khởi nghiệp, công trình dân sinh ở 110 xã biên giới thuộc 26 tỉnh; thực hiện mô hình “Con nuôi đồn Biên phòng”, hiện nay các đồn Biên phòng nhận nuôi 355 cháu có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn (3)...

Đặc biệt, trong thời gian vừa qua BĐBP cùng với các lực lượng chức năng đã và đang ngủ lán, căng mình tại hơn 1.600 tổ, chốt biên giới để tăng cường tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn xuất nhập cảnh trái phép; nhiều đơn vị đã chủ động nhường nơi ăn, chốn nghỉ, huy động lực lượng phục vụ, chăm sóc, bảo đảm điều kiện tốt nhất cho người nhập cảnh thực hiện cách ly, phòng, chống dịch COVID-19.

Qua những việc làm và hành động thiết thực mang ý nghĩa chính trị - xã hội sâu sắc của BĐBP, đã góp phần tô thắm thêm hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”, tăng cường mối quan hệ máu thịt quân - dân, củng cố lòng tin của đồng bào đối với sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước; nhân dân ở KVBG ngày càng tích cực tham gia đông đảo cùng với BĐBP bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới và lợi ích QGDT.

_________________

1. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, 2011, tr.89.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, 2016, tr.149.

3. Đảng ủy Bộ đội Biên phòng, Văn kiện Đại hội Đại biểu Đảng bộ Bộ đội Biên phòng lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020 - 2025.

Tác giả: Trần Nhật Nam

Nguồn: Tạp chí VHNT số 446, tháng 12-2020