Trong những năm qua việc bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp luận (TGQ, PPL) khoa học cho đội ngũ giảng viên trẻ đã được các nhà trường quân đội tiến hành thường xuyên và thu được những kết quả nhất định, tạo ra một đội ngũ giảng viên có vốn tri thức tốt và kỹ xảo, kỹ năng sư phạm thành thục, có phương pháp, tác phong công tác, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, chức trách được giao. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đó, trong công việc này còn bộc lộ những bất cập, hạn chế nhất định, đặt ra yêu cầu cần phải tiếp tục bồi dưỡng, nâng cao cho giảng viên trẻ để họ có thể đáp ứng được yêu ngày càng cao của nhiệm vụ giáo dục đào tạo, nghiên cứu khoa học ở các trường quân đội hiện nay.

Bồi dưỡng TGQ, PPL cho đội ngũ giảng viên trẻ là hoạt động tích cực, chủ động của các chủ thể nhằm bổ sung, hoàn thiện, pháp triển hệ thống tri thức, các quan điểm, nguyên tắc trong nhận thức, hoạt động thực tiễn cho đội ngũ giảng viên trẻ, từ đó nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của mỗi giảng viên trẻ, giúp họ hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo trong các trường quân đội. Công tác bồi dưỡng, cho đội ngũ giảng viên trẻ hiện nay vừa phải tuân thủ những yêu cầu có tính nguyên tắc của khoa học sư phạm, giáo dục, vừa phải phù hợp với đặc thù của nhà trường quân đội đồng thời dựa trên cơ sở phương pháp luận khoa học, với những cơ sở lý luận và thực tiễn xác đáng, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp mang tính toàn diện và đồng bộ, trong đó cần tập trung vào một số giải pháp cơ bản, chủ yếu sau:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể. Đây là biện pháp cơ bản, quan trọng hàng đầu, là cơ sở để thực hiện các biện pháp khác, tạo ra sự thống nhất trong tư tưởng, hành động và phát huy cao độ trách nhiệm của mỗi chủ thể. Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Muốn cải tiến... thì trước hết phải tăng cường việc giáo dục chính trị và nâng cao tư tưởng của cán bộ và công nhân...”(1). Thực tế, vẫn còn có cấp ủy, chỉ huy chưa thấy được vai trò, sự cần thiết của công tác này nên thực hiện nội dung, hình thức bồi dưỡng TGQ, PPL còn đơn điệu, cứng nhắc. Trước yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ tổ quốc, yêu cầu xây dựng quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại” trong điều kiện mới thì việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm cần phải được tiến hành thường xuyên và hiệu quả hơn.

Để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, thủ trưởng các trường quân đội, các cơ quan, các khoa giáo viên trực thuộc cần thường xuyên quán triệt và thực hiện tốt chỉ thị, nghị quyết về công tác giáo dục chính trị. Tiếp tục tổ chức các lớp quán triệt, học tập, nghiên cứu nghị quyết các cấp, đặc biệt là Nghị quyết trung ương 4 (khóa XI, XII), chỉ thị số 05/ CT-TW Bộ Chính trị, Chỉ thị 87/CT-TW của Quân ủy Trung ương, thường xuyên làm cho mỗi chủ thể thấy rõ sự tác động của mặt trái kinh tế thị trường, các tệ nạn xã hội, ảnh hưởng của cuộc cách mạng khoa học công nghệ đến nhận thức, hành động của đội ngũ giảng viên trẻ, từ đó làm cho mỗi chủ thể thấy rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong bồi dưỡng TGQ, PPL cho đội ngũ giảng viên trẻ. Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng, nghiên cứu chỉ thị, nghị quyết các cấp. Thông qua giao ban, hội ý, hoạt động của tổ chức đảng, tổ chức đoàn, hội đồng quân nhân, hoạt động chuyên môn để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể. Thông qua kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng để nâng cao nhận thức, trách nhiệm, khen thưởng, phê bình, chấn chỉnh, nhắc nhở kịp thời, chỉ rõ trách nhiệm của các chủ thể.

Thứ hai, tăng cường công tác giáo dục chính trị và thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức bồi dưỡng đào tạo công tác giáo dục chính trị trực tiếp hình thành, phát triển TGQ, PPL cho đội ngũ giảng viên trẻ. Hồ Chí Minh khẳng định: “Cũng người công nhân ấy nếu được học chính trị, được hiểu, thì khi ra làm việc sẽ khác ngay. Người không hiểu biết chính trị, chỉ phất phơ cốt làm sao cho hết ngày, hết giờ thôi. Do đó, giáo dục chính trị, tư tưởng là một điều rất quan trọng”(2). Nội dung, hình thức có vai trò rất quan trọng đối với mục đích của quá trình bồi dưỡng TGQ, PPL khoa học. Để đạt được mục đích đòi hỏi nội dung, hình thức phải luôn được đổi mới cho phù hợp với đối tượng và sự biến động của thực tiễn. Đại hội XII của Đảng đã chỉ rõ: “Hệ thống, chương trình đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị còn nhiều bất hợp lý. Phương pháp giảng dạy, học tập lý luận chính trị còn lạc hậu”(3). Do đó phải “tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hơn nữa tính chiến đấu, tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư tưởng phục vụ yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị, phù hợp với từng giai đoạn, tạo sự thống nhất trong Đảng, đồng thuận trong xã hội; đẩy mạnh tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phù hợp với từng đối tượng theo hướng cụ thể, thiết thực, hiệu quả”(4).

Trước hết, cần kiểm tra, rà soát, đánh giá thực trạng bồi dưỡng, chỉ rõ tính khoa học, phù hợp của nội dung, chương trình, hình thức bồi dưỡng, phát hiện những bất cập, hạn chế, khuyết điểm để khắc phục, làm cơ sở để bồi dưỡng cho đội ngũ giảng viên trẻ trong các nhà trường quân đội. Tiếp tục, quán triệt, thực hiện Kết luận số 94-KL/TW của Ban Bí thư về tiếp tục đổi mới việc học tập lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân, các văn bản của các cấp về công tác giáo dục khoa học xã hội và nhân văn trong các nhà trường quân đội. Thực hiện tốt nền nếp, chế độ giáo dục chính trị cho các đối tượng ở từng cấp trong đó có đội ngũ giảng viên trẻ; lựa chọn đội ngũ giáo viên giảng dạy chính trị là những người tiêu biểu về phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, có phương pháp truyền thụ tốt. Làm tốt việc kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục chính trị và thường xuyên trang bị, củng cố cơ sở vật chất, thiết bị giảng dạy chính trị.

Đối với nội dung bồi dưỡng, chú ý những điểm mới của Đảng trong phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kết hợp trang bị tri thức khoa học với xây dựng niềm tin, động cơ, trách nhiệm, đạo đức, lối sống, truyền thống lịch sử. Tích cực bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, kiến thức thực tiễn, kỹ năng, phương pháp sư phạm “...chú ý giáo dục toàn diện trên các mặt đạo đức, trí dục, mỹ dục và thể dục... để đào tạo và phát triển con người toàn diện vừa có đức, vừa có tài”(5). Thường xuyên cung cấp, định hướng thông tin về quan điểm ngoài mác xít, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động.

Đối với các hình thức bồi dưỡng, thông qua lên lớp, học tập, quán triệt, nghiên cứu “Giáo dục chính trị bằng các cuộc nói chuyện, các sách báo, các cuộc thảo luận về đấu tranh giai cấp”(6). Nâng cao chất lượng các lớp tập huấn, bồi dưỡng chính trị. Thông qua hoạt động chuyên môn, hoạt động xây dựng tổ chức ở các khoa khoa học xã hội và nhân văn để giáo dục, bồi dưỡng. Thông qua phong trào thi đua, phong trào của thanh niên, các cuộc vận động, các buổi giao lưu, nói chuyện thời sự, kể chuyện lịch sử, thăm quan, hội thi, hội thao, nêu gương điển hình để giáo dục, bồi dưỡng. Đặc biệt, thông qua hoạt động đấu tranh với những quan điểm phản động, sai trái để bồi dưỡng TGQ, PPL khoa học cho đội ngũ giảng viên trẻ trong các nhà trường quân đội.

Thứ ba, phát huy tính tích cực của đội ngũ giảng viên trẻ trong mọi hoạt động, tính tích cực, tự giác quyết định đến chất lượng của từng cá nhân “vì họ... chưa kinh qua sự rèn luyện lâu dài. Cho nên họ cần phải tự rèn luyện và tu dưỡng nhiều trong những cuộc đấu tranh cách mạng, mới có thể thành người cách mạng chắc chắn”(7). Thực tiễn hiện nay, trước sự tác động của môi trường xã hội phức tạp, một số giảng viên trẻ ở các nhà trường quân đội do ý thức tự bồi dưỡng, tự tu dưỡng kém nên còn vi phạm kỷ luật, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, mà trước hết là xa rời thế giới quan, nhân sinh quan của chủ nghĩa Mác - Lênin. Do đó, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, khoa giáo viên luôn phải quan tâm tổ chức tốt hoạt động tự bồi dưỡng của đội ngũ giảng viên trẻ. Mặt khác, mỗi giảng viên trẻ cần thực hiện tốt lời dạy của Hồ Chí Minh: “Chúng ta làm cách mạng nhằm mục đích cải tạo thế giới, cải tạo xã hội. Muốn cải tạo thế giới và cải tạo xã hội thì trước hết phải tự cải tạo bản thân chúng ta. Do đó, cho nên trước hết là phải liên hệ lý luận với thực tế công tác và tư tưởng của mình, để tự cải tạo mình, nâng cao sự tu dưỡng của mình”(8).

Đối với Đảng ủy, Ban Giám hiệu phải thường xuyên chỉ đạo các cơ quan, khoa giáo viên tích cực giáo dục, động viên đội ngũ giảng viên trẻ trong tự tu dưỡng, tự giáo dục, tự bồi dưỡng TGQ, PPL, sâu sát, cụ thể trong công tác kiểm tra, tạo môi trường thuận lợi để đội ngũ giảng viên trẻ tự bồi dưỡng. Đồng thời luôn đề cao dân chủ trong mọi công việc, quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ, gần gũi, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và thường xuyên nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đội ngũ giảng viên trẻ.

Đối với các cơ quan, tích cực cụ thể hóa nghị quyết, kế hoạch của thủ trưởng các cấp về bồi dưỡng TGQ, PPL khoa học thành chỉ thị, kế hoạch, hướng dẫn cụ thể. Tăng cường kiểm tra mọi mặt công tác của các khoa, đơn vị trong đó có việc bồi dưỡng TGQ, PPL khoa học cho đội ngũ giảng viên trẻ. Từ đó, tham mưu, đề xuất với cấp trên những nội dung, biện pháp cụ thể để phát huy vai trò tự bồi dưỡng của đội ngũ giảng viên trẻ trong các nhà trường quân đội.

Đối với các khoa giáo viên, thường xuyên giáo dục, quán triệt, tuyên truyền xây dựng động cơ, trách nhiệm, tinh thần tự giác của đội ngũ giảng viên trẻ trong tự bồi dưỡng. Hướng dẫn đội ngũ giảng viên trẻ xây dựng kế hoạch tự bồi dưỡng. Tích cực kiểm tra, đánh giá nắm chắc chất lượng của từng người, từ đó có biện pháp kèm cặp, định hướng, giúp đỡ cụ thể. Phát huy vai trò xung kích của các tổ chức quần chúng, dân chủ của tập thể quân nhân để tìm ra các hình thức mới trong tự bồi dưỡng TGQ, PPL khoa học.

Đối với từng giảng viên trẻ, phải xây dựng và nghiêm túc thực hiện kế hoạch tự bồi dưỡng TGQ, PPL. Thường xuyên tự học tập nâng cao nhận thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị các cấp, trình độ tri thức khoa học. Tích cực, chủ động tham gia hoạt động giảng dạy, nghiên cứu khoa học, thực tiễn quân sự, từ đó không ngừng phát triển TGQ, PPL cách mạng “học tập lập trường, quan điểm và phương pháp của chủ nghĩa Mác - Lênin để áp dụng lập trường, quan điểm và phương pháp ấy mà giải quyết cho tốt những vấn đề thực tế trong công tác cách mạng của chúng ta”(9). Thường xuyên tự kiểm điểm hoàn thiện bản thân, phấn đấu vươn lên trong học tập, rèn luyện, trong công tác: “Muốn được thích hợp với tình thế, muốn cùng tiến hay vượt các bạn khác, ta cần phải nhận thức và tự giáo dục không ngừng, cần phải có sự thành thực tự vạch ra những khuyết điểm sai lầm để bồi bổ và sửa đổi đi”(10). Gương mẫu trong thực hiện nhiệm vụ, chức trách được giao, phấn đấu trở thành tấm gương sáng về tự học và sáng tạo. Kiên quyết đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và tích cực đấu tranh bảo vệ, phát triển Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng.

Thứ tư, xây dựng môi trường văn hóa góp phần bồi dưỡng TGQ, PPL khoa học cho đội ngũ giảng viên trẻ.

Môi trường văn hóa là cơ sở hình thành tâm lý, tình cảm tích cực, niềm tin tất thắng vào lý tưởng, đường lối của Đảng, góp phần quan trọng vào việc bồi dưỡng, phát triển TGQ, PPL khoa học. Đội ngũ giảng viên trẻ ở các nhà trường quân đội mặc dù đã được đào tạo cơ bản, được trang bị TGQ, PPL khoa học, song do đặc điểm tâm lý lứa tuổi dễ bị tác động bởi hoàn cảnh. Hơn nữa, trước sự thâm nhập, len lỏi của tệ nạn xã hội, lối sống cơ hội, thực dụng, cùng với sự điên cuồng chống phá của các thế lực thù địch, phản động, xây dựng môi trường sinh hoạt, học tập, công tác dân chủ, khoa học, kỷ luật cho đội ngũ giảng viên trẻ trong các nhà trường quân đội là rất cần thiết.

Trước hết xây dựng môi văn hóa phải trên cơ sở chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng. Phải đẩy mạnh việc tuyên truyền, giáo dục, quán triệt, cụ thể hóa vào trong tất cả các hoạt động của mọi cán bộ, học viên, giảng viên. Tăng cường các hoạt động hội thi, hội thao, văn hóa, văn nghệ qua đó truyền tải thông tin khoa học, bồi dưỡng lý tưởng, tình cảm cách mạng cho mọi đối tượng trong đó có đội ngũ giảng viên trẻ.

Đặc biệt, ở các khoa, giáo viên phải lựa chọn được những người có đủ phẩm chất và năng lực thực sự là hạt nhân lãnh đạo để làm cán bộ lãnh đạo, chỉ huy khoa, bộ môn. Thường xuyên thực hiện tốt nền nếp chế độ sinh hoạt, học tập, công tác của các tổ chức. Phát huy dân chủ trong các hội nghị, kiên quyết tổ chức thực hiện tốt các nghị quyết, chương trình, kế hoạch đã đặt ra. Đề cao vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, của cấp ủy, chi bộ các khoa trong công tác kiểm tra, giám sát, duy trì kỷ luật Đảng. Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, lành mạnh trên cơ sở nguyên tắc hoạt động của các tổ chức, điều lệnh, điều lệ, chế độ quy định của quân đội, của Nhà trường, đoàn kết, dân chủ, kỷ luật, tôn trọng, yêu thương nhau. Tăng cường tổ chức các hoạt động thực tiễn đưa đội ngũ giảng viên trẻ các môn khoa học xã hội và nhân văn tham gia, qua đó bồi dưỡng, rèn luyện toàn diện cho họ.

Bồi dưỡng TGQ, PPL khoa học cho đội ngũ giảng viên trẻ trong các nhà trường quân đội là quá trình thường xuyên, liên tục, bị chi phối bởi nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Để đạt được hiệu quả cao, quá trình này cần tổ chức thực hiện các giải pháp trên một cách đồng bộ, khoa học và chặt chẽ, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo trong môi trường quân sự trong tình hình mới và chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong quân đội giai đoạn 2011 – 2020.

____________

1, 8, 9. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.536, 95, 95.

2. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.74.

3, 4. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2016, tr.193, 201.

5. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.269.

6. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.124.

7. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.299.

10. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.28. 

Nguồn : Tạp chí VHNT số 403, tháng 1 - 2018

Tác giả : NGUYỄN HỮU TUẤN