Nâng cao năng lực tư duy chiến lược của cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành ở nước ta giai đoạn hiện nay có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng. Bởi, thông qua nâng cao năng lực này không chỉ góp phần giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện, trau dồi về năng lực, phương pháp tác phong công tác, đạo đức, lối sống mà còn nâng cao năng lực tư duy chiến lược của cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra ngày càng cao hiện nay. Đồng thời, thông qua nâng cao năng lực này còn giúp cho cán bộ có tầm nhìn chiến lược, hoạch định nhiều bước đi mạnh mẽ của địa phương, góp phần thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Năng lực tư duy chiến lược và nâng cao năng lực tư duy chiến lược

Năng lực tư duy chiến lược gồm trình độ tư duy chiến lược và các kỹ năng, khả năng vận dụng trình độ đó vào thực tiễn thông qua các hành vi của con người.

Theo nghĩa đó, nâng cao năng lực tư duy chiến lược chính là quá trình đưa trình độ lẫn kỹ năng, khả năng tư duy chiến lược lên một tầm cao mới, đáp ứng những nhu cầu do thực tiễn đặt ra. Nâng cao năng lực tư duy chiến lược của cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành ở nước ta hiện nay là tổng thể những cách thức, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, cơ quan, ban ngành Trung ương nhằm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành hoàn thiện về mọi mặt để nâng cao tư duy, sáng tạo, nắm bắt dự báo xu hướng vận động phát triển của hoạt động thực tiễn và nâng cao khả năng, kỹ năng vận dụng trình độ tư duy chiến lược vào thực tiễn.

Tầm quan trọng của nâng cao năng lực tư duy chiến lược đối với cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành

Cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành là các ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh, thành; các đồng chí Thường trực Tỉnh ủy, Thành ủy; Thường trực UBND, HĐND tỉnh, thành; các đồng chí lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh, thành. Họ có trách nhiệm đề ra những phương hướng, chủ trương, quyết định có tính chiến lược ở địa phương, ngành mình phụ trách, là người dẫn dắt, lãnh đạo địa phương, ngành hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội địa phương. Như vậy, những hoạt động của lãnh đạo, quản lý của cán bộ chủ chốt đều cần đến năng lực tư duy chiến lược.

Nâng cao năng lực tư duy chiến lược của cán bộ chủ chốt tỉnh, thành có vai trò hết sức quan trọng. Thứ nhất, giúp cán bộ có tầm nhìn trong hoạch định đường lối phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Thứ hai, giúp cán bộ xác định được khuynh hướng vận động của thực tiễn, dự báo được các tình huống xảy ra, chủ động có các phương án dự phòng. Thứ ba, giúp cán bộ xây dựng được tầm nhìn chiến lược phát triển dài hạn cho địa phương.

Một vài nét về thực trạng năng lực tư duy chiến lược của đội ngũ cán bộ chủ chốt hiện nay

Trong những năm vừa qua, Đảng, Nhà nước ta đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định, hướng dẫn về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nói chung và năng lực tư duy chiến lược của cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành nói riêng. Năng lực tư duy chiến lược của cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành được nâng cao cả về mọi mặt, nhất là về tư duy lý luận chính trị. Nhiều cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành đã dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm về hành động, việc làm của mình. Đặc biệt, cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên đã đạt được những kết quả quan trọng, giúp nhân dân vững tin hơn nữa vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước.

Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế, bất cập. Đó là, một số cán bộ còn chưa đưa ra được kế hoạch trung hạn, dài hạn để đánh thức, khơi dậy nguồn lực của địa phương mình; còn bị động, lúng túng trong giải quyết công việc trước thực tiễn sôi động; năng lực dự báo, phát hiện xu hướng vận động, phát triển của thực tiễn còn hạn chế, mới chỉ dừng lại ở hiện tượng, chưa đi vào chiều sâu; chưa xây dựng được tầm nhìn chiến lược cho địa phương; một số có biểu hiện chủ nghĩa kinh nghiệm, duy ý chí, thiếu tính thực tiễn, khả năng hoạch định đường lối phát triển kinh tế, xã hội còn yếu; tư duy nhiệm kỳ vẫn tồn tại trong một số cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành…

Nghị quyết 26-NQ/TW ngày 19-5-2018 của Hội nghị lần thứ 7, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã chỉ rõ: “Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp chiến lược, thiếu gương mẫu, uy tín thấp, năng lực, phẩm chất chưa ngang tầm nhiệm vụ, quan liêu, xa dân, cá nhân chủ nghĩa, vướng vào tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm”.

Trước sự bùng nổ của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, yêu cầu đặt ra đối với đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành nói riêng không chỉ có năng lực tư duy chiến lược mà còn phải có khả năng áp dụng công nghệ thông tin để nắm bắt, xử lý mọi việc một cách linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả.

Để nâng cao năng lực tư duy chiến lược của cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành, cần thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, đổi mới nội dung, chương trình đào tạo cán bộ nói chung, cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành nói riêng theo hướng nâng cao năng lực tư duy chiến lược. Về nội dung, tập trung vào những vấn đề bức xúc được dư luận xã hội đặc biệt quan tâm, những vấn đề mà cán bộ, đảng viên còn thiếu, còn yếu như: khả năng vận dụng lý luận đã học vào giải quyết vấn đề do thực tiễn đặt ra; tác phong gần gũi, gắn bó giữa cán bộ, đảng viên với quần chúng nhân dân; việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh… Thực tế chỉ ra rằng, một số nội dung, chương trình bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên nói chung, cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành nói riêng còn nặng về lý luận, kiến thức và tổng quan. Phần nói về thực trạng của địa phương còn ít, kỹ năng giải quyết những vấn đề thực tiễn nảy sinh trong cuộc sống chiếm dung lượng nhỏ, đôi khi chung chung, một số trường hợp báo cáo viên chưa cập nhật đầy đủ về kiến thức thực tiễn, trong khi đó, cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành là những người đang công tác, đương chức, rất cần tổng kết khái quát những vấn đề thực tế. Vấn đề đặt ra ở đây, là phải gắn chặt giữa lý luận với thực tiễn, bồi dưỡng những vấn đề thiết yếu phục vụ cho công tác của cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành; xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị cần tăng cường phần nội dung về giải pháp, nhiệm vụ cụ thể của địa phương; tăng phần kiến thức về kỹ năng giải quyết các vấn đề thực tế trong các lĩnh vực công tác; giảm những nội dung lý luận trùng lặp… Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Học cốt để mà làm. Học mà không làm được, học mấy cũng vô ích. Vì vậy huấn luyện phải thiết thực, sao cho những người đến học, học rồi, về địa phương họ có thể thực hành ngay” (1).

Hai là, lựa chọn, sắp xếp, bố trí, sử dụng cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành phải bảo đảm về chất lượng. Đây là vấn đề quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến sự phát triển của cơ quan, đơn vị, địa phương. Ngay từ khâu đầu tiên, cần lựa chọn người thực sự có năng lực, phẩm chất đạo đức tốt, có ý thức kỷ luật cao và, sắp xếp, bố trí ở vị trí phù hợp để họ phát huy được sở trường, thế mạnh của mình, đồng thời sẵn sàng nhận nhiệm vụ ở chỗ địa bàn khó khăn, phức tạp khi cần thiết. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Biết rõ ràng cán bộ, mới có thể cất nhắc cán bộ một cách đúng mực” (2).

Ba là, thực hiện luân chuyển cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành ở nhiều môi trường khác nhau. Thông qua hoạt động thực tiễn công tác ở nhiều địa phương, nhất là ở nơi khó khăn, phức tạp sẽ giúp cán bộ có thêm kinh nghiệm trong xử lý, giải quyết công việc hiệu quả. Quan điểm của Đảng về thực hiện luân chuyển cán bộ là để phục vụ tốt nhân dân, tránh tư duy trục lợi, cá nhân hoặc có vấn đề bất thường về năng lực, phẩm chất đạo đức, lối sống. Theo đó, việc thực hiện luân chuyển cán bộ phải bảo đảm khách quan, dân chủ, công bằng. Thường xuyên kiểm tra cán bộ được luân chuyển đến vị trí mới, lấy hiệu quả công việc của cán bộ được luân chuyển để xem xét, bố trí, sử dụng trong tương lai. Phát huy vai trò, nêu gương của người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương khi cân nhắc, bố trí cán bộ luân chuyển; phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, ban, ngành liên quan khi thực hiện luân chuyển cán bộ.

Bốn là, đề cao tinh thần, trách nhiệm của cấp ủy, người đứng đầu cơ quan, địa phương khi giới thiệu cán bộ vào vị trí lãnh đạo chủ chốt cấp tỉnh, thành. Ở bất kỳ giai đoạn, thời điểm nào của cách mạng, tinh thần, trách nhiệm của cấp ủy, người đứng đầu luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Họ không chỉ là người lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan, đơn vị, địa phương mình hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, mà còn quyết định đến tương lai, chiều hướng phát triển một cách ổn định, bền vững ở cơ quan, đơn vị, địa phương đó. Tinh thần, trách nhiệm của cấp ủy, người đứng đầu cơ quan, địa phương khi giới thiệu cán bộ vào vị trí lãnh đạo chủ chốt cấp tỉnh, thành được biểu hiện với việc đánh giá, giới thiệu đề xuất cán bộ trên cơ sở đạo đức, năng lực chất lượng, hiệu quả công việc, sự tín nhiệm của nhân dân. Phải thật sự cẩn trọng, tinh tế trong xem xét, đánh giá quá trình công tác. Tuyệt nhiên, không được lồng ý kiến cá nhân chủ quan theo kiểu yêu, ghét, thích ai thì giới thiệu, không thích thì không giới thiệu, đề bạt.

Năm là, phát huy tính tích cực, chủ động trong tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực tư duy chiến lược của cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành. V.I.Lênin chỉ rõ: “Không ai có thể tiêu diệt được chúng ta, ngoài những sai lầm của bản thân chúng ta. Toàn bộ vấn đề là ở chữ “nếu” này. Nếu chúng ta do sai lầm mà gây ra sự chia rẽ thì tất cả sẽ sụp đổ” (3). Mỗi cán bộ, đảng viên cần ra sức phấn đấu học tập, rèn luyện mọi lúc, mọi nơi, phát huy tốt những truyền thống, phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam. Đề cao tinh thần ham học hỏi, cầu tiến, khiêm tốn, giản dị trong sinh hoạt, sống chan hòa, giữ vững bản lĩnh chính trị dù ở vị trí công tác hay hoàn cảnh nào. Tôn trọng, lắng nghe ý kiến của đồng chí, đồng đội và nhân dân, thường xuyên tham gia vào hoạt động thực tiễn ở cơ sở để được trải nghiệm, thấu hiểu những nỗi khổ, khó khăn của nhân dân. Lời nói và hành động luôn nhất quán, gương mẫu trong thực hiện những quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đó chính là chìa khóa của sự thành công mà mỗi cán bộ, đảng viên phải khắc cốt, ghi tâm. Kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những cán bộ, đảng viên có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân” (4). Do đó, mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, thành cần phải không ngừng tu dưỡng, phấn đấu, rèn luyện mọi lúc, mọi nơi, đó là cách tốt nhất để nâng cao năng lực tư duy chiến lược và thực hiện có hiệu quả cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, gắn với học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, thiết thực góp phần vào sự thành công của đại hội đại biểu các cấp tiến tới Đại hội lần thứ XIII của Đảng.

_______________

1. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr.343.

2. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.321.

3. V.I. Lênin toàn tập, tập 42, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr.42, 311.

4. nhandan.com.vn

Tác giả: Trần Thiên Tú

Nguồn: Tạp chí VHNT số 443, tháng 11-2020