Sinh thời, Hồ Chí Minh thường nhắc nhở: “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua. Và những người thi đua là những người yêu nước nhất”(1). Quán triệt tư tưởng đó của Người, các đơn vị quân đội nói chung và trong thanh niên quân đội nói riêng thường xuyên coi trọng tổ chức các phong trào thi đua yêu nước. Trong các giai đoạn cách mạng, phong trào thi đua yêu nước trong thanh niên quân đội đã góp phần tích cực thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của cách mạng và quân đội. Trước đây, trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, các phong trào thi đua yêu nước của thanh niên quân đội như: Quyết tử cho tổ quốc quyết sinh, Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng, Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, Thi đua giết giặc lập công... đã góp phần làm nên những chiến công oanh liệt, đi vào những trang sử hào hùng của dân tộc và của quân đội nhân dân Việt Nam.

Trong những năm qua, cùng với phong trào thi đua yêu nước trong toàn quốc, phong trào thi đua yêu nước của thanh niên quân đội liên tục phát triển cả về bề rộng và chiều sâu. Tiêu biểu như các phong trào: Giành ba đỉnh cao quyết thắng, Thanh niên quân đội thi đua rèn sức luyện tài, xung kích, sáng tạo xứng danh bộ đội cụ Hồ, Thanh niên quân đội, tiếp bước cha anh, xứng danh bộ đội cụ Hồ, Thanh niên quân đội mẫu mực xây dựng đơn vị chính quy... Các phong trào này thực sự là động lực thúc đẩy mỗi thanh niên quân đội, tổ chức đoàn cơ sở trong toàn quân phát huy tối đa mọi tiềm năng và sự sáng tạo, vươn lên giành những thành tích, đỉnh cao mới.

Thông qua các phong trào thi đua đã xuất hiện nhiều phương thức, mô hình điển hình tiên tiến xuất sắc, trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng học tập, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, lao động sản xuất, giúp đỡ nhân dân và xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Đặc biệt, đã có hàng vạn tổ chức đoàn và đoàn viên, thanh niên đạt danh hiệu Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác, hàng ngàn gương mặt thanh niên điển hình, tiên tiến xuất sắc trên các lĩnh vực từ cơ sở đến toàn quân, nhiều tấm gương tiêu biểu của thanh niên quân đội trên các lĩnh vực, góp phần làm ngời sáng phẩm chất bộ đội cụ Hồ trong thời kỳ mới (2). Đây thực sự là những biểu hiện cụ thể, sinh động, chân thực và rõ nét nhất chủ nghĩa yêu nước trong thanh niên quân đội hiện nay; đồng thời, các phong trào này cũng đã trở thành môi trường thuận lợi để giác ngộ và phát huy chủ nghĩa yêu nước ở thanh niên quân đội.

Đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước là động lực quan trọng, một trong những biện pháp thiết thực và hữu hiệu nhằm phát huy chủ nghĩa yêu nước ở thanh niên quân đội hiện nay. Tuy nhiên, để thực hiện tốt vai trò động lực và giải pháp thiết thực từ phong trào thi đua yêu nước là cả một khoa học và nghệ thuật, sự công phu, nghiêm túc và khó khăn, lâu dài. Trong đó, có thể nghiên cứu vận dụng thực hiện một số nội dung cơ bản sau:

Thứ nhất, tạo sự chuyển biến cơ bản, vững chắc trong nhận thức của thanh niên quân đội về vai trò to lớn, ý nghĩa thiết thực của việc đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước.

Thi đua chính là thực hiện những công việc hàng ngày của mỗi tổ chức, đơn vị, mỗi người quân nhân với sự nhiệt tình, sáng tạo và năng suất, chất lượng, hiệu quả cao. Phong trào thi đua yêu nước chỉ có thể phát triển mạnh mẽ, vững chắc và đưa lại hiệu quả phải trên cơ sở sự nhận thức đầy đủ, đúng đắn về vai trò, ý nghĩa của phong trào đó. Như Hồ Chí Minh đã chỉ     rõ: “Tư tưởng đúng thì hành động mới khỏi sai lạc và mới làm tròn nhiệm vụ cách mạng được”(3). Thực tế cho thấy, người lãnh đạo, chỉ huy đơn vị và bản thân mỗi cán bộ, chiến sĩ có nhận thức sâu sắc về thi đua yêu nước, quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, lăn lộn trong hoạt động thực tiễn của đơn vị thì khi đó phong trào thi đua yêu nước có chất lượng, hiệu quả, thực sự là động lực thúc đẩy việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được giao. Ngược lại, người lãnh đạo, chỉ huy và mỗi cán bộ, chiến sĩ của đơn vị chưa nhận thức đầy đủ, thiếu quan tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo thì không có phong trào thi đua, hoặc phong trào chỉ là hình thức, chạy theo thành tích.

Như vậy, yếu tố cơ bản đầu tiên, quyết định chất lượng, hiệu quả và sự phát triển bền vững, đúng hướng của phong trào thi đua yêu nước của thanh niên quân đội trong giai đoạn hiện nay chính là phải thường xuyên coi trọng nâng cao hiểu biết, tạo ra sự chuyển biến cơ bản, vững chắc trong nhận thức của thanh niên quân đội về vai trò to lớn, ý nghĩa thiết thực của hoạt động này. Chỉ có trên cơ sở đó mới khơi dậy được sức bật tiềm năng, sự sáng tạo của mỗi người thanh niên quân đội, làm cho họ say mê cống hiến, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, phấn đấu vượt lên chính mình để giành những đỉnh cao mới và qua đó sẽ nâng cao sự giác ngộ và thúc đẩy việc phát huy chủ nghĩa yêu nước

Thứ hai, luôn đổi mới và sáng tạo trong tổ chức phong trào thi đua yêu nước và các phong trào hành động cách mạng của thanh niên quân đội.

Xuất phát từ tính chất phong phú, đa dạng của hoạt động quân sự và từ đặc điểm tâm lý của tuổi trẻ: ưa thích sự năng động, ham hiểu biết, sáng tạo, thích khám phá cái mới, không chấp nhận lối mòn, rập khuôn, máy móc. Vì vậy, để có sự lôi cuốn, hấp dẫn và tập hợp được đông đảo thanh niên quân đội tham gia vào phong trào thi đua yêu nước và các phong trào hành động cách mạng, tất yếu trong quá trình tổ chức các phong trào này phải luôn có sự đổi mới và sáng tạo. Trong báo cáo tại Đại hội Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh quân đội lần thứ VIII đã nêu rõ: “Phong trào thanh niên phải thường xuyên đổi mới về nội dung, chỉ tiêu, khẩu hiệu hành động, hình thức, phương pháp, phản ánh tính chất tiên tiến và vai trò xung kích của tuổi trẻ”(4).

Theo định hướng đó, lãnh đạo, chỉ huy và tổ chức đoàn các cấp căn cứ vào đặc điểm, nhiệm vụ của đơn vị và đối tượng thanh niên để xác định nội dung, phương thức tổ chức phong trào thi đua và phong trào thanh niên phù hợp, thiết thực theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào nhiệm vụ chủ yếu, khâu yếu, việc mới, việc khó, mỗi loại hình đơn vị, mỗi tổ chức cơ sở đoàn chọn việc để xây dựng, phấn đấu chiếm lĩnh một đỉnh cao nhất định. Việc tổ chức các phong trào phải xuất phát từ thanh niên, vì thanh niên, của thanh niên, đồng thời đáp ứng 3 yêu cầu: hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, rèn luyện đoàn viên thanh niên tốt, xây dựng tổ chức đoàn vững mạnh. Mặt khác, cần kết hợp chặt chẽ giữa thực hiện phong trào thanh niên với các cuộc vận động cách mạng trong thanh niên và phong trào thi đua quyết thắng của đơn vị. Các phong trào phải bám sát nhiệm vụ chính trị của đơn vị, xung kích sáng tạo thực hiện tốt việc xây dựng nếp sống chính quy, rèn luyện kỷ luật, xây dựng đơn vị vững mạnh về mọi mặt. Đặc biệt, cần đẩy mạnh phong trào Thanh niên quân đội thi đua rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo xứng danh bộ đội cụ Hồ, góp phần xây dựng nhiều tổ chức đoàn, đoàn viên, thanh niên tiêu biểu, ngời sáng phẩm chất bộ đội cụ Hồ trong thời kỳ mới; thực hiện phong trào Thanh niên quân đội vươn tới những đỉnh cao và Thanh niên quân đội tiến quân vào khoa học và công nghệ. Mặt khác, cần bảo đảm khởi động phong trào đi liền với duy trì phong trào; thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm và biểu dương, khen thưởng kịp thời.

Thứ ba, kết hợp chặt chẽ giữa phong trào thi đua yêu nước của thanh niên quân đội với các phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ cả nước.

Thanh niên quân đội là một lực lượng không thể tách rời, một bộ phận ưu tú của thanh niên Việt Nam, cho nên phong trào thi đua yêu nước của họ luôn đòi hỏi sự kết hợp thường xuyên, chặt chẽ và hiệu quả với các phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ cả nước.

Việc thanh niên quân đội tích cực tham gia vào các hoạt động chung của tuổi trẻ cả nước, nhất là những hoạt động mang ý nghĩa chính  trị xã hội sâu sắc và thiết thực như: hành trình nhân ái vì sức khỏe cộng đồng, hiến máu tình nguyện, tham gia xây dựng nông thôn mới, uống nước nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc giáo dục thanh thiếu nhi... không chỉ là những bài học vô giá về trách nhiệm và đạo đức đối với cộng đồng, ý chí và khát vọng sống, tình thương yêu con người, tình bạn, tình đồng đội, mà còn là cơ hội học tập, tu dưỡng, rèn luyện và cống hiến; là môi trường để tôi luyện hoài bão, ước mơ và sự trưởng thành, thậm chí góp phần tạo ra những bước ngoặt trong suy nghĩ, nhận thức, hành động của thanh niên quân đội. Đồng thời, các hoạt động này cũng chính là một trong những điều kiện lý tưởng để chủ nghĩa yêu nước trong thanh niên quân đội được khơi dậy, bồi đắp và phát huy mạnh mẽ.

Từ những hoạt động thực tiễn ngoài xã hội, hòa chung với các phong trào sôi nổi của tuổi trẻ cả nước, trực tiếp là ở địa phương nơi đơn vị đóng quân sẽ giúp thanh niên quân đội củng cố thêm tình yêu quê hương, đất nước, nhân dân, gắn bó keo sơn với đồng chí, đồng đội, quyết tâm hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao. Mặt khác, những phong trào và các hoạt động này sẽ tiếp tục là nơi để thanh niên quân đội chia sẻ, giao lưu, học hỏi và khẳng định bản thân, đóng góp sức trẻ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước. Do đó, để phát huy chủ nghĩa yêu nước ở thanh niên quân đội, cần tôi luyện thông qua các phong trào hành động cách mạng, xung kích của tuổi trẻ cả nước. Trong đó, trực tiếp và thiết thực nhất là tăng cường kết hợp chặt chẽ, hiệu quả với phong trào thi đua yêu nước của tuổi trẻ ở các địa phương mà các đơn vị đóng quân.

Thực tế cho thấy, hoạt động này những năm qua đã được quan tâm đẩy mạnh thông qua việc ký kết các chương trình phối hợp. “Đến nay, 100% tổ chức đoàn cơ sở trong quân đội tổ chức kết nghĩa và có chương trình phối hợp hoạt động với Đoàn thanh niên địa phương, với nhiều nội dung hình thức hoạt động sinh động, sáng tạo, đạt được những thành tích kết quả quan trọng”(5). Tuy nhiên, hoạt động này ở một số đơn vị còn có tính mùa vụ; triển khai thực hiện chương trình phối hợp chưa đồng bộ, hiệu quả không cao. Do vậy, để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động kết hợp này đòi hỏi cấp ủy, chỉ huy, tổ chức đoàn và đội ngũ cán bộ đoàn các cấp cần nắm bắt tình hình, chủ động xây dựng quy chế phối hợp và chương trình hành động chặt chẽ, khoa học, sát với thực tế; thường xuyên tiến hành sơ tổng kết, rút kinh nghiệm, tăng cường trao đổi thông tin giữa đơn vị và địa phương. Ngoài ra, cần tích cực nghiên cứu, đổi mới nội dung, đa dạng hóa hình thức hoạt động kết hợp, tránh đơn điệu, khô cứng. Đặc biệt, cần chú trọng nâng cao hiệu quả hoạt động kết nghĩa, mở rộng quy mô phối hợp hoạt động theo cụm, khu vực địa bàn đóng quân, gia tăng ý nghĩa chính trị - xã hội của hoạt động phối hợp, kết nghĩa, góp phần giữ và tăng cường mối quan hệ đoàn kết quân - dân và củng cố thế trận lòng dân ngày càng vững chắc.

Đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước tạo động lực quan trọng trong phát huy chủ nghĩa yêu nước ở thanh niên quân đội không chỉ thuần túy là nhiệm vụ chính trị, mà là yêu cầu tất yếu khách quan của sự nghiệp cách mạng, xây dựng quân đội trong thời kỳ mới. Hơn thế, hoạt động này còn trở thành nét văn hóa, khoa học và nghệ thuật trong tổ chức và huy động sức mạnh của thanh niên quân đội cũng như tuổi trẻ cả nước.

______________

1. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.407.

2, 4, 5. Tổng cục Chính trị, Văn kiện Đại hội Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh quân đội lần thứ VIII, Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2013, tr.7, 48, 39.

3. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.360. 

Nguồn : Tạp chí VHNT số 400, tháng 10 - 2017

Tác giả : NGUYỄN ĐÌNH BẮC