“Bộ đội Cụ Hồ” - danh hiệu cao quý mà nhân dân đã tặng cho quân đội ta, là hình tượng cao đẹp với những phẩm chất tốt đẹp nhất của người lính cách mạng, là giá trị văn hóa, đạo đức của con người Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh. Phẩm chất cao quý đó là niềm tự hào, trở thành sức mạnh tiềm tàng trong nhân tố chính trị tinh thần của mỗi cán bộ, chiến sĩ Hải quân, góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc hiện nay.

Phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” là hệ thống những giá trị cao đẹp của quân nhân, tập thể quân nhân của Quân đội nhân dân Việt Nam (QĐND). Đó là sự kết tinh, lắng đọng những giá trị cốt lõi của dòng chảy văn hóa quân sự Việt Nam trong thế hệ Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, do đặc điểm, tính chất hoạt động và nhiệm vụ cụ thể khác nhau nên phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” ở các quân, binh chủng, cơ quan, đơn vị trong QĐND Việt Nam có những đặc thù riêng. Đối với Bộ đội Hải quân, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” được thể hiện: tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì sự toàn vẹn chủ quyền quốc gia trên biển, đảo, xứng đáng với lời khen ngợi của Bác Hồ: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”. 

Tận hiếu với nhân dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì nhân dân là một đặc trưng truyền thống và cốt lõi của hệ giá trị phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Bộ đội Hải quân làm nhiệm vụ thường xuyên trong môi trường biển, đảo đầy khó khăn, khắc nghiệt, phẩm chất đó trở thành một đặc trưng có màu sắc riêng và phát triển ở một tầm cao mới. Đối với nhân dân, đặc biệt là ngư dân có mối quan hệ máu thịt với cán bộ, chiến sĩ Hải quân. Họ luôn sát cánh cùng nhau trong hiểm nguy, gian khổ để ngư dân vững tâm làm ăn, bám trụ trên biển, đảo cùng với cán bộ, chiến sĩ Hải quân thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền và phát triển kinh tế biển, đảo.

Tình đồng chí, đồng đội gắn bó keo sơn là phẩm chất cơ bản của “Bộ đội Cụ Hồ”. Song, ở Bộ đội Hải quân, phẩm chất đó có nét đặc trưng riêng, trong môi trường biển, đảo, trên tàu, nhà giàn, mọi người gắn kết chặt chẽ để cùng nhau trụ vững trước môi trường khắc nghiệt của biển cả mênh mông. Bởi vậy, ở Bộ đội Hải quân, tình đồng chí, đồng đội đã nâng lên một tầm cao của sự cố kết cộng đồng, cùng chịu mọi may mắn, rủi ro, khắc phục mọi khó khăn để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Những năm qua, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Hải quân và lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong Quân chủng luôn quan tâm đến hoạt động bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất người quân nhân cách mạng cho cán bộ, chiến sĩ và đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Cán bộ, chiến sĩ Hải quân đều tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân; có bản lĩnh chính trị vững vàng, xác định rõ mục tiêu, lý tưởng cách mạng; nắm vững những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng, nhiệm vụ của quân đội, quân chủng và của đơn vị; nhạy bén về chính trị, xác định rõ đối tác, đối tượng của cách mạng, tích cực phòng chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; luôn có ý chí quyết tâm chiến đấu cao, không sợ hy sinh, gian khổ, luôn nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, sẵn sàng hy sinh, nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo mang tính hệ trọng, khó khăn, đại đa số cán bộ, chiến sĩ Hải quân đã khẳng định sự trung thành vô hạn, có quyết tâm trước Đảng, trước Tổ quốc và nhân dân, phát huy truyền thống anh dũng, kiên cường, sẵn sàng hy sinh, phát hiện và đối phó kịp thời, có hiệu quả với âm mưu, thủ đoạn của đối tượng, quyết tâm giữ vững chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia trên biển, đảo Tổ quốc.

Trình độ, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của cán bộ chiến sĩ có sự chuyển biến rõ rệt, thể hiện ở trình độ nghệ thuật quân sự hải quân, khả năng khai thác, sử dụng thành thạo, làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại của cán bộ, chiến sĩ Hải quân được nâng lên; xử lý linh hoạt, quyết định nhanh chóng, chính xác các tình huống xảy ra trên biển. Tác phong làm việc có kế hoạch, quyết đoán, có phong cách quần chúng, dân chủ, cụ thể, tỉ mỉ.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Bộ đội Hải quân hiện nay vẫn còn không ít khó khăn, thách thức, cụ thể:

Mức độ nhận thức tình hình nhiệm vụ, sự quán triệt quan điểm đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước ở một số cán bộ, chiến sĩ chưa thật sự đầy đủ và sâu sắc. Có những quân nhân, nhất là ở một số hạ sĩ quan, binh sĩ còn biểu hiện tâm lý lo lắng khi so sánh tương quan lực lượng giữa ta với các đối phương trong hoàn cảnh chiến tranh có sử dụng vũ khí công nghệ cao. Việc kiên quyết đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch và tính tích cực chủ động phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nội bộ có lúc, có nơi chưa thực sự được đề cao. Phẩm chất đạo đức, lối sống ở một số cán bộ, chiến sĩ còn có biểu hiện về việc rèn luyện, tu dưỡng chưa được thường xuyên, dẫn đến sự sa ngã trước những cám dỗ của vật chất tầm thường; một bộ phận chiến sĩ có biểu hiện trung bình chủ nghĩa, thiếu ý thức trách nhiệm, chất lượng hiệu quả thực hiện nhiệm vụ thấp. Việc đấu tranh tự phê bình và phê bình, dũng cảm nhận khuyết điểm và kiên quyết sửa chữa sai lầm ở một bộ phận cán bộ, chiến sĩ chưa cao.

Trình độ, năng lực, phương pháp, tác phong công tác ở một số cán bộ, chiến sĩ chưa đạt đến phẩm chất khao khát, hăng say học tập, rèn luyện để nâng cao tri thức khoa học, kiến thức pháp luật, ngoại ngữ, kiến thức xã hội; kỹ năng, thao tác làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân chủng Hải quân chính quy, tinh nhuệ, hiện đại ở một bộ phận cán bộ, chiến sĩ chưa đáp ứng được yêu cầu.

Hiện nay, tình hình thế giới, khu vực và những diễn biến mau lẹ, phức tạp trên Biển Đông đã ảnh hưởng không nhỏ đến nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc. Để bộ đội Hải quân phát huy có hiệu quả phẩm chất “Bộ đội cụ Hồ” trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc, cần tập trung thực hiện một số giải pháp:

Một là, tạo bước chuyển biến cơ bản nhận thức về vị trí, vai trò phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” cho cán bộ, chiến sĩ Hải quân trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc

Thực tiễn đã khẳng định phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” có vai trò quan trọng trong xây dựng nhân tố chính trị tinh thần, nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu của cán bộ, chiến sĩ Hải quân, đáp ứng yêu cầu xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, ngang tầm với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc. Cần quán triệt để mọi quân nhân nhận thức sâu sắc tầm quan trọng phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” theo tinh thần của cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” mà Thường vụ Quân ủy Trung ương phát động ngày 26-12-2013. Đồng thời, đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao nhận thức về phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc cho cán bộ, chiến sĩ ở các đơn vị Hải quân.

Hai là, phát huy vai trò của các lực lượng tham gia giáo dục, rèn luyện phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” cho bộ đội Hải quân trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc 

Phát huy phẩm chất “Bộ đội cụ Hồ” của bộ đội Hải quân trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc hiện nay là một hoạt động có nhiều lực lượng tham gia với tư cách là chủ thể lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy, các tổ chức quần chúng trực tiếp hoặc gián tiếp tác động vào nhân cách của cán bộ, chiến sĩ Hải quân. Sức mạnh của tất cả các lực lượng được phát huy sẽ tổng hợp tạo nên những tác động tích cực, cùng chiều thúc đẩy quá trình hoạt động phát huy đạt đến mục tiêu. Ngược lại, nếu không tạo được sự tác động biện chứng, đồng bộ, phù hợp sẽ cản trở lẫn nhau làm hạn chế hiệu quả hoạt động. Trong đó, cần tập trung phát huy vai trò chủ thể lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy hoạt động giáo dục, rèn luyện phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”; phát huy vai trò các tổ chức quần chúng, đoàn thể trong bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” cho mọi quân nhân trong đơn vị và phát huy vai trò của từng cán bộ, chiến sĩ trong tự giáo dục, tự rèn luyện phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc.

Ba là, đa dạng hóa hình thức, phương pháp giáo dục, rèn luyện phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” cho bộ đội Hải quân trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc

Lựa chọn những hình thức, phương pháp phù hợp với đặc điểm hoạt động bộ đội Hải quân và ở từng đơn vị cơ sở có vai trò quan trọng để tạo nên chất lượng, hiệu quả phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” của bộ đội Hải quân trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc. Bởi vậy, cần lựa chọn những hình thức, biện pháp với nội dung phong phú, đa dạng phù hợp để tiến hành phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” của bộ đội Hải quân trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc hiện nay. Cần lồng ghép mục tiêu phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” của bộ đội Hải quân trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo với các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị và làm cho mục tiêu đó bao trùm tất cả các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị cụ thể ở các đơn vị. Bởi lẽ, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị có mục tiêu cơ bản là xây dựng nhân tố chính trị tinh thần, bảo đảm cho quân đội vững mạnh về chính trị.

 Bốn là, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, tôn vinh phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” của bộ đội Hải quân trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc 

“Môi trường văn hóa là tổng thể các yếu tố vật chất và tinh thần có quan hệ qua lại với con người về mặt văn hóa trong một thời gian và không gian xác định mà ở đó con người tồn tại, phát triển, tác động qua lại lẫn nhau với tư cách vừa là chủ thể vừa là sản phẩm của nó”. Môi trường văn hóa ở các đơn vị Hải quân là môi trường văn hóa quân sự - văn hóa bộ đội Hải quân, chứa đựng những yếu tố đặc thù như: nhiệm vụ chính trị quy định tính chất văn hóa; yêu cầu cao về sự vững vàng chính trị tư tưởng của quân nhân để thích ứng với hoàn cảnh chiến tranh; sự chuẩn mực giá trị chân, thiện, mỹ; học tập nghiên cứu khoa học quân sự hiện đại, đáp ứng yêu cầu chiến tranh hiện đại. Nét nổi bật trong môi trường văn hóa bộ đội Hải quân là mang đậm sắc thái văn hóa chính trị - văn hóa bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Để phát huy phẩm chất “Bộ đội cụ Hồ” của bộ đội Hải quân trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc phải quan tâm xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh làm cơ sở tôn vinh giá trị phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, để cán bộ, chiến sĩ hình thành và phát huy phẩm chất, nhân cách “Bộ đội Cụ Hồ”.

Là hiện thân cụ thể của danh hiệu cao quý “Bộ đội Cụ Hồ”, vừa chứa đựng những phẩm chất truyền thống chung của QĐND Việt Nam, vừa mang những đặc trưng riêng của Hải quân nhân dân Việt Nam, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” của bộ đội Hải quân là kết quả phấn đấu, rèn luyện của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ trong quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành ở quân chủng Hải quân. Phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” là yêu cầu và đòi hỏi từ nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc hiện nay. Bởi “tranh chấp lãnh thổ, chủ quyền biển, đảo trong khu vực và trên Biển Đông tiếp tục diễn ra gay gắt, phức tạp”. Vì vậy, để thực hiện nhiệm vụ này đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị phải có sự đồng thuận và nỗ lực, trong đó mỗi cán bộ, chiến sĩ Hải quân phải phát huy tốt phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong nhiệm vụ thiêng liêng và quan trọng này.

Tài liệu tham khảo:

1. Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr.350.

2. Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr.435.

3. Văn hóa học, Giáo trình đào tạo đại học trong các nhà trường quân đội, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2002.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr.73.

Tác giả: Lê Văn Kiều

Nguồn: Tạp chí VHNT số 437, tháng 9-2020